Te Deum, himni i falënderimit, me Papën

“Te Deum”, himn i krishterë, i shkruar në prozë, ndoshta nga Shën Niketa, ilir, është kënga e ditës së fundit të vitit. Në Kishën katolike ‘Te Deum’ lidhet me kremtimet e falënderimit. Sipas traditës, këndohet mbrëmjen e 31 dhjetorit, si falënderim lartuar Zotit për vitin, që numëron orët e fundit. Këndohet edhe në Kapelën Sikstine, kur zgjidhet Papa i ri, në përfundim të ndonjë Koncili e në raste të tjera të kësaj natyre.

E me 31 dhjetor, lutja Te Deum lartohet nga elterët e të gjitha Kishave katolike të botës, duke nisur nga Bazilika e Shën Pjetrit në Vatikan, ku Papa Françesku, duke nisur nga ora 17.00, kremton Mbrëmësoret e Natës kur ndërrohen vitet, për të vizituar, më pas Shpellën e Betlehemit, me Bredhin madhështor vezullues pranë, në mes të Sheshit të Shën Pjetrit në Vatikan.

Më 1 janar, do të takohemi përsëri me Papën, që do të kremtojë Meshën në Solemnitetin e së Shenjtnueshmes Mari, Nënës së Zotit, në Bazilikën e Shën Pjetrit, në Vatikan, duke nisur nga ora 10.00, në përkim edhe me Ditën 50-të Botërore të Paqes me temë: “Mospërdorimi i dhunës, stil i politikës për paqen!”, zgjedhur nga Papa Françesku. E në mesditë, takimi tradicional i lutjes së Engjëllit të Tënzot me Bekimin Apostolik Urbi et Orbi, në sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan.

Por të kthehemi përsëri tek Himni i falënderimit - Te Deum, që lartohet sonte drejt qiellit, për t’i shprehur Zotit mirënjohjen për një Vit, të kaluar në praninë e Tij të përhershme, në të mira e të vështira. Të shumtë, autorët, të cilët kujtohen, kur bëhet fjalë për atësinë e këtij Himni. Në fillim mendohej të ishte krijuar nga Shën Çipriani i Kartagjenës; më pas, nga Shën Ambrozi, në vitin 386, në ditën kur u pagëzua. Por sot pothuajse të gjithë studiuesit janë të një mendjeje se autori i tekstit dhe i muzikës së këtij himni të famshëm, që u bëri ballë shekujve, është Shenjti ilir, Niketa.

Shën Niketa, lindur rreth vitit 335, vdekur pas vitit 414, ipeshkëv i Remesianës (sot Bela Palanka, pranë Nishit) nga viti 366, jetoi në shekullin IV, pak a shumë në të njëjtën kohë me Shën Jeronimin. I njohur edhe me emrin "shën Niketa i Dardanisë", qe teolog, autor homelish, shkrimesh katekistike (me rëndësi, vepra De explanatione symboli), traktatesh e, ka shumë mundësi, edhe i himnores së mirënjohur "Te Deum, laudeamus" - "Ty, o Zot, të lavdërojmë". Të paktën që nga fillimi i shekullit të kaluar, kur britaniku A. E. Burn botoi në Cambridge (1905) monografinë "Niceta of Remessiana", dihet botërisht se ky shenjtor doli prej botës iliro-shqiptare. Vetë Shën Niketa shkruan me dorën e tij: "Dardanus sum" - jam Dardan.

Himni ka tri pjesë: e para, deri tek Paraclitum Spiritum, është lavd trinitar drejtuar Atit; pjesa e dytë, nga Tu rex Gloriae, lavd për Krishtin Shëlbues; e treta, nga Salvum fax, vijim lutjesh e versetesh, shkëputur nga libri i Psalmeve. Himni u muzikua disa herë, nga autorë të ndryshëm, si Palestrina, de Viktoria, Händel, Bruckner, Berlioz, Mendelssohn, Mozart, Haydn, Verdi, Puccini e të tjerë, më pak të njohur. Preludi i Te Deum  i Charpentier, u përdor si sigël për fillimin dhe përfundimin e transmetimeve në Eurovizion.

