Ngày mùng 10-5-2013 Đức Thánh
Cha Phanxicô đã tiếp kiến đoàn chủ tịch của Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu, gồm Đức
Hồng Y Chủ tịch Peter Erdoe, Tổng Giám Mục Budapest-Esztergom, và hai vị Phó chủ tịch
là Đức Hồng Y Angelo Bagnasco, Tổng Giám Mục Genova kiêm chủ tịch Hội Đồng Giám Mục
Italia, và Đức Cha Josef Michalik, Tổng Giám Mục Przemysl bên Ba Lan.
Đoàn
chủ tịch Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu đã cùng Đức Thánh Cha Phanxicô thảo luận về
thực tại tự do tôn giáo tại Âu châu, bị sách nhiễu bởi một nền văn hóa duy đời ngày
càng thu hẹp các khoảng trống, không để cho các Kitô hữu quyền công khai tự do diễn
tả đức tin và các giá trị Kitô của mình. Trong một cuộc họp báo sau cuộc hội kiến
đầu tiên với Đức Tân Giáo Hoàng, Đức Hồng Y Erdoe cho biết Đức Thánh Cha Phanxicô
đã rất chú ý lắng nghe đoàn chủ tịch trình bầy công việc của Liên Hội Đồng Giám Mục
Âu châu, trong hơn một giờ. Đức Hồng Y và hai vị Phó chủ tịch đã trình bày lên Đức
Thánh Cha một số hoạt động của Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu như cuộc hội học về
tự do tôn giáo trong các ngày 16-18 tháng 5 tại Istanbul. Cuộc hội học này được cùng
phối hợp với tòa thượng Phụ Chính Thống Constantinopoli, nhằm duyệt xét các tình hình
sống khó khăn của các Kitô hữu trong vùng Trung Đông, tại Siria, bên Ai Cập, cũng
như các vụ kỳ thị các tín hữu Kitô, các tín hữu do thái và tín hữu hồi tại Âu châu.
Đây là các thực tại cần được chú ý và nhậy cảm nhiều hơn. Đức Hồng Y Erdoe nói ”nếu
cần thì chúng tôi sẵn sàng xuống đường để bảo vệ các quyền nền tảng này của nền dân
chủ.”
Trong cuộc hội kiến đoàn chủ tịch cũng đã đề cập tới đại hội khoáng
đại của Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu nhóm trong các ngày 3-6 tháng 10 năm 2013 tại
Bratislava về đề tài ”Thiên Chúa và Nhà nước. Giữa tính cách đời và chủ thuyết duy
đời.” Nói chung, đại hội sẽ duyệt xét tương quan giữa đức tin và chính trị. Đức Hồng
Y Erdoe nêu bật các thách đố mà các Kitô hữu đại lục Âu châu phải đương đầu, đặc biệt
là ”các đe dọa pháp lý” chống lại quyền tự do tôn giáo. Chính vì thế các Giám Mục
Âu châu nhiệt liệt ủng hộ các sáng kiến như chiến dịch ”Một người trong chúng ta”,
là chiến dịch thu thập chữ ký trên toàn Âu châu hay tổ chức các buổi canh thức cầu
nguyện bảo vệ gia đình tự nhiên, khởi sự tại Pháp, nhưng hiện đang lan sang các nước
âu châu khác.
Đức Hồng Y Bagnasco, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Italia, cho
biết đây cũng là chiến dịch bảo vệ sự sống trong tất cả mọi giai đoạn từ lúc thụ thai
cho tới khi chết tự nhiên và các kiểu diễn tả của nó. Trong chiều hướng này nó là
một lời kêu mời lương tâm nhân loại, chứ không phải chỉ mời gọi lương tâm công giáo
hay lương tâm Kitô mà thôi.
Ngoài ra Đức Hồng Y Erdoe còn ghi nhận một sự
kiện có ý nghĩa khác: đó là sự thức tỉnh của người trẻ. So sánh với người lớn tuổi
giới trẻ tự do hơn vì không bị khép kín trong các lược đồ ý thức hệ. Họ sẵn sàng thay
đổi ý kiến, và họ tự do hơn đối với sự siêu việt. Và đó là một tiền đề tích cực cho
Âu châu tương lai, hiện nay đang phải vất vả tìm lại linh hồn đích thật của chính
mình.
Đoàn chủ tịch Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu đã tặng Đức Thánh Cha một
Icone Đức Mẹ và Chúa Hài Nhi chung quanh có 7 vị Thánh đồng Bổn Mạng của Âu châu là:
Cirillo, Metodio, Biển Đức, Catarina thành Siena, Brigida Thụy Điển và Edith Stein.
Các vị diễn tả các khác biệt tạo thành Âu châu. Ngày nay cũng thế đó là căn tính khác
biệt, nhưng cùng nhau cấu tạo thành căn tính âu châu. Thật vậy, Âu châu thống nhất
được xây dựng không phải bắng cách bỏ qua hay khước từ các chuyên biệt quốc gia, nhưng
hòa giải các khác biệt và biến chúng thành một căn tính chung cao hơn.
