Նախիջեւանի 219 Եկեղեցիները, Վանքերն Ու Մատուռներ Հիմնայատակ Քանդուած Են.

13 Նոյեմբերին լրագրողներուն հետ ունեցած հանդիպումին ընթացքին՝ ներկայացնելով «Նախիջեւան» նոր քարտէսագիրքը, յուշարձանագէտ Սամուէլ Կարապետեան յայտնած է, որ Նախիջեւանի մէջ նախապէս գտնուած են 219 հայկական վանքեր, եկեղեցիներ ու մատուռներ ՝ այժմ հիմնայատակ քանդուած են:
Քարտէսագիրքը հրատարակուած է երկու լեզուով՝ անգլերէն եւ հայերէն, իւրաքանչիւրը 1000ական օրինակով: Անիկա մեր երկրամասին վերաբերող 15-20 դարերու քարտէսներու հաւաքածոյ է: Նախապատուութիւնը տրուած է յատկապէս օտար հեղինակներու մշակած քարտէզներուն՝ այն նպատակով, որ օտարներուն գործերը փաստեն, որ Նախիջեւանը հայկական երկրամաս է:

«Քարտէզագրքի առաջին բաժինն ընդգրկում է եւրոպացի հեղինակների քարտէզները, իսկ երկրորդ բաժինը՝ հայ: Գիրքը սկսւում է Նախիջեւանի ֆիզիքական քարտէզով: Կարեւորուել են 1914 թուականի մարդահամարի տուեալները, որով ստեղծուել է ազգաբաշխական քարտէզը, որի վրայ կարմիր կէտերով ցոյց են տրւում հայաբնակ վայրերը, որոնք վերջնականապէս հայաթափ եղան 1988-89 թթ. բռնագաղթումների ժամանակ», յայտնած է Սամուէլ Կարապետեանը:
Քարտէսագիրքին մէջ ամփոփուած քարտէսները առանձին-առանձին կը ներկայացնեն Նախիջեւանի պատմութիւնը, մշակութային օճախները, կրթօճախները, գրչօճախերը:
«Բացի հայկական դպրոցներից ներկայացուած են նաեւ պետական եւ մահմեդական դպրոցները, որոնք, հակառակ նրանց գիւղերի բազմութեանը, շատ քիչ են՝ ընդամէնը երեք դպրոց Օրդուբադում եւ երկու դպրոց Նախիջեւանում, որոնք ստեղծուել են պետութեան կողմից: Հետաքրքիրն այն է, որ հայկական ծխական դպրոցները պահպանուել են եկեղեցու միջոցներով, իսկ պետական դպրոցների գոյութիւնը՝ ցարական», նշած է Սամուէլ Կարապետեանը:
Յուշարձանագէտին համաձայն, քարտէսին մէջ կարեւորութիւն տրուած է յատկապէս քրիստոնէական պաշտամունքային յուշարձաններուն, որոնք այսօր ոչնչացուած են: «Մի քանի էջեր նուիրուած են մեր օրերի մշակութային եղեռնին, եւ համեմատութեան համար քարտէզագրքի մի հատուածում ներկայացուած է տեղանքում եղած հայկական եկեղեցին, իսկ դրան զուգահեռ «Google Earth» ծրագրով ֆիքսած դատարկ տարածքը», յայտնած է ան:

Քարտէսագիրքին մէջ ներկայացուած են նաեւ իսլամական յուշարձանները: «Հասկանալու համար, թէ Նախիջեւանում բացի հայկական նիւթական մշակոյթի յուշարձաններից, այլազգի ինչ յուշարձաններ կան, կարիք զգացուեց նաեւ Նախիջեւանի մզկիթների քարտէզ նոյնպէս կազմել: Եւ երբ համեմատւում է հայկական եկեղեցիների քանակը, կառուցման ժամանակը, տեսնում ենք, որ դրանք 19րդ դարի վերջին կամ 20րդ դարի սկզբին կառուցուած կառոյցներ են», դիտել տուած է Սամուէլ Կարապետեանը: