Solemniteti i Trinisë së Shenjtë

Leximi i parë (Dal 34,4-6.8-9)

Moisiu i latoi dy rrasa guri si të parat; u çua me natë e u ngjit në malin Sinai me dy rrasat në dorë siç i kishte urdhëruar Zoti.
Atëherë Zoti zbriti në re, u ndal aty, afër tij dhe e shpalli emrin e Zotit. 6 Zoti kaloi përpara tij e shpalli: “Zoti, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë, i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë.
Moisiu ra vrik me fytyrë përdhe, adhuroi e tha: “O Zot, nëse kam gjetur hir para syve të tu, po të lutem, shtegto me ne. Njëmend, është një popull zverkngurrtë, por ti na i fal fajet tona e mëkatet e na prano për pronën tënde”.


Dan 3, 52-56

Ty o Zot të qoftë lavdi e nder në shekuj

I bekuar je, o Zot, Hyji i etërve tanë.
I bekuar emri i shenjtë i lavdisë sate.

I bekuar je në tempullin e lavdisë sate të shenjtë
I bekuar je në fronin e mbretërisë sate

I bekuar je ti, që shqyrton humnerat e që rri mbi kerubinë,
I bekuar je në kupën qiellore


Leximi i dytë (2Kor 13,11-13)

Më në fund, o vëllezër, gëzohuni! Mos pushoni së përmirësuari! Ngushëllohuni dhe jini në përkim me njëri-tjetrin! Jetoni në paqe e Hyji, prej të cilit buron dashuria e paqja, do të jetë me ju.
Përshëndeteni njëri‑tjetrin me puthje të shenjtë! Ju bëjnë të fala të gjithë shenjtërit.
Hiri i Zotit tonë Jezu Krishtit, dashuria e Hyjit dhe bashkësia me Shpirtin Shenjt, qoftë me ju të gjithë.

Ungjilli (Gjn 3, 16-18)

Vërtet, Hyji aq fort e deshi botën sa që dha një të vetmin Birin e vet kështu që, secili që beson në të, të mos birret, por të ketë jetën e pasosur. Në të vërtetë Hyji nuk e dërgoi Birin që ta dënojë botën, por që bota të shpëtojë nëpër të. Kush beson në të, nuk dënohet, ndërsa, kush nuk beson, ai është dënuar që tani, pse nuk besoi në Emrin e Njëlindurit, Birit të Hyjit. E gjykimi është ky: Drita erdhi në botë, por njerëzit më tepër deshën errësirën se dritën, sepse veprat i kishin të këqija.


Hyji është bashkësi dashurie

Kur njeriu shikon brenda vetes, për të shqyrtuar përvojën e vet fetare, ka parandjenjën e një thellësie të pafundme. Ky fund i pakapshëm për ne ka të bëjë me fjalën “Hyj”. Pse? Hyji përfaqëson thellësinë e fundme të jetës sonë, burimin dhe pikësynimin e qenies sonë. Ky fund intim i vetes sonë shfaqet nëpërmjet hapjes së “unit” tonë me “ti-në” dhe në seriozitetin e kësaj prirjeje. Kështu shohim se në ne gjenden gjurmët e pranisë së thellë dhe madhëruese të Hyjit, që është Trini; në ne gjenden gjurmët e misterit të Hyjit-Bashkësi, misteri i bashkësisë së jetës: Hyji, që është Atë, Bir, dhe Shpirti i Shenjtë.

