(RV) Le bureau de presse du Saint-Siège a publié ce samedi 9 septembre 2017 une
lettre apostolique en forme de Motu proprio du Pape François. «Magnum Principium»,
daté du 3 septembre et qui entrera en vigueur le 1er octobre prochain, vient modifier
l’article 838 du code de Droit canonique relatif à la traduction des textes liturgiques
en langues vernaculaires.
Depuis le Concile Vatican II, le travail de traduction des textes liturgiques est
encadré par des normes et des instructions bien spécifiques, émises par le dicastère
compétent, à savoir, la Congrégation pour le Culte divin et la Discipline des Sacrements,
(Comme le prévoit- 25 janvier 1969 ; Codex Iuris canonici de 1983 ; Liturgiam authenticam,
28 mars 2001). A l’aune des expériences passées, parfois difficiles, le Saint-Père
estime qu’il est aujourd’hui «opportun que certains principes transmis depuis
les temps du Concile soient plus clairement réaffirmés et mis en pratique».
Concrètement, le but de cette modification est de mieux définir les rôles respectifs
du Saint-Siège et des conférences épiscopales dans cette tâche délicate et complexe,
laquelle requiert «une constante collaboration», un esprit de «confiance
réciproque», dans le respect de leur travail propre. Un travail qui consiste
donc en la traduction des livres typiques en latin, ou en des adaptations éventuelles
qui peuvent concerner les textes et les rites.
Selon l’article 838 modifié, il incombe aux conférences épiscopales de préparer
et d’approuver les traductions des textes liturgiques, qui doivent respecter «fidèlement»
le sens des textes originaux. Ces traductions seront ensuite soumises, en dernier
lieu, à la révision ou à l’approbation du Siège apostolique.
En conséquence de ces clarifications, le Pape estime que des ajustements devront
également être apportés à l’article 64§3 de la Constitution apostolique Pastor Bonus.
Il convient enfin que la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements
«procède également à des modifications de son règlement propre sur la base de
la nouvelle discipline et qu’elle aide les conférences épiscopales à accomplir leur
tâche».
(MA)
Ci-dessous,
le texte intégral du Motu Proprio, en langue latine :
LITTERAE APOSTOLICAE
MOTU PROPRIO DATAE
MAGNUM PRINCIPIUM
Quibus nonnulla
in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur.
FRANCISCUS PP.
Magnum principium a
Concilio Oecumenico Vaticano II confirmatum, ex quo precatio liturgica, ad populi
captum accommodata, intellegi queat, grave postulavit mandatum Episcopis concreditum
linguam vernaculam in liturgiam inducendi et versiones librorum liturgicorum parandi
et approbandi.
Etsi Ecclesia
Latina instantis sacrificii conscia erat amittendae ex parte propriae linguae liturgicae,
per totum orbem terrarum per saecula adhibitae, nihilominus portam libenter patefecit
ut translationes, utpote partes ipsorum rituum, una cum Latina lingua Ecclesiae divina
mysteria celebrantis vox fierent.
Eodem tempore,
praesertim ob varias opiniones de usu linguae vernaculae in liturgia a Patribus Concilii
diserte expressas, Ecclesia conscia erat difficultatum quae hoc in negotio oriri possent.
Ex altera parte bonum fidelium cuiusque aetatis ac culturae eorumque ius ad consciam
actuosamque participationem in celebrationibus liturgicis componenda erant cum unitate
substantiali ritus Romani; ex altera vero ipsae linguae vernaculae, saepe tantum gradatim
fieri poterant linguae liturgicae, quae fulgerent non dissimili modo ac lingua Latina
liturgica nitore sermonis et sententiarum gravitate ad fidem alendam.
Ad quod contenderunt
nonnullae Leges liturgicae, Instructiones, Litterae circulares, lineamenta ac confirmationes
librorum liturgicorum in vernaculis linguis a Sede Apostolica iam inde a tempore Concilii
edicta sive ante sive post leges in Codice Iuris Canonici latas. Principia indicata
utilia fuerunt et plerumque talia manent atque, quantum fieri potest, a Commissionibus
liturgicis adhibenda erunt tamquam instrumenta apta, ut, in amplissima varietate sermonum,
communitas liturgica adipisci possit vestem elocutionis idoneam singulisque partibus
congruentem, servatis integritate et accurata fidelitate praesertim in vertendis aliquibus
textibus, qui maioris sunt momenti in unoquoque libro liturgico.
Textus liturgicus,
ut signum rituale, medium est communicationis oralis. Credentibus autem qui sacros
ritus celebrant, etiam verbum mysterium est: verbis enim prolatis, praesertim cum
legitur Sacra Scriptura, Deus homines alloquitur, Christus ipse in Evangelio loquitur
populo suo qui, per seipsum vel per celebrantem, Domino in Spiritu Sancto oratione
respondet.
