Përkujtojmë profesor Norbert Joklin në përvjetorin e vdekjes
Më 8 maj 1942, në sa Lufta II Botërore ndizte flakë gjithë rruzullin tokësor, i mbaronte
ditët në një nga furrat krematorë, me të cilat nazistët kishin mbushur Evropën, njeriu,
emri i të cilit është i lidhur në mënyrë të pazgjidhshme me Shqipërinë e gjuhën shqipe:
albanologu më i madh gjerman, profesor Norbert Jokl. Studiuesi gjenial i gjuhësisë
krahasuese, njohës i një mori gjuhëve të reja e të lashta të Kontinentit të vjetër,
e bëri shqipen objektin themelor të punës së tij studimore. Ai qe i pari që regjistroi
në magnetofon një nga të folmet shqipe, përmes tregimit të një përralle. Emri i
profesor Joklit lidhet ngushtë me dy emra të tjerë të mëdhenj të kulturës shqiptare:
gjermani i madh qe mësues i profesor Eqerem Çabejit dhe i poetit të madh lirik, Lasgush
Poradecit, për të mos kujtuar studentë të tjerë shqiptarë të Vjenës, me të cilët dilte
çdo ditë në shëtitje në rrethinat e blerta të kryeqytetit austriak, duke rrahur gjatë
rrugës problemet e çështjet më të mprehta që kishin të bënin me gjuhën, kulturën e
Kombin e tyre, për të cilin Jokl mendonte se duhet t’i bashkonte të gjithë shqiptarët
brenda kufijve të vet shtetëror. Gjatë vizitës që bëri në Shqipëri, pak kohë para
se të vdiste, u miqësua me shumë njerëz të kulturës dhe klerikë, me të cilët kishte
filluar të lidhej përmes letërkëmbimit e faqeve të “Hyllit të Dritës” ku kishte botuar
disa artikuj. Ndërsa e ndjente se rreth tij vërtitej rreziku i arrestimit dhe i asgjësimit,
në valën e shfarosjes së hebrenjve nga nazistët, ai u kërkoi françeskanëve lejen të
vinte në Shkodër e të strehohej, bashkë me arkivin e tij të pafundmë, në Kuvendin
e Gjuhadolit. Fretërit pranuan me gëzim ta kishin në mes tyre, atë që në një farë
mënyre ishte murg i dijes. Mos të harrojmë se ndërkohë në Shkodër, mbyllur në qelitë
e tyre murgarë, krahas shërbimin baritor meshtarak, i sillnin shërbime të çmuara edhe
gjuhës shqipe, dy murgjër të mëdhenj të shqipes, dom Ndrè Mjeda e atë Justin Rrota. Jokli
po përgatiste valixhet, kur papritmas nazistët hyjnë në shtëpinë e tij të thjeshtë,
mbushur përplot me letra të lidhura me spango, që përbënin një nga skedarët më të
pasur të shqipes. Atë e dogjën! Por s’munden të djegin veprat e tija më të mira, që
kishin parë dritën e shtypit, ndërmjet të cilave “Mbi elementet latinë të visarit
leksikor të shqipes”; “Kontribute albanologjike në njohjen e latinishtes” e sa e sa
artikuj, shpërndarë në shtypin linguistik gjerman e në shtypin shqiptar të viteve
’30-’40. Ndërmjet tyre, studimi i botuar te numri i vetëm i revistës së studentëve
shqiptarë të Gracit (Graz), kushtuar Naim Frashërit. Në përvjetorin e vdekjes,
profesori i madh, Norbert Jokl, që e deshi e punoi aq shumë për Shqipërinë, meriton
të kujtohet me nderim nga çdo shqiptar, i cili e ka për zemër çështjen e gjuhës e
të kombit.