Bashkësia me Hyjin, pikësynimi i njeriut

Hyji vetë vjen tek njeriu, i shfaqet si “Zot”, por plot mirësi dhe mëshirë, i pasur me hir dhe besnikëri (leximi i parë). Në teprinë e dashurisë që ka për botën, shfaqur në dhurimin e Birit të tij të vetëm për ta shpëtuar (Ungjilli), Hyji i dashurisë dhe i paqes dikon tek njerëzit hirin e tij në Krishtin dhe i thërret në bashkësi me veten, në Shpirtin e Shenjtë (leximi i dytë).
Bashkësia trinitare është me të vërtetë vlera e fundit dhe epërane, pikësynimi i vetëm i vërtetë njeriut; sepse Hyji, e vetëm Hyji, është plotësia e çdo përsosurie. Bashkësia trinitare është me të vërtetë mister, realitet patregueshmërisht më i madh se çdo aftësi njerëzore për ta kuptuar. Hyji nuk do të reshtë kurrë së çudituri njeriun dhe asnjë njeri nuk do të hyjë kurrë në “tokën e Hyjit”, nëse nuk do të jetë i gatshëm të shkulet me rrënjë, si Abrahami (Zan 12,1), nga caqet e kufizueshmërisë së vet dhe nga ngushticat e sigurive të veta. Lutja nuk duhet ta rrëgjojë Hyjin brenda kufizimeve të njeriut, por ta hapë njeriun drejt horizonteve të Hyjit. Heshtja, që duket se mban Ati para shumë kërkesave njerëzore buron nga vërtetësia e atësisë së tij, nga vendosmëria e tij për të mos u kënaqur me gjysmakërinë e projekteve njerëzore, për t’i zëvënëdsuar ato me projekte shumë më të mëdha, që burojnë nga dashuria e tij.
Bashkësia trinitare është e ardhmja e vërtetë e njeriut, e vetmja që mund t’i sigurojë njeriut një projekt jete pa kufinj, sepse është e aftë të tejkalojë edhe vdekjen. Thotë në mënyrë të kuptueshme Agostini: “Hyji është aq i pashtershëm, sa kur e gjejmë, mbetet përsëri krejtësisht për t’u gjetur”. Kjo do të thotë se dinamizmi dhe krijimtaria njerëzore gjejnë tek ai horizontin pa kufi, domethënë të ardhmen tërësore.

Një Hyj i vetëm në tri vetje

Ky zbulim nuk vjen vetëm për të plotësuar nevojën tonë për të njohur Hyjin; ka të bëjë drejtpërdrejt me fatin e njeriut dhe të krijimit. Shpëtimi, si bashkësi dashurie e Hyjit me njeriun, përthyen karakteret e dy bashkëbiseduesve që e përnëjnë: Hyji dhe njeriu. Mirëpo, njeriu nuk mund të kuptohet, përveçse duke u nisur nga Hyji: i krijuar sipas shëmbëllimit të Hyjit, është modeluar sipas Krishtit, shëmbëllimi i përsosur i Hyjit (Kol 1,15). Prandaj, pyetjet dhe përgjigjet rreth Hyjit kanë rëndësi themelore, nëse duam të kuptojmë njeriun.
Kunkretisht, jeta njerëzore, nga pikëpamja fetare, zhvillohet dhe shtjellohet në përpjesëtim me “njohjen” e misterit të Hyjit (Gj 17,3). Nëse njeriu është i paracaktuar të hyjë në bashkësi me Hyjin Atë, është e qartë se jeta e tij ka aq më shumë vlerë, sa më shumë t’ia arrijë të ndjekë lëvizjen e “ngjitjes në qiell”, të përuruar me ngjitjen e Jezusit (Gjn 12,32), derisa të ulet në të djathtën e Atit, për ta parë ballë për ballë. Atë Faber shkruan se çdo thellim i idesë së Hyjit është i barasvlefshëm me një lindje të re. Misteri i dashurisë trinitare zbulon diçka nga misteri më i thellë i njeriut. Pse jemi ashtu siç jemi, krijesa të afta për të njohur, për të dashur, për të lindur, që nuk mund të shprehemi ndryshe, përveçse me terma njerëzorë, derisa arrijmë, thellësisht të mahnitur, tek përseja e fundit: si vallë mundi të lindte ideja për të njohur, për të dashur, për të lindur? Ajo ide nuk mundi të lindte. Ajo është. Sepse Hyji është Dashuri. Misteri i Hyjit nuk është mister vetmie, por bashkëjetese, krijimtarie, njohjeje, dashurie, marrëdhënieje, prandaj edhe ne jemi ashtu siç jemi.

