Në Javën e katërt të Pashkëve, në Ungjillin sipas Gjonit, Jezusi paraqitet si Bariu
i mirë. Leximi i dytë, nga Letra e Parë e Pjetrit, thotë se Jezusi “mbarti mëkatet
tona në trupin e vet, në drurin e kryqit”. Bariu i mirë merr përsipër njeriun e lënduar
nga mëkati. Mëkati është bjerrja e njeriut, prandaj, për ta gjetur këtë krijesë të
humbur, Bariu i amshuar duhet të hyjë në realitetin e së keqes, brenda plagës së njeriut
të lënduar. “Bashkë me mëkatin,
në botë hyri vdekja” – thotë Shën Pali në Letrën drejtuar Romakëve. Jezusi hyri brenda
vdekjes, për të gjetur njeriun e humbur. Ai që mori përsipër mëkatin tonë, në drurin
e kryqit, na liron nga dënimi i mëkatit dhe na shpall të drejtë para Hyjit Atë, që
ne, “duke mos jetuar më për mëkatin, të jetojmë për drejtësinë” – sikurse shkruan
Pjetri, në leximin e dytë. Njëri nga pohimet më të forta të Letrës së Pjetrit
është ky: “Me anë të plagëve të tij u shëruam”. Bariu i mirë është edhe bariu i plagosur.
Kjo nuk tregon vetëm sa shumë na ka dashur Hyji, sa të pranojë plagët për shkakun
tonë, por sa shumë na kupton një Hyj, që ndan me ne, njerëzit, gjendjen e lëndueshme,
në të cilën mëkati na detyron të jetojmë. Plagët e Krishtit i shërojnë plagët tona,
sepse ato janë plagët e dashurisë së përsosur, ndërsa tonat janë plagët e dashurisë
së papërsosur, madje nganjëherë, të urrejtjes. Ta lejosh Bariun e mirë të të gjejë
e të të kthejë në shtëpinë e Atit, do të thotë të mos ia fshehësh plagët atij, që
është plagosur për ty. Shpesh herë dhimbja bëhet arsyeja e njeriut për të mos
e pranuar Hyjin. Në dhimbje, mbyllemi për t’u mbrojtur, sepse kemi frikë që dikush
të vërë dorë në plagët tona. Pjetri thotë: “Përmes plagëve të tij u shëruam”. Vetëm
një Hyj i lënduar mund t’i prekë plagët tona pa i dhunuar ato. Krishti është Hyji
i lënduar në njeriun Jezus nga Nazareti. Duke prekur plagët e tij, me anë të fesë,
të lutjes, të dashurisë për të tjerët, të faljes, e lejojmë që ai të shërojë plagët
tona. Ai është i ringjalluri. Pasi e ka njohur pafuqinë njerëzore deri në vdekje,
me fuqinë e Hyjit e ka thirrur njeriun nga vdekja në jetë, në Pashkët e ringjalljes.
Me të njëjtën fuqi i thërret nga vdekja në jetë edhe njerëzit të kohës sonë, me anë
të kumtimit të Ungjillit. Ta lejojmë t’i prekë plagët tona me plagët e tij, që të
na shërojë e të la lirojë.
Jezusi i ringjallur dëftohet përmes barinjve
të Kishës
Figura e bariut, që u prin deleve, ishte familjare për Izraelin,
popull endacakësh: në kohët e mëvonshme figura e bariut u bë burim frymëzimi për të
medituar mbi marrëdhëniet me Hyjin. Kryetarët e bashkësive fetare duhej të ishin shërbëtorë
të bariut të vetëm, por tepër shpesh tradhtuan dhe u shmangën nga udha e drejtë,
sepse ndoqën interesat egoiste dhe synimet politike, duke e zhvatur grigjën e Hyjit.
