Ekspozita “Udha e Pjetrit”. Kryeveprat e artit, për ta bërë fenë sa më të prekshme
Kësaj jave, u përurua në Kështjellën e Shën Engjëllit në Romë, në praninë e Sekretarit
të Shtetit të Vatikanit, kardinalit Tarçizio Bertone, ekspozita “Udha e Pjetrit”.
Është një ndër nismat e Vitit të Fesë. Deri më 1 maj, në Kështjellën e Shën Engjëllit
do të mund të shihen kryevepra, që vijnë nga muzetë më të rëndësishme të Evropës. “Duke
vizituar ekspozitën – tha kardinali Bertone, në ceremoninë e përurimit – bukuria e
veprave të artit dhe tregimi i jetës së Shën Pjetrit Apostull, na kujtojnë ç’mund
të bëjë njeriu për Zotin e Zoti për njeriun e, na ngjallin dëshirën të jemi edhe ne,
pavarësisht nga kufizimet tona, njerëz të Hyjit”. “Feja e krishterë – vazhdoi kardinali
– nuk është zotërimi i ftohtë e arrogant i së vërtetës, është pushtimi i shpirtit
nga zbulimi se Zoti është dashuri, në të cilin mund të mbështetemi”. Pikërisht kjo
fe ka bërë të lindin kryevepra në shekuj, si në fushën e artit, ashtu edhe në fusha
të tjera, nga bamirësia tek mendimi, nga puna kërkimore tek impenjimi për të mirën
e përbashkët. Çdo shoqëri e di se krishterimi është për të një aleat i besueshëm
e këmbëngulës. Asnjë shoqëri, theksoi Sekretari i Shtetit të Vatikanit, nuk mund të
mbahet pa një aleancë të fuqishme ndërmjet anëtarëve të saj, bazuar në besimin e ndërsjelltë,
në lidhjet, në impenjimin për drejtësi e në përgjegjësinë, që ndjen secili kur ndjek
të njëjtat vlera me anëtarët e tjerë të së njëjtës bashkësi.
Por ç’lidhje
ka me fenë, paraqitja e kryeveprave në ekspozitën “Udha e Pjetrit”? Të
dëgjojmë don Alesio Xheretin, i cili është kujdesur për zgjedhjen e tyre e për
organizimin e ekspozitës: Menduam se në Vitin e Fesë, gjëja më e bukur do të
ishte të tregonim ç’është feja e jo ta përkufizonim atë në mënyrë abstrakte. Për këtë
arsye vendosëm të paraqesim aventurën njerëzore e shpirtërore të Shën Pjetrit Apostull.
Kriteri i parë pra, është narrativ(tregimtar): ekspozita nuk është ndërtuar mbi bazën
e konfrontimit ndërmjet shkollave artistike, por mbi bazën e çasteve të jetës së Shën
Pjetrit, duke treguar kështu aspektet e ndryshme të shfaqjes së fesë në përvojën e
tij jetësore. Kriteri i dytë ka të bëjë me shpjegimin e gjuhëve të ndryshme të përdorura
në vepra, në mënyrë që vizitori të hyjë në ngjarjet e jetës së Shën Pjetrit e në atmosferën,
në të cilën zhvillohen. Fjala e shkruar, shfaqjet teatrale përgjatë ekspozitës, projektimi
kinematografik në një çast të caktuar, muzika, ndriçimi, që nuk na fton vetëm të shohim
veprat, por të ndjekim një paraqitje të vërtetë dramaturgjike; janë të gjitha kritere
të kësaj udhe, që e përfshijnë vizitorin në një tregim të madh, duke e ftuar pastaj
të dalë jashtë e të shohë nga llozha e Kështjellës së Shën Engjëllit, kupolën e Bazilikës
së Shën Pjetrit, duke menduar se aty përfundoi e, në një farë mënyre, filloi udha
e Pjetrit.
Sipas jush, cilat janë veprat më emblematike, para të cilave
ia vlen të ndalesh?
Nuk është e lehtë të zgjedhësh, sepse veprat janë fryt
i një përzgjedhjeje shumë të kujdesshme. Mendoj se ndër veprat e pranishme, monedha
e tagrit të Tempullit gjetur nga Shën Pjetri brenda peshkut, pikturuar nga Matia Preti,
është veçanërisht e fuqishme. Pastaj, “Lutja në kopsht” e Marçelo Venustit, afër artistikisht
me Mikelanxhelon, mund të jetë vepra, para së cilës të ndalemi më shumë, jo vetëm
për arsye stilistike e historike, por edhe sepse është një nga rastet e rralla të
paraqitjes së çastit kur Jezusi zgjon Pjetrin në Kopshtin e Ullinjve. Pastaj, “Mohimi
i Pjetrit” i Zhorzh de La Tur, një nga veprat më të rëndësishme të ekspozitës, një
nga nokturnet më të bukura të historisë së artit, pranë “Lotëve të Pjetrit”, vepër
e Guerçinos, e paekspozuar ndonjëherë, prekëse, mallëngjyese. E pastaj, agimi më i
bukur i historisë së artit, ai i Eugjen Burnond, që paraqet nxitimin e shën Pjetrit
e të shën Gjonit për të shkuar në varrin bosh të Jezusit, në mëngjesin pas Ringjalljes.