Thăng tiến phát triển, bảo vệ phẩm giá con người và thay đổi là điều có thể làm được
Phỏng vấn Đức hồng Y Raymundo Damasceno Assis, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Brasil
Trong các ngày từ 23 tới 28 tháng 7 năm 2013 Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ viếng thăm
Brasil để chủ sự Ngày Quốc Tế Giới Trẻ tại Rio de Janeiro.
Tuy nhiên, Brasil
hiện đang phải đương đầu với một cuộc phản đối rộng lớn chưa từng có từ trước tới
nay. Lý do châm ngòi cho các cuộc biểu tình phản đối của dân chúng là quyết định của
chính quyền tăng giá vé xe buýt lên 20 xu tại thánh phố Sao Paolo.
Hai mươi
xu xem ra không là gì, nhưng đối với mức lương qúa thấp và cuộc sống cơ cực của dân
nghèo nó là một kiểu ăn cướp cơm của họ. Thế là người dân trong nhiều thành phố đã
xuống đường biểu tình phản đối chính quyền. Sự giận dữ của dân chúng dâng cao và phong
trào biểu tình lan nhanh trong toàn nước, một phấn cũng vì các trấn áp bạo lực của
cảnh sát khiến cho hai người biểu tình bị chết tại Sao Paolo.
Thế là từ một
tháng qua nhân dân Brsail xuống đường biểu tình chống lại nạn phung phí công qũy và
tài sản quốc gia, cũng như nạn gian tham hối lộ và thiếu các dịch vụ an sinh cho dân.
Sự kiện nhà nước Brasil dành ra hàng chục tỉ mỹ kim để chuẩn bị tổ chức Giải túc cầu
thế giới 2014, trong khi hàng chục triệu dân toàn nước không được hưởng quyền giáo
dục, săn sóc sức khỏe, có công ăn việc làm và nhà ở, là điều không thể chấp nhận được.
Trước làn sóng phản đối ngày càng dâng cao có nguy cơ châm ngòi cho một cuộc nội chiến,
ngày 28-6-2013 bà tổng thống Dilma Rousseff đã loan báo các chương trình đầu tư trong
lãnh vực y tế, giáo dục và vận chuyển, chống nạn gian tham hối lộ và cải tổ chính
trị.
Các cuộc biểu tình tiếp tục trong hòa bình và có phần dịu bớt, nhưng
cũng đã xảy ra các đụng độ giữa cảnh sát và các nhóm phá phách đốt hàng quán trong
các khu phố ngoại ô Sao Paolo.
Sau đây chúng tôi xin gửi đến qúy vị và các
bạn bài phỏng vấn Đức Hồng Y Raymundo Damasceno Assis, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục
Brasil, về tình hình Brasil hiện nay.
Hỏi: Thưa Đức Hồng Y làn sóng biểu
tình phản đối của dân chúng Brasil không ngưng. Điều gì đang
xảy ra vậy?
Đáp: Tất cả đã bắt đầu với việc tăng giá vé các phương
tiện di chuyển công cộng. Đã không có ai nghĩ rằng nó lại có các chiều kích rộng lớn
như vậy và nó dang trở thành tiếng nói của người dân phản đối tất cả những gì tại
Brasil ngày nay còn thiếu sót, chưa đáp ứng các nhu cầu của dân chúng. Đây không phải
là sự huy động của đảng phái nào cả, nhưng nó nảy sinh một cách tự phát, từ bên dưới,
từ người dân, từ đường phố. Đã không có sự chuẩn bị nào, và cũng không có các lãnh
tụ, nhưng nó đã lan nhanh nhờ các phương tiện truyền thông xã hội, nhất là vì có giới
trẻ tham gia. Và đây là một yếu tố quan trọng, bởi vì người trẻ, nhất là giới trẻ
trung lưu, là những người đầu tiên lên tiếng biểu lộ sự khó chịu hiện có trong xã
hội của chúng tôi ngày nay.
Hỏi: Đâu là các lý do của sự khó chịu
bất ổn này của người dân Brasil thưa Đức Hồng Y?
Đáp: Sự
bất ổn khó chịu bắt nguồn một cách chính yếu từ các thiếu sót đường lối chính trị
đối với các cơ cấu hạ tầng tồi tệ, các điều kiện y tế, việc di chuyển công cộng, và
phẩm chất nền giáo dục không thể chấp nhận được. Dân chúng tố cáo nạn gian tham hối
lộ lan tràn trong guồng máy cai tri, cũng như nạn bao lực, việc không trừng phạt các
tội phạm, tình trạng chênh lệch giữa thiểu số người giầu và da đố dân nghèo, sự thiếu
trong sáng trong việc quản trị các tài nguyên quốc gia. Đó là các sự dữ ngày càng
gia tăng trong các năm qua, trong khi nền kinh tế Brasil lên cao.