Ja edhe Himni, që këndohet sonte në të gjitha Kishat katolike të botës, me tekst në gjuhën shqipe:
Ne të lavdërojmë, o Hy,
Të shpallim Zot.
O Atë i amshuar, toka mbarë të adhuron.
Ty të këndojnë Engjëjt,
E mbarë Pushtetet qiellore:
Shenjt, Shenjt, Shenjt,
Zoti Hyji i gjithësisë.
Qielli e toka janë plot me lumni tënde.
Të brohoret kori i Apostujve,
Radha e ndritshme e martirëve,
Profetët njëzëri të lavdërojnë,
E Kisha Shenjte shpall lumninë tënde,
Birin tënd të vetëm adhuron
E Shpirtin Shenjt ngushëllues.
O Krisht, mbret i lumturisë,
Bir i amshuar i Atit,
Ti linde nga Virgjëra Nënë për shëlbim të njeriut.
Ngadhënjyes mbi vdekjen,
Ia hape portat e qiellit besimtarëve.
Ti rri në të djathën e Atit,
Do të vish të gjykosh botën në fundin e kohëve.
Ndihmoi bijtë e tu, o Zot,
Që i shpërbleve me gjakun tënd të çmuar.
Pranoi në lumninë tënde,
Në tubimin e shenjtorëve.
Shpëtoje popullin tënd, o Zot,
Priji e mbroji bijtë tu.
Çdo ditë të bekojmë,
Lavdërojmë përgjithmonë emrin tënd.
Denjohu, o Zot,
Të na ruash pa mëkat.
Me ne qoftë gjithmonë mëshira jote:
Në ty shpresuam.
Mëshirë, o Zot, mëshirë për ne.
Ti je shpresa jonë
S’ do të jemi të pështjelluar në amshim!

Latinisht
Te Deum laudámus:
te Dóminum confitémur.
Te ætérnum Patrem,
omnis terra venerátur.
Tibi omnes ángeli,
tibi cæli
et univérsæ potestátes:
tibi chérubim et séraphim
incessábili voce proclámant:
Sanctus, Sanctus, Sanctus,
Dóminus Deus Sábaoth.
Pleni sunt cæli et terra
maiestátis glóriæ tuæ.
Te gloriósus
apostolòrum chorus,
te prophetárum
laudábilis númerus,
te mártyrum candidátus
laudat exércitus.
Te per orbem terrárum
sancta confitétur Ecclésia,
Patrem imménsæ maiestátis;
venerándum tuum verum
et únicum Fílium;
Sanctum quoque
Paráclitum Spíritum.

Tu rex glóriæ, Christe.
Tu Patris sempitérnus es Filius.
Tu, ad liberándum susceptúrus hóminem,
non horrúisti Virginis úterum.
Tu, devícto mortis acúleo,
aperuísti credéntibus regna cælórum.
Tu ad déxteram Dei sedes,
in glória Patris.
Iudex créderis esse ventúrus.
Te ergo quǽsumus,
tuis fámulis súbveni,
quos pretióso sánguine redemísti.
Ætérna fac cum sanctis tuis
in glória numerári.

Salvum fac pópulum tuum, Dómine,
et bénedic hereditáti tuæ.
Et rege eos, et extólle illos
usque in ætérnum.
Per síngulos dies benedícimus te;
et laudámus nomen tuum
in sǽculum, et in sǽculum sǽculi.
Dignáre, Dómine,
die isto sine peccáto nos custodíre.
Miserére nostri, Dómine, miserére nostri.
Fiat misericórdia tua,
Dómine, super nos,
quemádmodum sperávimus in te.
In te, Dómine, sperávi:
non confúndar in ætérnum.