Մեծ եղեռնի 100-րդ տարելիցի շուքին տակ

Վերջերս կը զրուցէի գերմանացի բաերկամի մը հետ։ Ուրախ էր, որ Գերմանիոյ նախագահը վերջապէս կը գործածէր «ցեղասպանութիւն» բացատրութիւնը, նկատելով Թուրքիոյ կողմէ հայ ժողովուրդի վրայ կատարուած կոտորածներն ու «ծրագրուած» ցեղասպանութիւնը։ Ծանօթ է բոլորիս, թէ բացի Թուրքիայէն նաեւ Գերմանիան եւ այլ արեւմտեան երկիրներ տակաւին բաւական ճանապարհ ունին իրենց առաջ՝ ոչ միայն ընդունելու հայ ժողովուրդի վրայ կատարուած ցեղասպանութիւնը, այլ եւ ի գործ դնելու այդ որոշումին հետեւանքները։

1916ին, Թիֆլիս հրատարակուած “Համբաւաբեր” շաբաթաթերթը յօդուած մը տպած է Տիգրան Աթաբէգեանի ստորագրութեամբ։ Յօդուածին տիտղոսն է՝ «Հայկական Կոտորածների Խնդիրը Գերմանիայում եւ Լիբկնէխտը»։ Այստեղ կը մէջբերենք այդ յօդուածը։

«Յունուարի 1-ից այս տարուայ Բեռլինում կառավարութիւնը արգելեց տպել լրագրերում «Սպարտակի նամակներ» վերնագրով յօդուածները։

Այդ անուան տակ թագնուած է Գերմանիայի րէյխստագի անդամ Լիբկնէխտը։

Այժմ այդ նամակները ձեռագիր մեքենայով տպուած ուղարկւում են զանազան անձերի Գերմանիայում պոստով փակ ծրարներում։

Նամակներից երեքը հասել են եւ «Ռուսկիյէ Վէդոմոստի» թղթակցին՝ պ. Լուրիէյին, Ստօկհոլմ։

Նամակներից մէկում անանուն հեղինակը պաշպանում է Լիբկնէխտի հարցապնդումն րէյխստագում հայոց կոտորածների մասին, որ նա արել է այս յունուարի 14-ին։

Լիբկնէխտը դիմելով կառավարութեան րէյխստագում ասել է հետեւեալը.

«Տաճկաց կառավարութիւնը սարքեց հայկական զարհուրելի կոտորածները։ Ամբողջ աշխարհն այդ գիտէ եւ ամբողջ աշխարհ այդ ոճրագործութեան համար յանցաւոր է համարում Գերմանիային. ուրիշ կերպ բացատրել հայկական կոտորածները անկարելի է, քանի որ Տաճկաստանը կառավարում են, իբրեւ միահեծան տէրեր, գերմանական սպաներ։ Միայն Գերմանիան այդ մասին տեղեակ չէ, որովհետեւ կառավարութիւնը ծածկում է, իսկ մամուլը կատարելապէս ճնշուած եւ ստրկացուած է»։

Լիբկնէխտը իր հարցապնդումով Գերմանիայի խայտառակ գործունէութեան մասին կատարեց երախտագիտութեան արժանի գործ։

Գերմանական կառավարութիւնը եւ նրա տխրահռչակ կայզըրի կատարած քստմնելի գործի վարագոյրը սկսել է բացուել եւ Գերմանիայում։

Լիբկնէխտը պատկանում  է գերմանական այն ընկերվարականների շարքին, որոնք կորցրել են իրենց յոյսը Գերմանիայի յաղթութեան մասին եւ խորհուրդ են տալիս իրանց կառավարութեան՝ խաղաղութեան դաշն կապել, որպէսզի Գերմանիան չ’ոչնչանայ իբրեւ մեծ պետութիւն։»

Քարլ Լիպքնեխթ ծնած է 1871ին Լայպցիկ քաղաքին մէջ եւ սպաննուած է 1919ին Պերլինի մէջ։ Ան եղած է ծանօթ համայնաւար եւ գործիչ գերմանական միջազգային բանուորական շարժումին

Յօդուածին մէջ յիշուած «րէյխստագը»ը (Reichstag) 1871-1918 եղած է Գերմանական կայսրութեան խորհրդարանը։