Ngày 13-3-2013 Đức Hồng Y Jorge Mario Bergoglio, Tổng Giám Mục Buenos Aires thủ đô
Argentina, đã được Hồng Y Đoàn bầu làm Giáo Hoàng kế vị Đức Thánh Cha Biển Đức XVI,
lấy tên hiệu là Phanxicô. Đức Thánh Cha Phanxicô là vị Giáo Hoàng thứ 266 trong lịch
sử dài hơn 2000 năm của Giáo Hội.
Người ta còn nhớ chiều hôm ấy, mấy trăm
ngàn tín hữu tụ tập tại quảng trường Thánh Phêrô đã reo hò vỗ tay sung sướng, khi
thấy làm khói trắng bay lên từ ống khói nhỏ của nhà nguyện Sistina, nơi Hồng Y Đoàn
họp Mật Nghị để bầu vị Tân Giáo Hoàng, kế vị Đức Thánh Cha Biển Đức XVI từ nhiệm một
tháng trước đó. Lúc sau 17 giờ, bức màn bao lơn chính giữa Đền Thờ thánh Phêrô được
vén lên và Đức Hồng Y Jean Louis Tauran, Trưởng đẳng phó Tế xuất hiện loan báo: ”Habemus
Papam” Chúng ta có Giáo Hoàng. Rồi ngài xướng tên vị Hồng Y được bầu là Đức hồng Y
Jorge Mario Bergoglio, lấy tên hiệu là Phanxicô. Đức Tân Giáo Hoàng xuất hiện trên
bao lơn Đền Thờ giữa tiếng vỗ tay hoan hô của mọi người. Người ta nhận ra ngay có
cái gì khác lạ: Đức Tân Giáo Hoàng mặc áo trắng, nhưng không có mảnh vài choàng bên
trên, cây Thánh Giá của ngài là cây Thánh Giá ngài vẫn đeo từ khi làm Tổng Giám Mục
tới nay, và dây Stola cũng không phải là dây Stola lớn mầu đỏ thêu chỉ vàng long trọng,
mà các Tân Giáo Hoàng vẫn đeo từ trước tới nay, khi xuất hiện chào tín hữu. Ngài cười
giơ tay phải chào mọi người với lời chào thật bình dân, như bạn bè chào nhau. Đức
Tân Giáo Hoàng nói: ”Anh chị em thân mến. Xin chào anh chỉ em buổi chiều”. Và thế
là tín hữu reo hò vang cả quảng trường. Đức Tân Giáo Hoàng nói tiếp: ”Anh chị em biết
rằng nhiệm vụ của Mật Nghị Hồng Y Đoàn đã là cho Roma một Giám Mục. Xem ra các anh
em Hồng Y của tôi đã đi kiếm người ở tận cùng thế giới... nhưng chúng ta ở đây...
Tôi cám ơn anh chị em vì sự tiếp đón. Cộng đoàn giáo phận Roma đã có Giám Mục của
mình: xin cám ơn! Và trước hết tôi muốn làm một lời cầu nguyện cho vị Nguyên Giám
Mục của chúng ta là Đức Biển Đức XVI. Tất cả chúng ta cùng cầu nguyện cho người, để
Chúa chúc lành cho người và Đức Mẹ gìn giữ Người.” Tiếp đến Đức Phanxicộ đã cùng tín
hữu đọc một kinh Lậy Cha, một kinh Kính Mừng, một kinh Sáng Danh.
Đức Tân
Giáo Hoàng nói tiếp trong lời chào tín hữu: ”Và bây giờ chúng ta bắt đầu con đường:
Giám Mục và dân chúng. Con đường này của Giáo Hội Roma, là Giáo Hội chủ sự trong tình
bác ái tất cả mọi Giáo Hội. Một con đường của tình huynh đệ. của tình yêu thương,
của sự tin tưởng giữa chúng ta. Chúng ta hãy luôn luôn cầu nguyện cho nhau. Chúng
ta hãy cầu nguyện cho toàn thế giới, để có một tình huynh đệ lớn lao. Tôi cầu chúc
rằng con đường này của Giáo Hội, mà hôm nay chúng ta cùng bất đầu và trên đó Đức Hồng
Y Giám Quản, hiện diện ở đây, sẽ giúp tôi, sinh hoa trái cho việc rao truyền Tin Mừng
của thành phố xinh đẹp biết bao này!
Và bây giờ tôi muốn ban phép lành, nhưng
trước hết, trước hết tôi xin anh chị em một ơn huệ: đó là anh chị em cầu xin Chúa
để Người chúc lành cho tôi: lời cầu nguyện của dân, xin Phép lành cho Giám Mục của
mình. Chúng ta hãy làm lời cầu nguyện của anh chị em cho tôi trong thinh lặng.”
