Kalendari kishtar e historik i 2 nëntorit

Më 2 nëntor - Ditën e përkujtimit të të vdekurve, u nisem simbolikisht për një shtegtim, sa të dhimbshëm, aq festiv: shtegtim drejt varreve të të dashurve të vdekur, po edhe drejt varreve të gjithë njerëzve që e kanë paguar me jetë besnikërinë ndaj idealeve të mëdha në rrjedhë shekujsh e në kohët tona. Me këto ndjenja përulemi realisht e simbolikisht mbi varret e panumërta, të përhapura në mbarë planetin, të vjetra e të reja, varre martirësh e besimtarësh të thjeshtë, njerëzish të shquar e të panjohur, nënash e baballarësh, vëllezërish e motrash. Përkulemi me lutje në buzë e me lot në sy për të dashurit që më s'janë.
Por, duke u ndodhur në vendet që të ngjallin një trishtim të thellë, siç janë varrezat, nuk harrojmë se kjo ditë për Kishën e të krishterët është një ditë e madhe feste. Ata që nuk i kemi më pranë, të vdekurit tanë që pushojnë në paqe nën kryqat simbolikë, na kanë treguar me jetën e tyre se sa e frytshme është fara që Krishti erdhi për ta hedhur në zemra të njerëzve qysh mbi tokë.
E në këto ditë, kur flitet kaq shumë për vdekje e të vdekur, kur njerëzimi dridhet për të sotmen e të ardhmen e vet, Dita e të vdekurve na kujton, më shumë se kurrë, se bota nuk është në dorë të njeriut, por në dorë të Zotit!
Më 2 nëntor1946, kremtonte Meshën e parë, don Karol Vojtila, i cili nga famullitar fshati, do të bëhej bari i Kishës universale, Papë.
Në librin e tij "Dhuratë e mister", Papa Shën Gjon Pali II e shpreh kështu kuptimin e thellë të shugurimit të tij meshtarak të atij viti: "Në atë shtrirje përdhè, në trajtë kryqi, para shugurimit, duke pranuar në jetën time, ashtu si Pjetri, kryqin e Krishtit e duke u bërë, "dyshemè" për vëllezërit, qëndron kuptimi më i thellë i çdo përshpirtërie meshtarake”.
Ishte pra, 1 nëntori i vitit 1946, kur Karol Vojtila mori sakramentin e urdhrit meshtarak nga kardinali Adam Sapieha në Krakovi, në kapelën private të kryeipeshkëvijsë. I riu don Karol sapo kishte mbushur 26 vjet dhe ishte meshtari i vetëm që shugurohej në këtë rast.
Meshën e parë Papa e shenjti i ardhshëm e kremtoi të nesërmen, më 2 nëntor 1946, pikërisht në ditën e përkujtimit të besimtarëve të vdekur. Vendi ku kremtohej Mesha, vërtetë simbolik, ishte altari i kriptës romanike të Shën Leonardit, brenda katedrales së Krakovisë, mbi kodrinën historike të Vavelit. Është një nga vendet më të nderuara nga polakët, ku pushojnë në paqe tre mbretër, shumë ipeshkvij e njerëz të tjerë të shquar të kombit polak. Simbolike edhe motua që zgjodhi prifti i ri për figuret e kujtimit të shugurimit të tij: një frazë nga Magnifikat: "Gjëra të mëdha ka bërë në mua (i Gjithëpushtetëshmi) Hyj!
Pas qëndrimit dyvjeçar në Romë, për të plotësuar studimet në Universitetin papnor Angelicum, më 1948 don Karol Vojtila u rikthye në Poloni, ku e priste në Niegovic famullia e tij e parë kishtare. Disa muaj më pas, kardinali polak Sapieha e thirri në Krakovi, qytet në të cilin Papa i ardhshëm do të bëhej kryeipeshkëv. Planet e pashqyrtueshme të Hyjit e udhëhoqën kështu në rrugën, gjatë së cilës "famullitari i Niegovicit" do të bëhej "famullitar i botës", Papa e Kishës universale.
Por të kalojmë nga kujtimet e Kishës universale, te kalendari kombëtar:
Më 2 nëntor të vitit 1995 ndërroi jetë prof.. Anton Çeta, i cili arriti të bëhej që më të gjallë një nga simbolet e urtisë shqiptare. Vepra e tij më e madhe qe udhëheqja e aksionit kombëtar e njerëzor për pajtimin e gjaqeve në përpjekjen për të shëruar shoqërinë shqiptare e për të paqtuar shpirtrat e trazuar të njerëzve, në Kosovë. Autor i një vepre masive me përmbledhje folklorike të të gjitha gjinive e llojeve, duke nisur nga përrallat e duke vijuar me baladat e legjendat, këngët e kreshnikëve, vajtimet, gjamët e të tjera, profesori i gjuhës dhe i letërsisë së vjetër shqipe, Anton Çeta, la pas si kryevepër të tij pajtimin e më se njëmijë gjaqeve. Mbeti model i përkushtimit atdhetar e i fuqisë shpirtërore.
Më 2 nëntor 1961 vdiq Prof. Aleksandër Xhuvani gjuhëtar e atdhetar që dha një kontribut të shquar për lëvrimin e gjuhës shqipe. Drejtoi për një farë kohe organin letrar të Elbasanit "Kopshti letrar", dha mësim në normalen e Elbasanit; qe njohës i mirë i visarit leksikor të gjuhës shqipe; mblodhi me durim e pasion nga gjuha e popullit shumë fjalë e shprehje, të cilat u përpunuan pas vdekjes së tij në formë të një fjalori; realizoi botimin e dytë të “Fjalorit të gjuhës shqipe” të K. Kristoforidhit (1961). Ndër shkrimet e tij kujtojmë: “Kritikë mbi fjalorë të shqipes” (1934) dhe “Çështja e fjalorit të gjuhës shqipe” (1957), pa harruar se dha mendime me vlerë për çështje të gramatikës historike, për leksikologjinë historike të shqipes dhe për letërsisë e sidomos për letërsinë e vjetër dhe arbëreshe me tekstet, antologjitë, artikujt e recensionet që botoi.
Më 2 nëntor 1910 lindi në Egjipt e madhja Tefta Tashko Koço, njëra nga këngëtaret më të mira lirike shqiptare, e cila shkëlqeu në skenat e Evropës e të botës për interpretimet e mrekullueshme të arieve nga operat më të mira botërore. Ishte këngëtare virtuoze e këngës popullore shqiptare dhe mbi të gjitha, njeri me virtyte të larta morale. Vdiq më 1947 në kulmin e karrierës, 37 vjeç.