Kërkimi i Hyjit

Në ekzistencën tonë të përditshme, nganjëherë gri, nganjëherë tragjike, nganjëherë më pak e ndërlikuar, në të cilën duhet të kujdesemi për njëqind gjëra, që na shtyjnë nga çdo anë, drita e Hyjit është dashuria. Drejt kësaj drite duhet të orientohemi, nëse nuk duam të gabojmë pikësynimin e vërtetë të ekzistencës sonë. Do të donim shumë të ishim në gjendje të thoshim: “Ja Hyji; Hyji është kështu...”. Por nuk është e mundur. Hyji vetë del nga pikturat dhe nga ikonat dhe fshihet tek secili njeri që ka nevojë për ne, e na thotë: “Ja ku jam!”. Fshihet tek të vegjlit e tokës e thotë: “Kërkomëni këtu!”. Kush dëshiron të jetojë me Hyjin, nuk ka arritur në një përfundim, por në një pikënisje. Pikënisje e re, siç është e re çdo ditë.
(Nga: www.maranatha.it)

Nga Toma i Akuinit, Përmbledhje e teologjisë

Hyji është në vetvete si i dashuri në dashuruesin (45)
Sikurse një gjë e menduar gjendet në atë që e mendon, për faktin se e mendon, kështu edhe i dashuri është i pranishëm tek ai që e dashuron, për faktin se e dashuron. Në të vërtetë, kush dashuron është i shtyrë, në një farë mënyre, nga i dashuri, falë forcës tërheqëse që ka dashuria: për këtë arsye, duke qenë se ai që vë në lëvizje është në kontakt me relaitetin e lëvizur, detyrimisht i dashuri duhet të jetë i pranishëm tek ai që dashuron. Duke qenë, pra, se Hyji e mendon vetveten, ashtu edhe e do vetveten: e mira e menduar është e dashurueshme në vetvete, prandaj Hyji është në vetvete si i dashuri në dashuruesin.

Në Hyjin, dashuria quhet Shpirt (46)
Duke qenë se realiteti i menduar gjendet tek ai që e mendon dhe realiteti i dashuruar tek ai që e dashuron, tani duhet të shqyrtojmë mënyrën e ndryshme të të qenurit në të dyja rastet. Njohja realizohet me anë të përngjasimit të atij që mendon me objektin e menduar, prandaj objekti i menduar duhet të jetë i pranishëm në atë që e mendon, me anë të përngjasimit të vet. Të dashuruarit prodhon, tek i dashuri, një forcë lëvizëse, që ushtrohet mbi dashuruesin: i dashuri e tërheq dashuruesin kah vetja. Prandaj dashuria nuk realizohet me anë të përngjasimit të të dashurit, siç realizohet njohja me anë të përngjasimit të objektit në fjalë, por me anë të tërheqjes së dashuruesit kah vetë i dashuri. Tani, përçimi i përngjasimit realizohet kryesisht me anë të lindjes së njëkuptimtë, siç ndodh me qeniet e gjalla, ku ai që lind quhet atë dhe ai që lindet quhet bir; edhe tek ata lëvizja e parë realizohet sipas shpirtit të jetës. Prandaj, në realitetin hyjnor, sikurse mënyra me të cilën Hyji është Hyj si qenie e menduar shprehet duke quajtur Bir Fjalën e Hyjit, po ashtu mënyra me të cilën Hyji është Hyj si i dashuri në dashuruesin shprehet duke thënë se në Hyjin gjendet Shpirti, që është dashuria e Hyjit. Prandaj, sipas rregullës së fesë, duhet të besojmë në Shpirtin.