Rồi Đức Tân Giáo Hoàng cúi đầu xuống để nhận lời cầu nguyện của dân chúng và phép
lành của Chúa. Xong giây phút cảm động ấy ngài nói tiếp:
”Bây giờ tôi sẽ ban
phép lành cho anh chị em và toàn thế giới, cho tất cả mọi người nam nữ thiện chí.”
Sau khi ban phép lành Đức Phanxicô nói thêm: ”Anh chị em thân mến, tôi xin rời anh
chị em. Xin cám ơn rất nhiều về sự tiếp đón. Xin anh chị em cầu nguyện cho tôi và
hẹn mau gặp lại! Chúng ta sẽ sớm găp nhau. Sáng mai tôi muốn đi cầu nguyện Đức Mẹ
để Người gìn giữ toàn thành Roma. Chúc anh chị em một đêm an nghỉ tốt lành!”
Không thể tả được quang cảnh tại quảng trường Thánh Phêrô lúc đó. Với các lời chào
đơn sơ, vị Tân Giáo Hoàng đã chiếm được ngay cảm tình của mọi người, và người ta trực
giác được các thay đổi sẽ có qua cung cách đơn sơ, gần gũi thân tình của vị Chủ Chăn
Mới của Giáo Hội Công Giáo. Và qủa thế, từ một năm qua với Đức Phanxicô người ta đã
thấy nhiều thay đổi, như qúy vị và các bạn đã biết qua các thông tin của giới truyền
thông.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn một số nhận xét của
Linh Mục Federico Lombardi, Giám đốc Phòng Báo Chí Tòa Thánh, về một năm sinh hoạt
của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Hỏi: Thưa Cha, Cha có nhận xét gì liên
quan tới năm đầu tiên trong triều đại của Đức Thánh Cha Phanxicô?
Đáp: Điều chính yếu của năm đầu tiên này chắc chắn là sự chú ý lớn, sự thu hút
dân chúng - tôi nói dân chúng để nói rằng không phải chỉ có các tín hữu công giáo
sống đạo, nhưng tất cả mọi người trên thế giới này - sự chú ý lớn đối với vị Giáo
Hoàng này, đối với sứ điệp của ngài. Đó là một cái gì, mà tôi nghĩ và hy vọng rằng
nó được đâm rễ một cách rất sâu đậm trong trái tim của con người, những người cảm
thấy được đánh động bởi một lời nói của tình yêu thương, của sự chú ý, lòng thương
xót, việc gần gũi, tiếp xúc, trong đó qua con người, qua Đức Giáo Hoàng, tình yêu
của Thiên Chúa đến với họ. Tôi nhớ tới một số biến cố, đặc biệt cảm động đối với tôi
trong năm qua. Dĩ nhiên trước tiên là sự kiện Đức Tân Giáo Hoàng xuất hiện trên bao
lơn chính giữa Đền Thờ Thánh Phêrô để chào dân chúng sau khi được bầu làm Người Kế
Vị thánh Phêrô, với tất cả những gì nó diễn tả, thật đã là điều không thể quên được.
Thế rồi tôi nghĩ tới biến cố ngài rửa chân cho các người trẻ trong nhà tù chiều Thứ
Năm Tuần Thánh. Tôi cũng nhớ tới chuyến viếng thăm các người tị nạn trên đảo Lampedusa,
với sự gần gũi những người bi lãng quên và bỏ rơi nhất, cũng như gần gũi những người
đã chết trong chuyến đi hy vọng và khổ đau hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn. Tôi
nhớ tới Ngày Quốc Tế Giới Trẻ tại Rio de Janeiro, cuộc gặp gỡ lớn với người trẻ thế
giới, đặc biệt là giới trẻ châu mỹ latinh với Đức Giáo Hoàng trong châu lục của họ.
Tôi nhớ tới biến cố viếng thăm Assisi. Tôi nhớ tới tài liệu bao gồm chương trình hành
động của ngài, là Tông huấn ”Niềm vui của Tin Mừng”, trong đó chúng ta có được con
tim của Đức Thánh Cha, được trình bầy chi tiết một cách rất rõ ràng, rộng rãi như
là chương trình triều đại giáo hoàng của ngài. Thế rồi còn có Công nghị Hồng Y hồi
cuối tháng hai vừa qua nữa. Các chặng này nói cho chúng ta biết một năm dầy đặc hoạt
động tích cực, với biết bao nhiêu vấn đề được đề cập đến và với biết bao nhiêu cuộc
gặp gỡ.
Hỏi: Đức Thánh Cha Phanxicô muốn một Giáo Hội ra khỏi chính mình;
ngài nói tới các cuộc cải cách cơ cấu cần thiết. Giáo Hội đang thay đổi như
thế nào thưa cha?