Hồi
tháng Ba năm 2013 các Giám Mục Bosnia - Erzegovina đã kêu gọi chính quyền nước này
và các chính quyền âu châu đưa ra các sáng kiện cụ thể giúp các Kitô hữu đã chạy trốn
chiến tranh được phép hồi hương và sống đức tin Kitô trên quê hương của họ. Cộng đoàn
công giáo tại đây bị kỳ thị, các quyền tự do của họ bị hạn chế, và dân chúng vẫn chưa
được hưởng hòa bình vì không có các điều kiện an ninh, tôn trọng công lý, tha thứ,
hòa giải, liên đới và tình yêu thương.
Trong Cộng hoà Liên Bang Đức không
phải chỉ có thánh giá bị bài trừ, mà cả khăn trùm đầu của phụ nữ hồi, việc cắt bì,
thịt kosher rửa sạch không có máu theo nghi thức do thái, cũng bị tấn công. Vụ cuối
cùng xảy ra hồi tháng 6 năm 2012, khi tòa án Koeln ra luật về việc thực hành cắt bì
vì các lý do tôn giáo, khiến cho cộng đoàn do thái và hồi giáo phản đối mạnh mẽ. Chính
quyền liên bang đã phải đưa ra luật xác định việc thực thi này sẽ không bị phạt, nếu
được làm theo các luật lệ y khoa. Trong trường hợp 6 tháng đầu, đứa bé có thể được
cắt bì bởi những người được đào tạo thích hợp.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới
qúy vị và các bạn một số nhận định của giáo sư Massimo Introvigne, phối hợp viên ”Đài
quan sát tự do tôn giáo âu châu” và từ năm 2011 cũng là đại diện của tổ chức ”Cộng
tác và phát triển kinh tế”, gọi tắt là OCSE, về nỗ lực tranh đấu chống lại sự bất
khoan nhượng và kỳ thị đối với các Kitô hữu.
Hỏi: Thưa giáo sư, sự tự do
tôn giáo của các tín hữu Kitô tại Tây Âu có phải là đề tài đang được ”Đài quan sát
tự do tôn giáo âu châu” chú ý hay không?
Đáp: Vâng, nó đã
là đề tài được chúng tôi nghiên cứu từ nhiều năm nay rồi. Đài quan sát này là một
tổ chức uy tín có trụ sở tai Vienne, thủ đô nước Áo. Nó chuyên nghiên cứu sự bất khoan
nhượng và kỳ thị chống lại các tín hữu Kitô. Cách đây vài tháng chúng tôi đã đệ trình
lên ”Tổ chức cộng tác phát triển kinh tế Âu châu” OCSE một bản tường trình liên quan
tới hơn 60 tội phạm thù ghét tại Âu châu liên quan tới việc tàn phá các nhà thờ, đốt
cháy các thánh giá, đánh đập hành hung các linh mục và nữ tu, và xúc phạm tới các
nghĩa trang.
Hỏi: Âu châu là một đại lục có các luật lệ bảo vệ tự do tôn
giáo hữu hiệu, mà tại sao lại xảy ra các vụ thù ghét đối với Kitô giáo như vậy, giáo
sư giải thích các hiện tượng này ra sao?
Đáp: Vấn đề thù ghét Kitô
giáo bao gồm ba bình diện. Bình diện thứ nhất là sự bất khoan nhượng văn hóa. Nó được
diễn tả ra bằng các lựa chọn chống đối Kitô giáo một cách có hệ thống trong lãnh vực
truyền thông báo chí và nghệ thuật. Thứ hai là sự kỳ thị trên bình diện pháp lý, với
các luật lệ chèn ép tín hữu Kitô. Và thứ ba là bình diện của các tội phạm diễn tả
sự thù ghét. Có một chương trình dẫn đưa từ bình diện này tới bình diện kia. Khởi
đầu từ sự bất khoan nhượng, mà Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI rồi Đức Giáo Hoàng Phanxicô
trong buổi tiếp kiến dành cho ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh hồi tháng ba vừa qua,
gọi là ”sự độc tài của chủ thuyết tương đối hóa”. Thế rồi người ta bước sang sự kỳ
thị các Kitô hữu với các vụ kiện cáo ra tòa án âu châu về các quyền con người, nhưng
cũng với sự may rủi, khi được giải quyết đúng, lúc bị giải quyết sai. Liên quan tới
các biểu tượng tôn giáo thì tòa án cho chúng tôi có lý, bằng cách chứng minh cho thấy
tòa nhậy cảm đối với sự tự do tôn giáo; nhưng liên quan tới việc phản đối vì lý do
lương tâm, thì lại không.
Hỏi: Giáo sư có thể đơn cử vài thì dụ
cụ thể hay không?
