Lexojmë, jo pa çudi, në prag të Krishtlindjes, në gazetën italiane “Avvenire” të datës 19 dhjetor 2015, një ninullë popullore, një këngë djepi, kënduar nga arbëreshët për Krishtlindje, shkëputur nga përmbledhjet “siculo-arbëreshe” të Lionardo Vigo (1805-1888). E sjellë nga dheu i shprishur, në dhe të huaj, pesë shekuj më parë, vijon të këndohet, për t’i ndjellur gjumin Foshnjës Hyjnore, që vjen.
Ninulla e botuar në gazetë pasohet nga një shpjegim i shkurtër. E njeh lexuesin me arbëreshët e me këngët e bukura, që nënat arbëre i këndojnë këto ditë mbi djepin më të çuditshëm në botë: mbi grazhdin me kashtë, ku lind Zoti ynë.
“Të njohur edhe si shqiptarët e Italisë, shkruhet në Avvenire, arbëreshët janë pakicë etnolinguistike që, si ikën nga Shqipëria e pushtuar prej turko-otomanëve, ruajtën në rrjedhë shekujsh lidhjen e ngushtë me atmen, gjuhën, këngët e popullit të vet, të cilat i mbartën si thesare e i përcollën brez pas brezi. Ninulla si këto këndohen ende në këto ditë feste në disa vise të Molises, të Pulies, Kalabrisë, Bazilikatës, Sicilisë, ku mund të dëgjojmë një repertor shumë të pasur “Këndimesh për të ljert’ e Krishtit” U përpoqëm ta kthejmë ninullën, botuar arbërisht e italisht nga Avvenire, në gjuhën e sotme shqipe, duke u munduar t’ia ruajmë kuptimin që kishte kur ‘ljeu’ në dheun tënë, krejtësisht të kërshtërë, para se mbi të të dyndej dimri i madh i pushtimit osman. Por, natyrisht, pa mundur t’ia ruajmë bukurinë dhe freskinë e origjinalit, me autor gjeniun Popull.
Ç’mrekulli është vallë kjo?
(Nina nana arbëreshe për Foshnjën Hyjnore)
‘Ç’mrekulli kjo, që na gëzoi
Erdh pranvera, dimri shkoi.
Ljeu Krishti në një skutë,
Ljeu i varfër e i butë.
Ljeu aty, e s’ljeu në Horë,
Në një shpellë e nën dëborë,
Ljeu, e qielli u bë dritë
Nata u shndërrua në ditë.
Jeta u mbush plot me gëzim,
pemët, me fletëza në bulim.
Na pru Zoti në këtë dhe
Gaz të madh, paqe e hare!
Ninulla në arbërishte:
Çë thavmasmë isht kjo?
Çë edhe nata ditë u bë.
të ghzon zemërën
dimri shkoi e s’ ishtë më
gjithë jeta bën hare
ljulje e peme për në dhe
Ljeu jashtë e jo në Horë
në një shpellë, në një gërromim
ljeu në tsin, ljeu në sborë
ljidhur klje te një skutin
mbet në kashtë e në sanùa
si i vapkëth për mua
E si ljeu n’ ata malje
n’ ata malje ashtu tutsè me ghzim
Parraisi u psaljë gazin
m’ i madh njeriut i qièlli
paqe, gaz, haré
yn’ Zot pru në ktë dhe
Përkthimi italisht:
Che portento è mai questo? La notte si è fatta giorno. L’inverno è passato, non tornerà più. Tutto il mondo fa festa spuntano fiori e frutta sulla terra. È nato a cielo aperto e non in città. È nato in una spelonca. Nel gelo e nella neve, avvolto in un panno in mezzo alla paglia ed al fieno povero come me. Nato tra quei monti remoti. Il Paradiso di allegria risuonò. Il Signore portò in questa terra pace, gioia, riso e allegria.
All the contents on this site are copyrighted ©. |