Đáp: Giáo Hội đối với tôi xem ra thực sự là một
dân đang bước đi. Đây là điều đặc biệt nhất: một ý thức của sự năng động lớn. Đức
Thánh Cha đã trao ban một sức đẩy lớn và cùng đi với một Giáo Hội tìm thi hành ý muốn
của Thiên Chúa, một Giáo Hội kiếm tìm sứ mệnh của mình trong thế giới ngày nay cho
thiện ích của tất cả mọi người. Đức Thánh Cha thường hay nói tới các chủ chăn đi trước,
đi trong và đi sau đoàn chiên, để giúp đoàn chiên tiến bước, để tìm ra đường. Đối
với tôi xem ra ngài thực sự là như thế, và ngài cũng mời gọi toàn thể Giáo Hội bước
đi. Có một ý thức mạnh mẽ về sự năng động, mà người ta gặp thấy trong lộ trình thượng
hồi đồng giám mục, là con đường dài của một vài năm, trong đó Giáo Hội suy tư về một
điểm chính của kinh nghiệm nhân bản và kitô, là gia đình...
Hỏi: Đức Thánh
Cha Phanxicô là người nhìn tới những người ở xa và lay động những người
ở gần, có đúng thế không thưa cha?
Đáp: Chắc chắn rồi, bởi vì Thiên
Chúa nhìn tất cả mọi người. Vì thế Đức Thánh Cha đã thành công, khi làm cho chúng
ta hiểu rằng cái nhìn của Thiên Chúa là cái nhìn đối với tất cả mọi thụ tạo của Người,
đối với tất cả mọi người trên thế giới và không có ai bị lãng quên cả. Đây là điểm
vô cùng quan trọng, và đĩ nhiên là không phải do Đức Thánh Cha Phanxicô sáng chế ra.
Tuy nhiên, ngài đã thành công trao ban cho nó một ý nghĩa rất mạnh mẽ, và có rất nhiều
người đã hiểu ngài. Vì thế các biểu lộ chú ý đến từ các trung tâm, các cơ quan truyền
thông không bình thường, có nghĩa là sứ điệp của ngài đã tới đích. Và dĩ nhiên là
tất cả chúng ta phải bước đi, kể cả những người đã cảm thấy mình yên hàn hay ổn định
hơn, ổn định trong điều kiện của họ, họ cảm thấy bị cuốn hút bởi sứ mệnh vĩ đại này.
Cả điều này nữa cũng có một khía cạnh tích cực.
Hỏi: Đâu là những hình
ảnh ý nghĩa nhất của năm đầu tiên trong triều đại giáo hoàng của Đức Thánh
Cha Phanxicô mà cha có trong trí?
Đáp: Đó là hình ảnh của các buổi
tiếp kiến chung sáng thứ tư hàng tuần, khi Đức Thánh Cha đi ngang qua các lối đi của
quảng trường để chào tín hữu. Ngài chào mọi người, tươi cười, gặp gỡ, đặc biệt là
dừng lại chào hỏi các người đau yếu. Sự lựa chọn chính xác này của ngài, đó là những
người đau yếu là những người đầu tiên Đức Thánh Cha chào, sau khi đã kết thúc bài
giáo lý của ngài. Sự kiện ngài đi xuống trước thềm đền thờ và hướng về phía các bệnh
nhân ngồi xem ra rất ý nghĩa đối với tôi. Đó, những ai đau khổ, những ai yếu đuối
có chỗ ưu tiên trong con tim của Đức Thánh Cha và của Giáo Hội, bởi vì đó là một ưu
tiên của Tin Mừng.
Hỏi: Thưa cha Lombardi, cha là Giám đốc Phòng
Báo Chí Tòa thánh, là phát ngôn viên của Tòa Thánh; là phát ngôn viên của Đức
Thánh Cha Phanxicô có nghĩa là gì?
Đáp: Đối với tôi xem
ra điều rất hay đẹp đó là nhân vật chính là Đức Thánh Cha, nghĩa là ngài nói và ngài
là người lôi kéo sự chú ý của dân chúng với các lời của ngài, các lời đánh động, với
các kiểu trình bầy, đó chính là Đức Giáo Hoàng, mà không cần có sự trung gian nào
khác. Đối với tôi xem ra đây là một kinh nghiệm rất tích cực. Và đó cũng chính là
điều mà tôi đã luôn luôn luôn ao ước một chút: đó là Đức Thánh Cha tới một cách trực
tiếp với tất cả mọi người, với các lời của ngài, mà không có các khoảng cách, không
có các chướng ngại đối với con tim của mọi người. Còn phát ngôn viên, chúng ta hãy
gọi như thế đi, vị giám đốc Phòng Báo Chí của Tòa Thánh, là người cung cấp các tin
tức, nhưng các tin tức này chỉ là các tin tức bao chung quanh, có tính cách cơ cấu
tổ chức, các quyết định được đưa ra, và chúng cũng quan trọng, nhưng điều mà lời nói
của Đức Thánh Cha đối với dân chúng, đối với thế giới, đối với Giáo Hội, tới với họ
một cách trực tiếp. Đối với tôi điều này xem ra rất đẹp và là điều nền tảng.