Më 14 dhjetor kalendari kujton shën Gjonin e Kryqit.
Kisha kremton sot më 14 dhjetor kujtimin liturgjik të Shën Gjonit të Kryqit, bashkëpunëtor
i Shën Terezës së Avilës për themelimin e karmelitanëve të zbathur. Dijetari i Kishës,
njihet si një nga mistikët më të mëdhenj të saj. Vepra e tij mistike është tekst i
domosdoshëm për ata që dëshirojnë të hyjnë në botën e lidhjes së ngushtë të Hyjit
me njeriun. Duhet të ketë lindur rreth vitit 1540 në Fontiveros, pranë Avilës, në
Spanjë. Ishte ende i mitur, kur i vdiq i ati. S’ ëmës iu desh të lëvizte nga një vend
në tjetrin për të fituar bukën e gojës, duke marrë kudo me vete edhe jetimin. Me gjithë
kushtet tepër të vështira të jetesës. Gjoni filloi të ndjekë shkollën, por u detyrua
edhe të punonte, për të lehtësuar barrën e rëndë që peshonte mbi supe të nënës. Posa
fitoi pjekurinë, vendosi t’ia kushtonte gjithë jetën Zotit. Për ta realizuar këtë
dëshirë, në sa ishte në Medinë, vendosi të vishte zhgunin e karmelitanëve. Ishte viti
1567. Nisi kështu për të rruga e meshtarisë: më 1567, pasi kishte kryer studimet e
filozofisë dhe të teologjisë në Salamankë, universitet spanjoll me famë i kohës, u
shugurua meshtar. Në të njëjtin vit u takua me Shën Terezën e Jezusit, e cila sapo
kishte marrë nga eprori i përgjithshëm lejen për themelimin e dy kuvendeve të karmelitanëve
kundrues, të cilët më pas u quajtën “të zbathur”, me qëllim që t’u ndihmonin rregulltareve
në shtëpitë që drejtonte.
Më 28 nëntor 1568 Gjoni u bë anëtar i grupit të
reformatorëve të Durelos, duke e ndryshuar emrin nga Gjoni i Shën Matisë në Gjoni
i Kryqit. Kreu më pas detyra të shumta e të ndryshme: ndërmjet tjerash, qe rrëfyes
e drejtues i kuvendit të Zotit të Mishëruar në Avila. Gjatë punës për reformën, u
dëbua nga kuvendi. Më pas u ngarkua gabimisht me një faj që nuk e kishte bërë e kaloi
tetë muaj në burg. E pikërisht kur ishte i mbyllur në burg, shkroi pjesën më të madhe
të poezive të tij lirike, që u bënë shpejt pronë e thesarit të kulturës botërore,
duke u radhitur ndërmjet kryeveprave më të njohura të lirikës.
Iu desh, pra,
të mbarte kryqin, që u bë pjesë e pandarë e emrit të tij. E ishin pikërisht vuajtjet,
që e ndihmuan të zbulonte misterin e Kryqit dhe të ecte në rrugën e kundrimit më të
lartë e të jetës mistike. Etapat e kësaj jete i përshkroi në veprat e teologjisë shpirtërore,
të cilën Kisha e konsideron si doktrinë të sigurt për të gjithë besimtarët e saj.
Ja disa nga titujt: “Ngjitja në malin e Karmelit”; “Nata e errët e shpirtit”; “Këngë
shpirtërore”, “Flakë e gjallë dashurie”. Ai e pa thelbin e Kishës në bashkimin e saj
jetik me Krishtin, i cili është përherë i pranishëm e veprues në Kishë
Gjoni
i Kryqit vdiq në moshën 49 vjeçare ndërmjet 13 e 14 dhjetorit të vitit 1591 në Ubedë.
Përvoja e shën Gjonit të Kryqit na mëson se, përmes vështirësive të jetës e duke u
shkëputur prej tyre, është e mundur të arrihet takimi sublim me Zotin.