Hỏi:
Hội Đồng Giám Mục Brasil đã lập tức bầy tỏ sự ủng hộ và tỏ tình liên đới
với việc huy động người dân. Tại sao vậy thưa Đức Hồng Y?
Đáp:
Cùng với các Linh Mục, các tu sĩ và giáo dân, các Giám Mục chúng tôi hằng ngày sống
gần gũi với dân chúng, ngoài đường phố, trong trường học, trong biết bao nhiêu công
tác xã hội và bác ái của Giáo Hội, qua đó chúng tôi trông thấy các vấn đề, sự bất
bình đẳng trong xã hội, qua đó chúng tôi gặp thấy các nhu cầu thực sự và nỗi vất vả
mệt nhọc của biết bao nhiêu người cố gắng đi tới. Các đòi hòi được dân chúng nêu lên
đã được chúng tôi luôn luôn bênh vực trong công việc mục vụ của chúng tôi. Vì thế
chúng tôi đã tuyên bố liên đới với các biểu lộ của người dân đang đòi hỏi quyền lợi
và các điều kiện sống xứng đáng hơn với phẩm giá con người và sự tiến triển, miễn
là các cuộc biểu lộ này diễn ra trong sự tôn trọng hòa bình và trật tự. Đồng thời
trước các vụ đàn áp từ phía cảnh sát chúng tôi đã nhấn mạnh rằng quyền biểu lộ phải
luôn luôn được tôn trọng trong một quốc gia dân chủ. Chúng tôi không biết tất cả sẽ
diễn tiến ra sao. Nhưng đây là một hiện tượng liên quan tới toàn dân Brasil, và cần
phải lắng nghe, và nó khiến cho tất cả mọi người phải tham gia thảo luận. Nó cũng
đòi hỏi sự chú ý và phân định các giá trị nằm bên dưới các đòi hỏi ấy nhằm khiến cho
xã hội được công bằng và liên đới hơn, như chúng tôi ước mong.
Hỏi: Làm
sao có thể giải thích được tất cả những chuyện này chính trong lúc nước Brasil thấy
sự phong phú kinh tế tăng trưởng, khiến cho nó có vai trò của một cường
quốc thế giới, thưa Đức Hồng Y?
Đáp: Các phản đối của những người
giận dữ bên Âu châu đã nảy sinh từ cuộc khủng hoảng kinh tế. Ở đây trái lại, chúng
là các hậu qủa của một sự phát triển kinh tế đã đưa quốc gia Brasil tới địa vị của
một cường quốc thế giới, nhưng cũng trở thành con tin của tư bản và việc tôn thờ sự
giầu có. Việc tôn thờ thần giả này có hậu qủa là sự tập trung lợi lộc trong tay một
thiểu số, nạn gian tham hối lộ len lỏi vào khắp nơi, sự vơ vét tài nguyên chung cho
các lợi lộc cá nhân chứ không sử dụng cho thiên ích của nhân dân. Các người biểu tình
la lên rằng: ”Giải túc cầu quốc tế để cho ai?” Điều này nói rằng sư phát triển kinh
tế thôi, không đủ. Một quốc gia phát triển kinh tế không thôi thì không đủ, nếu nó
không đi kèm với sự phục vụ của một đường lối chính trị đúng đắn biết lo cho công
ích. Bản vị con người phải là trung tâm của mọi phát triển kinh tế và của mọi đường
lối chính trị. Các quyền con người và các quyền xã hội phải là trung tâm của mọi phát
triển kinh tế và mọi đường lối chính trị. Vì thế chúng tôi cho rằng những gì đang
xảy ra là điều lành mạnh. Nó thức tỉnh một lương tâm mới và một ý thức mới.
Hỏi: Trong nòng cốt Đức Hồng Y cho rằng những gì đang xảy ra
tại Brasil phải khiến cho người ta suy nghĩ về sự cấp bách và cần thiết sinh tử của
một mô thức phát triễn mới, có đúng thế không?
Đáp: Đúng
thế. Một mô thức phát triển mới và một đường lối chính trị phát triển mới có sự tham
dự của tất cả mọi người và đặt để lãnh vực kinh tế và lãnh vực xã hội trong một sự
sống chung lành mạnh.
Hỏi: Thưa Đức Hồng Y, để trả lời cho các cuộc
biểu tình phản đối của người dân bà tổng thống Dilma Rousseff đã
tuyên bố muốn đưa ra một cuộc cải cách chính trị sâu rộng. Đức Hồng Y nghĩ
sao?
Đáp: Chúng tôi đã gặp bà tổng thống trước khi bà đưa ra lời
tuyên bố và chúng tôi đã thảo luận với nhau một cách rộng rãi. Đây là một bước đi
mà chúng tôi chia sẻ. Ngày nay quốc hội ở dưới Ủy ban hành pháp. Đây là một cải cách
cần thiết, nếu muốn có một sự thay đổi.