Đáp: Vâng, tôi nhớ tới trường hợp của bà Soile
Lautsi, người Phần Lan và Italia, năm 2005 kiện nhà trường ở Abano Terme tỉnh Padua
treo Thánh giá là vi phạm quyền của con bà theo học tại đó. Tòa án địa phương phán
quyết là việc treo thánh giá trong các lớp học không xúc phạm tới nguyên tắc của chủ
thuyết đời. Bà kiện lên tòa án vùng Veneto, tòa án khẳng định rằng tại Italia thánh
giá biểu tượng cho các gía trị khoan nhượng, tôn trọng lẫn nhau, trân qúy bản vị con
người, khẳng định các quyền của mọi người, liên đới nhân bản và khước từ mọi hình
thức kỳ thị, là các đặc tính của nền văn minh Italia. Năm 2006 bà kiện lên Tòa án
nhân quyền âu châu và năm 2009 tòa phán quyết rằng đã có sự vi phạm Thỏa hiệp âu châu
về các quyền con người.
Thế rồi còn có trường hợp của một chiêu đãi viên hàng
không Anh quốc bị hãng British Airways bắt buộc không được đeo dây chuyền có thánh
giá trên cổ. Tòa án nhân quyền âu châu phán quyết bà được phép đeo dây chuyền có thánh
gía.
Hỏi: Thế còn liên quan tới trường hợp phản đối vì lý
do lương tâm thì sao thưa giáo sư?
Đáp: Ở
đây tòa án nhân quyền âu châu Strasbourg ít nhậy cảm hơn. Mới đây có một nữ nhân viên
làm việc trong tòa thị sảnh của một thành phố Anh quốc vì các lý do tôn giáo đã chống
lại việc cử hành hôn nhân dân sự cho những người đồng phái, và bà ta đã bị phạt, vì
tòa án giải thích một cách giới hạn sự phản đối lương tâm so sánh với trường hợp phá
thai.
Hỏi: Người ta đi tới bạo lực như thế nào thưa giáo sư?
Đáp: Trong các bối cảnh đặc biệt - tôi nghĩ tới những người bị thất vọng vì cuộc
khủng hoảng - có thể xảy ra việc tấn công các nhà thờ và cả các cá nhân nữa. Và tại
Âu châu nguy cơ dùng bạo lực không phải chỉ là lý thuyết, mà là nguy cơ cụ thể. Gốc
rễ của nó là điều mà ông Joseph Weiler, nhà làm luật người Mỹ gốc do thái, gọi là
”sự bài Kitô hữu của Âu châu”. Ông định nghĩa như thế việc khước từ thừa nhận Kitô
giáo trong các gốc rễ âu châu, lại còn coi Kitô giáo là kẻ thù của các quyền con người
và của sự tiến bộ, bởi vì ngày nay có các quyền mới là quyền được trợ giúp tự tử,
quyền hôn nhân đồng phái, quyền phá thai mù quáng, quyền dùng các thuốc phá thai vô
giới hạn. Theo Đài quan sát tự do tôn giáo Vienne, bốn phần năm các tội phạm thù ghét
bắt nguồn từ chủ thuyết duy đời và bài Kitô.
Hỏi: Thưa giáo sư Introvigne,
tại Bosnia, trong vùng Trung Đông và tại Bắc Phi, việc bách hại các tín hữu Kitô đang
khiến cho sự hiện diện của các cộng đoàn Kitô thiểu số gặp nguy cơ biến mất, có đúng
thế không?
Đáp: Vâng đúng thế. Tại những vùng Âu châu có đa số
dân theo Hồi giáo các tội phạm thù ghét Kitô hữu phát xuất từ một sự vùng dậy của
khuynh hướng hồi giáo qúa khích. Bên vùng Trung Đông và tại Bắc Phi, trái lại, cần
phân biệt ba khuynh hướng. Có khuynh hướng qúa khích cổ điển của các đảng phái gắn
liền với Các anh em Hồi giáo có dự án xã hội có thể thảo luận, vì nó nhấn mạnh tính
cách hồi của các quốc gia bằng cách khiến cho các Kitô hữu trở thành các công dân
hạng hai. Tuy nhiên, tự nó khuynh hướng cổ điển này không tổ chức cũng không tán thành
bạo lực.
Hiện tượng thứ hai là các đảng Salafít muốn tham gia trò chơi chính
trị dân chủ, tuy tự diễn tả một cách bạo lực chống lại các Kitô hữu. Thứ ba là tổ
chức bách hại các Kitô hữu một cách có hệ thống từ phía các phong trào bán quân sự
và khủng bố, gần gũi với phong trào hồi khủng hố Al Qaeda đã tìm được đường dây thanh
lọc tôn giáo và nhận được sự đồng thuận và trợ giúp tài chánh từ tổ chức Al Qaeda.
Chúng ta phải học biết phân biệt ba mức độ khác nhau đó trong hiện tượng bách hại
các Kitô hữu hiện nay.