Jezusi paraqitet bari sipas zemrës së Hyjit, si ai, të cilin e kishin paralajmëruar
profetët. E njeh Atin nga afër dhe ua përçon këtë njohje nxënësve të vet. Për këtë
arsye ai është “dera”, ndërmjetësuesi. Ai e njeh mirë gjendjen tonë, sepse si një
“qengj” mbarti mbi vete mëkatet tona. Ai u prin të vetëve me autoritetin e atij, që
ka dashuri dhe ka dhënë jetën. Ne, me anë të fesë, e dëgjojmë zërin e tij dhe e ndjekim.
Të
bashkuar me anë të fesë dhe të dashurisë
Para se të kthehej në krahun e
djathtë të Atit, Jezusi i besoi kolegjit të Apostujve (në mënyrë të veçantë Pjetrit,
si kryetar i këtij kolegji) shërbesën e vet baritore ndaj atyre, që kanë mbërritur
tashmë tek dera e vathës dhe ndaj atyre, që ende duhet të mbërrijnë. Kjo shërbesë
e bën të frytshme praninë e Krishtit të ringjallur mes të vetëve, e zgjat në kohë
(vijimësia apostolike) dhe në hapësirë (kolegjialiteti). Si të gjitha realitetet,
që i përkasin Kishës shtegtuese, shërbesa baritore i përket rendit sakramental dhe
na drejton tek Krishti, i cili, i padukshëm, u prin të vetëve drejt bashkimit me Atin,
nëpërmjet shërbëtorëve të Fjalës dhe të sakramenteve. Edhe në “qeverisje” e në ushtrimin
e përgjegjësisë ndaj bashkësisë dhe secilit anëtar, barinjtë e dinë se autoriteti
i tyre lind nga bindja ndaj Krishtit, të cilën ata duhet ta shprehin dhe tërë Kisha
duhet ta kërkojë.
Barinjtë, udhëheqës të vëllezërve
Sot nuk është
e lehtë të flitet për “barinjtë” e Kishës, për shkak të shtresëzimeve historike, që
i kanë shtrembëruar perspektivat dhe e kanë tjetërsuar mendësinë edhe ndër besimtarë.
Sot e kemi për detyrë t’u kthejmë sa më shpejt vërtetësinë dhe natyrën e mirëfilltë
barinjve dhe funksionit të tyre në Kishë. Papa, bariu suprem, shihet nga shumë vetë
edhe sot e kësaj dite si prijës politik, diplomat i stërholluar, shprehje e një absolutizmi,
tashmë jashtë kohe. Është e nevojshme ta shikojmë, siç është me të vërtetë, si qendra
e bashkimit dhe e kohezionit të Kishës. Ipeshkvi nuk është dinjitar, funksionar i
lartë i shpirtit, larg grigjës së vet, i shkëputur prej saj, por qendra e bashkimit
e Kishës vendore, mësuesi dhe ati i familjes dioqezane. Famullitari dhe meshtarët
e angazhuar në shërbesën baritore nuk janë burokratë dhe funksionarë, të cilëve mund
t’u drejtohemi për të kryer disa “praktika”, për të marrë disa “rekomandime”, nuk
janë as shpërndarës lëmoshash apo sakramentesh. Janë, mbi të gjitha, “barinj” krejtësisht
të përkushtuar ndaj popullit të tyre, që shërbejnë me dashuri dhe përkushtim të plotë.
Autoriteti i Kishës, për ushtrimin e të cilit ngarkohen disa njerëz, nuk është tjetër,
përveçse shenja e qeverisjes së Zotit: nuk është autoritet absolut, por tërësisht
i varur nga Krishti i ringjallur.