Hỏi: Giáo Hội có bị coi là chống
chính quyền không, thưa Đức Hồng Y?
Đáp: Giáo Hội không
có các trận chiến chính trị, Giáo Hội không muốn gì cho riêng mình cả, cũng không
muốn bá quyền. Trong tất cả mọi hoàn cảnh Giáo Hội rộng mở cho sự đối thoại và cộng
tác. Về phía mình Giáo Hội luôn luôn hoạt động cho sự phát triển toàn vẹn của mỗi
một người, và dựa trên nền tảng giáo huấn xã hội Giáo Hội nhắc nhớ rằng công ích,
nhân phẩm, không chỉ được là một sự thêm vào các chương trình của chính quyền, mà
đúng hơn là một cột trụ dựa trên đó để xây dựng các luật lệ được chia sẻ và các cơ
cấu có khả năng loại trừ các chia rẽ và lấp đầy các thiếu sót hiện có.
Hỏi: Trên đây Đức Hồng Y đã nói là giới trẻ đã trao ban tiếng
nói cho sự khó chịu của xã hội Brasil. Để dùng các lời của Đức Thánh Cha Phanxicô
ai là người đánh cắp các niềm hy vọng của người trẻ tại Brasil ngày nay?
Đáp: Tất cả chiến dịch huynh đệ của năm nay đã là tình trạng của người trẻ. Brasil
là quốc gia đứng đầu thế giới về việc dùng ma túy. Ma túy giết chết hiện tại và tương
lai của người trẻ. Bạo lực trên giới trẻ là một dữ kiện báo động. Sự thờ ơ và chủ
nghĩa theo thời dẫn đưa người trẻ tới chỗ rút lui khỏi cuộc sống. Lắng nghe, trao
ban tin tưởng và khiến cho người trẻ tham gia vào một sự thay đổi có nghĩa là cứu
vãn hiện tại.
Hỏi: Trong bối cảnh này đâu là các chờ mong đối với Ngày
Quốc Tế giới Trẻ sắp tởi tại Rio de Janeiro?
Đáp: Có một mầm sống
lớn. Một sự chờ mong rất tích cực từ phía tất cả mọi người. Sự hiện diện của Đức Thánh
Cha Phanxicô trong thời điểm này được đặc biệt chờ đợi và cảm nhận. Đức Thánh Cha
Phanxicô là người châu mỹ latinh. Ngài hiểu biết tình hình của chúng tôi. Người dân
cảm thấy được hiểu biết. Và chắc chắn là mỗi một lời ngài nói ra sẽ được lắng nghe.
Hỏi: Trong những ngày này Đức Hồng Y đã gặp Đức Thánh Cha vì
chuyến công du của ngài tại Brasil, có đúng thế không?
Đáp:
Vâng, đúng vậy. Tôi đã nói chuyện với ngài về tình hình Brasil và để phố biến Thông
tư của Hội Đồng Giám Mục Brasil. Đức Thánh Cha thanh thản. Ngài đã nói rằng các cuộc
biểu tình là chuyện bình thường trong một nước dân chủ. Đây đã là một cuộc gặp gỡ
rất thanh thản và huynh đệ. Tôi đã nói với Đức Thánh Cha là chúng tôi chờ đợi ngài
trong niềm hy vọng.
Hỏi: Trong các ngày qua người ta đã lo sợ cho
chuyến công du của Đức Thánh Cha. Có thay đổi nào trong chương trình
hay không, thưa Đức Hồng Y?
Đáp: Không. Không có vấn đề
nào đối với chuyến viếng thăm cả. Tất cả đều y nguyên như đã được thiết định tại Rio
cũng như tại Aparecida.
Hỏi: Cũng có nhiều người trẻ Italia sang Rio de
Janeiro tham dự Ngày Quốc Tế Giới Trẻ. Đức Hồng Y có gợi ý nào cho họ không?
Đáp: Ngày Quốc Tế Giới Trẻ là một sự trao đổi cho nhau. Nó có nghĩa là cởi mở.
Việc đối chiếu với các thực tại và kinh nghiệm giáo hội khác luôn luôn đem lại hoa
trái. Cả cuộc sống được diễn tả trong Phúc Âm cũng là một cuộc sống đối thoại với
tất cả mọi người, và chúng ta đối chiếu với nó. Các cuộc gặp gỡ đẹp nhất của Chúa
Giêsu trong Tin Mừng xảy ra trên đường đi, hàng bao thế kỷ của Kitô giáo được sống
nói với chúng ta như thế. Vì vậy cả các con đường của Rio de Janeiro, trong đó Đức
Thánh Cha Phanxicô sẽ cùng đi với người trẻ, sẽ có thể là dịp của cuộc gặp gỡ đó mà
tôi cầu chúc cho từng tham dự viên.