Viti Shenjt i Mëshirës: "Nga mëshira, tek kujdesi"

 “Jubileu i Vitit Shenjt të Mëshirës”. Në emisionin radiofonik n. 42: nga mëshira, tek kujdesi. Në rubrikën radiofonike kushtuar Vitit Shenjt të Mëshirës, në emisionin e 41-të, folëm, për  tragjedinë e njeriut, në prag të vdekjes, që krijon konflikt dramatik ndërmjet një Samaritani e dy priftërinjve të Tempullit. Drama luhet në kornizën e njërës nga shëmbëlltyrat më të njohura, rrëfyer nga Jezusi në Ungjill, për t’i dhënë përgjigje pyetjes: “Kush është i afërmi im? Ai, që më braktis në orën e zezë të jetës? Që më shkakton trazira? Që më ngul thikën pas shpine? Apo i afërmi është  krejt tjetër.  Prift a besimtar shekullar qoftë”.

Shëmbëlltyra, që e ndoqëm në dy emisionet e mëparshme radiofonike, sot arrin tek kthesa, duke saktësuar se një Samaritan pati mëshirë për njeriun, që po jepte shpirt (33), aq sa, në fund të fundit, edhe doktorit të Ligjit i duhet të pranojë se “i afërmi është ai, që e mëshiroi  njeriun e handakosur” (Lk 10,37). Ia vlen të ndalohemi tek folja  që shpreh dhembshurinë e Samaritanit. Folja “e mëshiroi” (në hebraisht splanchnízomai) rrjedh nga emri splánchna që, në greqisht, ka kuptimin  e përmbrendcave njerëzore, përfshirë edhe zemrën. Sipas mënyrës së zakonshme të mendimit në kohën e Jezusit, fjala përmbrendca kishte kuptimin e ndenjave: dashurisë, dhembshurisë, mëshirës. Samaritani nuk  rri duke e shikuar  për seri njeriun në prag të vdekjes, por preket deri thellë në përmbrendca: kjo ndjesi, që përfshin gjithë qenien e tij, e shtyn ta shpëtojë njeriun në grahma.

Dhembshuria nuk është vetëm ndjenjë, por edhe veprim, që të nxit të kujdesesh për të afërmin. Duke i kushtuar vëmendje hollësive, Jezusi tregon fill e për pe si e ndihmoi Samaritani njeriun e flakur përdhe, pa frymë: iu afrua, ia lau plagët, ia lidhi, e ngarkoi mbi kal, e çoi në bujtinë e e mjekoi me duart e veta. E, si kaloi nata e parë, më e rrezikshmja, Samaritani vërejti se i sëmuri ishte ende i gjallë. Atëherë lëshoi në dorë të të zotit të bujtinës dy denarë, që përkojnë me dy ditë pune. E ndërsa u bë gati t’i jepte lamtumirën, për të vijuar shtegtimin e nisur, e siguroi se po të shpenzonte më shumë, do ta paguante sapo të rikthehej.

Shëmbëlltyra fillon e mbaron pa thënë asnjë fjalë për njeriun, në hjekashpirt: nuk flitet as për origjinën e tij, e as për gjendjen e tij shoqërore. E gjithë vëmendja përqendrohet mbi atë, që e merr nën kujdes aq, sa është gati ta paguajë me jetën e vet, shpëtimin e tjetrit. Dhembshuria e vërtetë i shërben së mirës e fiton, pavarësisht nga humbja e kohës dhe e parave, që shkrihen për tjetrin a për të tjerët. Komenton mirë Shën Ambrozi i Milanos: “Nuk është gjaku, por dhembshuria, që të bën të afërt me tjetrin” (Paraqitje e Ungjillit sipas Lukës). E populli shqiptar: “Vëlla të kam, por të afërm s’të kam” (Fjalë të urta).

Përmbysja
Pyetjes së doktorit të ligjit, Jezusi i gjegjet me shëmbëlltyrën e Samaritanit të mirë; e shembëlltyra e ndriçon jetën, sepse e kthen përmbys  mënyrën e zakonshme të të menduarit. Lidhur me diskutimet e ndezura të kohës së Jezusit, vërejtëm se pyetja “Kush është i afërmi”, ishte në qendër të vëmendjes. Çdo grup a lëvizje kishte mendimin e vet për të afërmin, që duhej dashur. Jezusi jep përgjigjen më origjinale të mundshme, sepse, me ndihmën e ngjarjes që rrëfen shëmbëlltyra, e përmbys krejt diskutimin.

Nëse në krye i afërmi është gjysëm i vdekuri, në fund është Samaritani. Njeriu, që po jep shpirt, i përgjigjet pyetjes së doktorit “Kush është i afërmi im”, ndërsa Samaritani, asaj të Jezusit: “Kush prej këtyre të treve ishte i afërmi i fatziut, që e sulmuan cubat?” (v.36). Doktori nuk kujtohet akoma se po bëhet palë në gjykim. Me një vërtetësi çarmatosëse pranon se i afërmi nuk është më njeriu në grahma, por kush pati mëshirë për të. Kështu detyrohet të japë gjegjen, të cilën nuk do ta dëshironte: i afërmi është Samaritani, të cilit, megjithatë, nuk ia shpërblen goja t’ia kujtojë emrin.

Atëherë Jezusi i dëfton se shëmbëlltyra e ndriçon jetën. E nxit të hyjë në logjikën e saj, si hyn lexuesi në rrëfim, e të veprojë si Samaritani, duke u shndërruar në të afërmin e tjetrit. E bërë duke u nisur nga tjetri, pyetja  për të afërmin nxit një diskutim pa fund. Vetëm kur i drejtohet vetvetes, krijohet edhe mundësia e zgjidhjes së çështjes: Shëmbëlltyra e shndërron mënyrën e zakonshme të të menduarit për tjetrin, duke u nisur nga vetvetja. Të kujton se duhet t’i bësh tjetrit, atë që të pëlqen të ta bëjnë ty! E se i afërm nuk mund  të quhet njeriu, që dallohet për origjinën fetare, kulturore ose shoqërore, por ai, që ka mëshirë për ty, domethënë, për të afërmin.