Më 6 nëntor kujtojmë përvjetorin e lindjes së imzot Luigj Bumçit, ipeshkvit të madh
shqiptar që punoi për unitetin e Kishës e të Kombit Shqiptar. ImzotBumçi
lindi më 6 nëntor 1872në Shkodër. Mësimet e para i ndoqi në shkollën e
jezuitëve, ku shpejt ndjeu thirrjen për rrugën e meshtarisë. Hyri, prandaj, në Seminarin
Papnor, ku mësoi në Kolegjin Saverian dhe njëkohësisht filloi përgatitjen filozofike
e teologjike për rrugën e priftit dioqezan, që kishte zgjedhur. Shpejt u shqua për
një mençuri të jashtëzakonshme, që e vuri në krye të shumë veprimtarive të Seminarit
e të Kolegjin Saverian. U bë shumë i njohur edhe për humorin e tij tejet të hollë,
që e bëri të shkëlqejë në vise e rrethana të ndryshme. Në garën e satirës - shkruan
imzot Zef Simoni në librin e tij "Portrete klerikësh katolikë" - mund të hahej vetëm
me një atë Fishtë. E ishte kënaqësi e jashtëzakonshme të ndiqje një garë të tillë
ndërmjet dy njerëzve, që veç shumë cilësive të mëdha, kishin edhe humor të spikatur”. Mësimet
e larta imzot Luigj Bumçi i kreu në Itali, ku edhe u shugurua meshtar. Mbas shugurimit,
shërbeu për pak kohë si famullitar në fshatra të ndryshme të Veriut. Ndërkaq filloi
edhe veprimtarinë atdhetare. Qe atë shpirtëror i kryengritësve të Malësisë së Madhe,
që rrokën armët për çlirimin e Shqipërisë nga zgjedha turke; Imzot Luigj Bumçi
kryesoi delegacionin e qeverisë shqiptare në Konferencën e Paqes në Paris, ku
mbajti një fjalim, që pati jehonë të jashtëzakonshme e që meriton të zërë vend në
të gjitha antologjitë e letërsisë shqiptare, si një nga prozat oratorike, me karakter
të fuqishëm atdhetar. Në Konferencë delegacioni shqiptar u ndodh para një problemi
jetik për tërësinë e tokave shqiptare: Korça e Gjirokastra rrezikoheshin të shkëputeshin
nga Shqipëria, sipas marrëveshjes së fshehtë ndërmjet Titonit e Venizelosit, nënshkruar
edhe nga përfaqësuesit e Britanisë së Madhe, Francës, Italisë e Rusisë. Delegacioni
shqiptar nuk u mjaftua ta mbronte çështjen shqiptare në Konferencë, por duke përfituar
nga fakti se në të bënin pjesë dy klerikë, të cilët tashmë kishin fituar emër kudo
në botën katolike, e pikërisht Imzot Bumçi e sekretari i tij, Atë Gjegj Fishta, u
ndal në Romë, ku kërkoi audiencë te Papa. Papa Benedikti XVi priti
imzot Bumçin menjëherë dhe u premtoi se do të ndërmjetësonte pranë bashkësisë
ndërkombëtare për fatet e Shqipërisë. “Diplomat i spikatun, me natyrën e
qetë të shtresave qytetare shkodrane, me stil plot gjallni jete, me prirje të theksueme
për jetën politike, i guximshëm e i stërvitun, i peshuem e modern, ai punoi me zell
për një Shqipni të çlirueme nga feudalizmi e mbrapambetja. Na kujton së largu figurën
e kardinalit francez Richelieu”- kështu shkruan për të imzot Zef Simoni,
në sa ia pikturon portretin në librin e tij "Portrete klerikësh katolikë" Si u shugurua ipeshkëv, u emëruar prelat i Lezhës. Selinë e tij, sipas traditës,
e pati në Kallmet, ku ndërtoi edhe Kishën që sot i është rikthyer besimtarëve. Kongresi
i Lushnjës e vuri në krye të Këshillit të Lartë të Shqipërisë. Nga kjo tribunë,
u bë i njohur nga të gjithë si njeri me mënçuri të jashtëzakonshme; që njihte në mënyrë
të përkryer gjuhët kryesore evropiane. Me kulturën e tij të gjërë, e linte me gojë
hapur çdo njeri që komunikonte me të. Nuk la vepra të shkruara, sepse nga natyra
ishte më shumë njeri i jetës praktike sesa i penës. E në se dikush pyet: ç'vepër të
madhe i la Shqipërisë - mund të përgjigjeshim pa menduar dy herë: I la Korçën e Gjirokastrën!Vdiq
në vitin ogurzi 1945 në selinë e dioqezës së tij, ndërsa mbi Shqipërinë ndehej
terri e terrori.