Bariun tonë e njohim në asamblenë liturgjike
Vetëm
Jezusi është bariu i vërtetë: nën këtë kategori Gjoni vijon të na zbulojë misterin
e personit të Krishtit: ai është “dera” që na lejon të bashkohemi me Atin. Në pagëzim,
bariu ynë na ka shpëtuar dhe na ka shëruar. Jemi kthyer tek ai dhe, kur mblidhemi
në bashkësi, ai na fton edhe një herë të kthehemi, gjithmonë e më thellësisht, me
më shumë besnikëri, tek bariu ynë. Kur dëgjojmë Fjalën, që na kumtohet, njohim zërin
e tij dhe, falë fesë, ndriçohemi mbi misterin e Bariut të vërtetë, i cili me anë të
flijimit të tij, i mbledh delet e shpërndara. Në lutjen eukaristike e falënderojmë
Atin për vdekjen dhe ringjalljen e Krishtit, ndërsa, të bashkuar me bariun tonë, bëhemi,
në të, “një trup i vetëm e një shpirt i vetëm”, për të formuar grigjën e të shpëtuarve.
Në fund, në kungim, marrim “jetën e begatë”, trupin dhe gjakun e Krishtit: ai vetë
na ka përgatitur një tryezë dhe është bërë ushqim për ne. Me mirënjohje mund të këndojmë:
“Kelku im gufon”, ndërsa feja në atë që është “rojtari i shpirtrave tanë” na jep sigurinë
se do ta pijmë me të këtë kelk në Mbretërinë e Atit. Por, ndërkohë, kremtimi bëhet
edhe angazhim për kthim të përhershëm, për një jetë të denjë për vathën e Krishtit.
Si Bariu, edhe i krishteri duhet të shkojë në kërkim të deleve të humbura, në një
botë të bjerrë (me të varfër, të sëmurë, jobesimtarë), me qëllim që të gjithë të mund
të njohin dhe të ndjekin me vërtetësi atë i cili është “dera”, që na çon tek shpëtimi
dhe jeta.
Krishti, Bariu i mirë (Nga “Homelitë mbi ungjijtë”,
të Shën Gregorit të Madh, papë, Hom. 14)
“Unë jam Bariu i mirë. I njoh
delet e mia”, domethënë i dua, “dhe delet e mia më njohin mua” (Gj 10,14).
Është njësoj si të thoshte: i përgjigjen dashurisë së atij që i do. Njohja i prin
gjithmonë dashurisë për të vërtetën. Pyeteni veten, vëllezër fort të dashur, a
jeni delet e Zotit, a e njihni atë, a e njihni dritën e të vërtetës. Nuk flas vetëm
për njohjen me anë të fesë, por edhe me anë të dashurisë, jo vetëm të besimit, por
edhe të veprave. Ungjilltari Gjon, në fakt, jep këtë shpjegim: “Kush thotë: e njoh
Hyjin, por nuk i zbaton urdhërimet e tij, është gënjeshtar” (1Gj 2,4). Prandaj,
në po këtë pjesë të Ungjilli, Jezusi shton menjëherë: “Sikurse Ati më njeh mua e unë
njoh Atin dhe jap jetën time për delet” (Gj 10,15). Është si të thoshte hapur:
nga kjo del se unë e njoh Atin dhe Ati më njeh mua, sepse jap jetën time për delet
e mia; domethënë, unë e tregoj se në çfarë mase e dua Atin nga dashuria me të cilën
vdes për delet. Për këto dele, përsëri thotë: Delet e mia e dëgjojnë zërin tim
dhe unë i njoh e ato më ndjekin. Unë u jap jetën e amshuar (khs. Gj 10,14-16).
Për delet kishte thënë pak më parë: “Nëse dikush hyn përmes meje, do të jetë i sigurt.
Do të hyjë e do të dalë dhe do të gjejë kullotë” (Gj 10,9). Do të hyjë me anë të fesë,
do të dalë nga feja tek pamja, nga besimi tek kundrimi, dhe do të gjejë kullotë në
banketin e amshuar. Delet e tij do t’i gjejnë kullotat, sepse kushdo e ndjek me
zemër të çiltër, ushqehet me një shujtë, që është përherë e freskët. Cilat janë kullotat
e këtyre deleve, përveçse lumnitë e thella të parajsës, që është pranverë e amshuar?