Shpirti, që është në Hyjin, është i Shenjtë (47)
Duke pasur parasysh se e mira e dashur qëndron si pikësynim dhe se shtysa e vullnetit është e mirë apo e keqe në vartësi të pikësynimit, rrjedh që dashuria me të cilën duhet e mira më e madhe, që është Hyji, është domosdo mirësi sipërore. Tani, kjo mirësi merr emrin shenjtëri, si në kuptimin “e shenjtë”, që do të thotë “e pastër”, sipas përdorimit grek, duke qenë se në Hyjin mirësia është tejet e pastër, pa asnjë të metë, ashtu edhe në kuptimin latin “e qëndrueshme”, sepse në Hyjin mirësia është e pandryshueshme. Për këtë arsye edhe gjithçka që ka lidhje me Hyjin quhet “e shenjtë”, si tempulli, enët e tempullit dhe gjithçka që përdoret për kultin hyjnor. Me të drejtë, prandaj, Shpirti, me anë të të cilit dikohet në ne dashuria me të cilën Hyji e do Hyjin, quhet Shpirti i Shenjtë; për këtë arsye, rregulla e fesë katolike e quan të Shenjtë” këtë Shpirt, kur thotë: “Besoj në Shpirtin e Shenjtë”.

Dashuria në Hyjin nuk ka asgjë të rastësishme (48)
Sikurse të menduarit e Hyjit është vetë qenia e tij, poashtu edhe të dashuruarit e Hyjit është vetë qenia e tij. Prandaj Hyji nuk e do veten me anë të diçkaje që buron nga esenca e tij, por sipas esencës së vet. Duke e dashur veten sipas asaj që ai është në vetvete, siç është i dashuri në dashuruesin, Hyji i dashur nuk është në Hyjin dashurues në mënyrë të rastësishme (sikurse janë në mënyrë të rastësishme tek ne dashuruesit gjërat e dashura), por Hyji është në vetvete si i dashuri në dashuruesin në mënyrë të qenësishme.
Prandaj, Shpirti i Shenjtë, me anë të të cilit dikohet në ne dashuria, nuk është diçka e rastësishme në Hyjin, por është një realitet i vetëqendrueshëm në esencën hyjnore, si Ati dhe Biri. Për këtë arsye, në rregullën e fesë katolike mësojmë se Shpirti i Shenjtë duhet adhuruar e lavdëruar me Atin e me birin.

Në Hyjin, Trinia e Vetjeve nuk është në kundërshtim me njësinë e esencës (50)
Me gjithçka që kemi thënë deri tani, duhet të arrijmë në përfundimin se në Hyjin gjendet Trinia, e cila nuk bie në kundërshtim me njësinë dhe thjeshtësinë e qenies hyjnore. Duhet pranuar se Hyji është, ekziston për vetë natyrën e tij, se e njeh dhe e do vetveten. Kjo ndodh ndryshe në ne e ndryshe në Hyjin. Duke qenë se njeriu është për vetë natyrën e vet substancë, ndërsa mendimi dhe dashuria e tij nuk janë substanca e vet, nëse e shikojmë njeriun sipas natyrës së sij, ai është një realitet i vetëqëndueshëm, por nëse shohim çfarë gjendet në intelektin e tij, kjo gjë nuk është realitet i vetëqëndrueshëm, por ideja e një realiteti të vetëqëndrueshëm; dhe e njëjta gjë mund të thuhet për sa i përket faktit se njeriu është në vetvete si i dashuri në dashuruesin.
Prandaj, edhe pse tek njeriu mund të shohim këto tri gjëra: njeriun ekzistues në natyrën e tij, njeriun ekzistues në intelektin e tij dhe njeriun ekzistues në dashurinë e tij, këto tri gjëra nuk janë një gjë e vetme, sepse të menduarit e tij nuk është të qenurit e tij. As të dashuruarit e tij nuk është të qenurit e tij.
Prej këtyre tri gjërave, vetëm një është realiteti i vetëqëndrueshëm: njeriu, që ekziston në natyrën e tij. Por, në Hyjin, qenia, mendimi dhe dashuria janë e njëjta gjë. Prandaj Hyji ekzistues në qenien e vet të natyrshme, Hyji ekzistues në intelektin e vet dhe Hyji ekzistues në dashurinë e vet, janë një gjë e vetme, e megjithatë secila prej tyre është e vetëqëndrueshme. Meqë realitetet e vetëqëndrueshme në natyrën shpirtërore, tek latinët quhen persona, ndrësa tek grekët quhen hipostaza, për këtë arsye latinët flasin për tri Persona në Hyjin, ndërsa grekët për tri hipostaza, domethënë Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë.