Më 12 korrik, kujtojmë një nga figurat vigane, që krishterimi i fali kulturës
kombëtare shqiptare, françeskanin shqiptar, Atë Shtjefën Gjeçovin (1874-1929),
i cili për kontributin e tij, radhitet përkrah gjenive të tjerë të krishterimit ndër
shqiptarë, si imzot Budi, imzot Bogdani, imzot Bumçi, Atë Gjergj Fishtës, Atë Anton
Harapit e tjerë.
Sapo përmend e kujton emrin e Atë Shtjefën Gjeçovit, edhe më të fundmit të shqiptarëve
që ka pasur rastin të bëjë qoftë edhe dy klasë shkollë, do t'i vejë menjëherë mendja
te "Kanuni i Lekë Dukagjinit", mbledhur e kodifikuar nga Frati i Madh. Po Atë Shtjefni
ishte shumë më tepër se kaq. Një nga figurat më poliedrike që njeh historia e kulturës
shqiptare, ai pati etjen e pashuar të gërmonte nga pak në të gjitha fushat e diturisë.
Mahniti me kulturën e tij Faik Konicën, i cili e përshkruan me nderim e simpati të
thellë në parathënien e Kanunit; la pa mend shkrimtarin e ri modern të Shkollës letrare
të Veriut, Dom Lazër Shantojën, edhe ky martir i krishterimit gjatë diktaturës, i
cili i kushtoi portretin më të bukur që është shkruar për të, duke e radhitur përkrah
Fishtës e Harapit. Ai mbeti në kujtesën e të gjithëve si një nga historianët, etnografët
dhe arkeologët e parë shqiptarë.
Atë Shtjefën Gjeçovi lindi më 12 korrik 1874, në fshatin Janjevë, afër Prishtinës,
në Kosovë, në një familje thellësisht shqiptare e katolike. Në pagëzim ia vunë emrin
Mëhill e shkurtimisht e thirrën Hilë. Që i vogël shfaqi shenja jo të zakonshme zgjuarsie,
prandaj famullitari françeskan, me leje të prindërve, e mori një ditë për dore dhe
u nis bashkë me të për në Shkodër, në Kolegjin françeskan. Gjeçovi ishte vetëm 10
vjeç kur veshi zhgunin e murrmë, të lavdishëm, të fratit. Vijoi mësimet në Troshan,
Fojnicë, Dërventë, Kreshevë, përgjithësisht në Bonjë-Hercegovinë, ku është përgatitur
një pjesë e mirë e françeskanëve shqiptarë, ndërmjet të cilëve, Fishta. Më vonë françeskanët
e rinj do të merrnin rrugët drejt Austrisë e Italisë.
Nisi të interesohej për gjithçka kishte të bënte me historinë e popullit të vet: për
fillimet e krishterimit, për arkeologji, etnografi, gjuhësi, letërsi e natyrisht edhe
të hidhte në letër shkrimet e para, pa harruar kurrë se detyra e tij kryesore do të
ishte predikimi i Ungjillit të Krishtit.
U kthye në Troshan më 1896, 22 vjeçar, famullitar i ri me fe të gjallë e kulturë të
thellë. Predikoi Ungjillin në Rubik, Pejë, Laç-Sebaste, Zarë, Sapë, Theth, Prekal,
Vlorë, Shkodër, Gjakovë e Zym, ku u ndal për pushimin e mbram!
Kulmin e krijimtarisë e arriti në vitet 1900, kur u bë i pranishëm në të gjitha fushat
e kulturës e të arsimit. Shkroi në të tria gjinitë letrare, mblodhi këngë, përralla,
mite, doke e zakone popullore e, mbi të gjitha, atë që do ta pavdekësonte, "Kanunin
e Lekë Dukagjinit" monument i gjuhës e i kulturës së Kombit Shqiptar, për
të cilin Universiteti i Lajpcigut i dha titullin "Doktor i shkencave in honoris causa".
Lista e veprave të tij është shumë e gjatë, prandaj po kujtojmë vetëm ndonjë vepër
me karakter hagjiografik, që meriton të njihet më shumë, si “Shpërblyesi i
botës ase Jeta e Jezu Krishtit”. Shumica e veprave i mbetën në dorëshkrim.
Një dorëshkrim i pabotuar i Atë Shtjefën Gjeçovit o.f.m. është: “Parradija e popullit
ase Kryengritja e Dheut të rrethit të Krues me 54 pleq në krye, kundra urdhënve e
dokeve të reja t’Osmanllive. 1903, 1904, 1905, 1906”. Madje edhe "Kanuja" u botua
pas asaj dite ogurzezë të vitit 1929, kur ra nën plumbat serbe, duke shuguruar me
gjakun e vet bucat e asaj toke, për të cilën kishte shkrirë jetën, të cilat nuk lageshin
për herë të parë me gjak frati. Ai vetë pati mbledhur, sipas të gjitha kritereve,
të dhënat për të lartuar në altar një tjetër frat shqiptar, Atë Luigjin Paliq, martir
i fesë e i atdheut.
All the contents on this site are copyrighted ©. |