Në të vërtetë kullota e të zgjedhurve është prania e fytyrës së Hyjit dhe, ndërsa
e kundrojmë pa pasur frikë se do ta humbim, shpirti ngihet pafund me ushqimin e jetës.
T’i kërkojmë, pra, vëllezër të dashur, këto kullota, në të cilat mund të gëzohemi
me praninë e shumë bashkëqytetarëve. Le të na bëjë për vete gëzimi i atyre, që janë
të lumtur. Ta ripërtërijmë, vëllezër, shpirtin tonë. Le të përndizet feja me çfarë
ka besuar. Dëshirat tona le të përflaken nga të mirat e epërme. Në këtë mënyrë, dashuria
do të jetë një rrugëtim. Asnjë kundërshti të mos na largojë nga gazi i festës shpirtërore,
sepse, nëse dikush dëshiron të arrijë pikësynimin e caktuar, asnjë ashpërsi e rrugës
nuk do të mund ta ndalë. Asnjë begati të mos na miklojë e të na bëjë për vete, sepse
është i marrë ai udhëtar, që gjatë rrugëtimit ndalet për të parë lëndinat e bukura
dhe harron të shkojë atje ku ishte nisur të shkonte.
Shën Agostini: Nga
Komenti i Ungjillit sipas Gjonit
Por çfarë do të thotë: do të hyjë e do
të dalë dhe do të gjejë kullotë? Të hysh në Kishë nëpër derën, që është Krishti, është
sigurisht gjë shumë e mirë; por të dalësh nga Kisha në mënyrën në të cilën shprehet
vetë Gjoni në Letrën e tij: dolën prej nesh, por nuk ishin prej tanëve (1 Gjn 2,19),
nuk është sigurisht gjë e mirë. Nuk është e mundur që Bariu i Mirë, duke thënë do
të hyjë e do të dalë e do të gjejë kullotë, ta miratojë një dalje të tillë. Ekziston,
pra, një mënyrë pozitive për të hyrë dhe një mënyrë negative për të dalë, përmes derës
së ligjshme, që është Krishti. Por çfarë është kjo dalje e lavdërueshme dhe e hareshme?
Mund të thuhet se ne hyjmë kur mblidhemi brenda vetes sonë për të menduar dhe se dalim,
kur jemi përjashta nesh, me anë të veprimit; dhe meqë, siç thotë apostulli, me anë
të fesë Krishti banon në zemrat tona (khs. Ef 3,17), të hysh nëpërmjet Krishtit
do të thotë të mendosh dritën e fesë, ndërsa të dalësh nëpërmjet Krishtit, do të thotë
ta përkthesh fenë në vepra para njerëzve. Prandaj në një psalm lexojmë: Del njeriu
nga puna e vet (Ps 103,25) dhe vetë Zoti thotë: Le të shkëlqejnë veprat tuaja
para njerëzve (Mt 5,16). Por unë parapëlqej të dëgjoj vetë të vërtetën, atë
që është Bariu i Mirë dhe mësuesi i urtë. Ai na ka mësuar si duhet ta kuptojmë fjalën
e tij, do të hyjë e do të dalë dhe do të gjejë kullotë, duke shtuar: Vjedhësi nuk
vjen përveçse për të vjedhur, për të vrarë, për të shkatërruar: unë erdha që të kenë
jetën dhe ta kenë të tejbegatë (Gjn 10,10). Më duket se donte të thoshte: që
ta kenë jetën kur të hyjnë, dhe ta kenë edhe më të begatë, kur të dalin. Nuk mund
të dilet nëpërmjet derës, që është Krishti, dhe të hyhet në jetën e amshuar, ku do
të shihet Hyji sy më sy, nëse nuk hyhet më parë, nëpër të njëjtën derë, që është Krishti,
në vathën e Kishës së tij, në jetën e përkohshme, që është jeta e fesë.