Sot, 28 nëntor, Shqipëria përkujton Ditën e Pavarësisë, në 101-vjetorin e saj. Po
e kujtojmë edhe ne, kësaj radhe, me një pjesë nga shkrimi i Mustafa Merlikës, në vitin
1932, botuar në numrin e veçantë të “Shqiprisë së Re”, pas 20 vjetësh nga nënshkrimi
i Deklaratës së Pavarësisë. Fjalë aktuale të njërit prej nënshkruesve, mjafton të
ndërrohet shifra 20 me 101. Me këtë artikull, titulluar “Kuptimi i 28 nëntorit”, autori
sqaron se i drejtohet djelmnisë shqiptare:
“20 vjet para! Ju djelm të rij
të Shqipnis së lirë s’kishit lemë ose ishi edhe të njomë. Sod, 20 vjet mbrapa, ndokush
nga ju mund të pyesë mallëngjyeshëm:” ku janë ata burra qi ngritën për të parët flamurin
kombtar?” E un ju përgjigjem: ma mirë mos pyetni për ta. Historija, ata qi meritojnë
të kujtohen, do t’u a tregojë brezave të ardhshëm. Ka pasun ndër ta apostuj lirije
a së paku asish qi e kanë pritë e dëshirue këtë me gjithë zemër. Këta kanë vdekun
a rrojnë të ngimë e të kënaqun tue pamë mundimet e sakrificat e tyne të shpërblyeme
nga realizimi i ides e i deshirit qi kan ushqye.Ka pasun dhe njerz të rrëmbyem prej
nji rryme të pakuptueme, si landa qi merr me vete nji lumë për me e lanë të zhytun
në ledh të ndonji bregu a me i a falun detit. E ma në fund ka pasun edhe shpekulatorë,
farizij të kohvet tona, të cilët ndjekin çëdo rrymë qi t’u përshtatet interesave të
tyne, qi ndërrojnë lëkurë e qime simbas stinës. Në qoftë se ju do të kërkoni me njohun
e nderue kend nga dëshmitarët e ditës 28 Nëntor po ju siguroj se ma të parët qi kanë
me ju dalë përpara si fatosa të pavarsisë shqiptare kanë me qenë këta të fundit. E
ju, para fytyravet të tyne, keni për të humbun të tanë shijen e idealit të thjeshtë
qi ushqeni! Kujtoni pra e nderoni vetëm dëshmorët e paemën qi kanë kanë
bamë veten fli për t’ja mbërrimë asaj ditee ma vonë për të ruejtun frytin e saj, ata
qi s’u dihen a së mund t’u përmenden emnat. Mu nj’ashtu sikur nderohet sod gati në
të gjithë botën kujtimi i ushtarit të panjohun ramë dëshmuer n’altarin e atdheut…”