Translationum
vero textuum sive liturgicorum sive biblicorum, pro liturgia verbi, finis est salutis
verbum fidelibus annuntiare in oboedientia fidei atque precem Ecclesiae ad Dominum
exprimere. Ad hunc finem fideliter communicandum est certo populo per eiusdem linguam
id, quod Ecclesia alii populo per Latinam linguam communicare voluit. Quamquam fidelitas
non semper iudicari potest ex singulis verbis, immo vero in contextu ex toto communicationis
actu et secundum genus dicendi proprium, quaedam tamen peculiaria verba perpendenda
sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum
congruere debet cum sana doctrina.
Mirandum non
est quod quaedam difficultates exortae sunt in hoc longo itinere laboris inter Conferentias
Episcoporum et hanc Apostolicam Sedem. Ut autem Concilii praescripta circa usum linguarum
vernacularum in liturgia futuris quoque temporibus valeant, maxime necessaria est
constans collaboratio, mutua fiducia referta, vigil et creativa, inter Conferentias
Episcoporum et Apostolicae Sedis Dicasterium quod sacrae Liturgiae fovendae munus
exercet, nempe Congregationem de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum. Quamobrem,
ut instauratio totius vitae liturgicae recte pergat, visum est aliqua principia inde
a Concilio tradita clarius iterum affirmari et in usu adhiberi.
Attendendum sane
est ad fidelium utilitatem ac bonum, nec obliviscenda sunt ius et munus Conferentiarum
Episcoporum, quae, una cum Conferentiis Episcoporum regionum eandem linguam adhibentium
et Apostolica Sede, efficere debent et decernere, ut, servata indole cuiusque linguae,
sensus textus primigenii plene et fideliter reddatur ac libri liturgici translati,
etiam post aptationes, semper refulgeant unitate ritus Romani.
Ad faciliorem
uberioremque collaborationem reddendam inter Apostolicam Sedem et Conferentias Episcoporum
eamque augendam hoc in munere fidelibus praestando, audito Coetu Episcoporum atque
Peritorum a Nobis instituto, ex auctoritate Nobis commissa, decernimus quod disciplina
canonica nunc vigens in can. 838 C.I.C. clarificetur, ut, ad mentem Constitutionis
Sacrosanctum Concilium, praesertim in nn. 36, §§ 3-4, 40 et 63 expressam, necnon Litterarum
Apostolicarum Motu Proprio datarum Sacram Liturgiam, n. IX, evidentior appareat competentia
Apostolicae Sedis quoad translationes librorum liturgicorum et profundiores aptationes,
inter quas annumerari possunt etiam novi quidam textus in illis inserendi, a Conferentiis
Episcoporum statutas atque approbatas.
Hoc in sensu
in posterum can. 838 ita habendus erit:
Can. 838 - §
1. Sacrae liturgiae moderatio ab Ecclesiae auctoritate unice pendet: quae quidem est
penes Apostolicam Sedem et, ad normam iuris, penes Episcopum dioecesanum.
§ 2. Apostolicae
Sedis est sacram liturgiam Ecclesiae universae ordinare, libros liturgicos edere,
aptationes, ad normam iuris a Conferentia Episcoporum approbatas, recognoscere, necnon
advigilare ut ordinationes liturgicae ubique fideliter observentur.
§ 3. Ad Episcoporum
Conferentias spectat versiones librorum liturgicorum in linguas vernaculas fideliter
et convenienter intra limites definitos accommodatas parare et approbare atque libros
liturgicos, pro regionibus ad quas pertinent, post confirmationem Apostolicae Sedis,
edere.
§ 4. Ad Episcopum
dioecesanum in Ecclesia sibi commissa pertinet, intra limites suae competentiae, normas
de re liturgica dare, quibus omnes tenentur.
Consequenter
interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive
alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes.
Eodem modo disponimus quod Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum Regolamento suum
ad mentem novae disciplinae modificet et Conferentias Episcoporum adiuvet ad eorum
munus complendum atque in vitam liturgicam Ecclesiae Latinae fovendam magis ac magis
in dies incumbat.
Quaecumque vero
hisce Litteris Apostolicis Motu Proprio datis decreta sunt, firma ac rata esse iubemus,
contrariis quibuslibet non obstantibus, peculiari etiam mentione dignis, atque decernimus
ut promulgentur per editionem in actis diurnis L’Osservatore Romano, vim suam exserant
a die I mensis Octobris anni MMXVII ac deinde in Actis Apostolicae Sedis edantur.
Datum Romae,
apud Sanctum Petrum, die III mensis Septembris, anno Domini MMXVII, Pontificatus Nostri
quinto.
FRANCISCUS PP.
