HARISSA. Tông huấn ”Giáo Hội tại Trung Đông”, được ấn hành bằng các thứ tiếng chính,
và đặc biệt bằng tiếng Arập và Do thái, ngoài phần Lời tựa, Nhập đề, và kết luận,
còn có 3 phần.
Văn kiện này được soạn thảo dựa trên 44 đề nghị chung kết của
Thượng HĐGM và mời gọi Giáo Hội Công Giáo tại Trung Đông làm cho tình hiệp thông trong
nội bộ của mình được sinh động, cởi mở đối với với người Do thái và Hồi giáo. Đây
là một tình hiệp thông, hiệp nhất, cần đạt tới trong những bối cảnh khác biệt về địa
lý, tôn giáo, văn hóa, xã hội chính trị ở Trung Đông. Đồng thời ĐTC tái kêu gọi bảo
tồn và thăng tiến các nghi lễ của các Giáo Hội Đông phương, vốn là gia sản của toàn
thể Giáo Hội Chúa Kitô.
- Phần thứ I của Tông huấn đề cập đến bối cảnh các
tín hữu Kitô tại Trung Đông, trong đó nhiều người bị thiệt mạng, nạn nhân của sự mù
quáng của con người, sống trong lo sợ và tủi nhục. Dường như không có những gì cản
ngăn được tội ác của Cain. Tông huấn nhắc lại lập trường của Tòa Thánh về các cuộc
xung đột trong vùng, về thành Jerusalem và các nơi thánh. Văn kiện tái kêu gọi hoàn
cải, và hòa bình: hòa bình này không phải là vắng bóng xung đột, nhưng là an bình
nội tâm và gắn liền với công lý, vượt thắng mọi sự phân biệt chủng tộc, phái tính
và giai cấp; sống tinh thần tha thứ trong lãnh vực riêng tư và cộng đồng.
Phần I của Tông huấn cũng đề cập đến đời sống Kitô và phong trào đại kết, việc đối
thoại liên tôn với người Do thái và Hồi giáo, lên án việc lạm dụng tôn giáo vào những
cuộc xung đột không thể biện minh được đối với một tín hữu chân chính. Văn kiện khuyến
khích các tín hữu Kitô quí chuộng Hồi giáo là tôn giáo đa số trong vùng, nhưng đồng
thời cũng than phiền rằng cả hai bên đã sử dụng những khác biệt đạo lý như cái cớ
để biện minh, nhân danh tôn giáo, cho những hành vi bất bao dung, kỳ thị, gạt ra ngoài
lề, thậm chí cả những hành vi bách hại. ĐTC cũng kêu gọi các xã hội Arập đi xa hơn
sự bao dung để tiến tới tự do tôn giáo.
Văn kiện này nhắc đến hai thực tại:
trước tiên là đặc tính đời với những hình thức nhiều khi có tính chất cực đoan, tiếp
đến là trào lưu cực đoan bạo động có liên hệ tới tôn giáo. Tông huấn cổ võ đặc tính
đời, sự trung lập của nhà nước về tôn giáo một cách lành mạnh, chấp nhận sự cộng tác
giữa chính trị và tôn giáo trong sự tôn trọng lẫn nhau. Tông huấn chống lại chủ nghĩa
tôn giáo cực đoan, dùng võ lực để cướp chính quyền và không am hiểu tôn giáo của người
khác, chà đạp lương tâm và tôn giáo của tha nhân, vì lý do chính trị. Vì thế, ĐTC
tha thiết kêu gọi các vị lãnh đạo tôn giáo ở Trung Đông, qua gương sáng và giáo huấn,
hãy làm tất cả những gì có thể để loại trừ đe dọa bạo lực dựa trên tôn giáo gây chết
chóc cho tín đồ các tôn giáo.
Tông huấn phê bình một khía cạnh khác trong
thực tại xã hội ở Trung Đông, tố giác nhiều hình thức kỳ thị phụ nữ. ĐTC viết: ”Trong
khi nhìn nhận huynh hướng bẩm sinh của nữ giới là yêu thương và bảo vệ sự sống con
người, và trong khi ca ngợi sự đóng góp đặc thù của nữ giới cho nền giáo dục, săn
sóc sức khỏe, các hoạt động từ thiện và tông đồ, tôi tin rằng phụ nữ phải nắm giữ
và phải được để cho nắm giữ vai trò lớn hơn trong đời sống công cộng và Giáo Hội”.
Tông huấn cũng đề cập đến vấn đề các tín hữu Kitô xuất cư khỏi Trung Đông. Một Trung
Đông không còn hoặc chỉ còn rất ít Kitô hữu thì không còn là Trung Đông nữa. Vì thế,
ĐTC kêu gọi các vị lãnh đạo chính trị và tôn giáo tránh những chính sách hoặc chiến
lược biến Trung Đông thành một mầu sắc, không còn phản ánh thực tại con người và lịch
sử nữa.
ĐTC cũng mời gọi các vị chủ chăn của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương
giúp các LM và tín hữu của mình ở hải ngoại hãy giữ liên lạc với gia đình và Giáo
Hội nguyên gốc của họ. Ngoài ra ngài kêu gọi các vị chủ chăn của các giáo phận đón
nhận các tín hữu Công Giáo Đông phương hãy cho họ được cư hội cử hành phụng vụ theo
truyền thống của họ.
- Phần thứ II của Tông huấn ngỏ lời với một số thành
phần chủ yếu của Giáo Hội Công Giáo, từ các vị Thượng Phụ các Giáo Hội Công Giáo tự
quản, cho đến các GM, LM và chủng sinh, những người sống đời thánh hiến và giáo dân,
các gia đình, người trẻ và trẻ em. Ngài gửi đến họ những lời nhắn nhủ thích hợp với
hoàn cảnh hiện nay.
- Trong Phần thứ III, Tông huấn đề cập đến những chủ đề
như: . Lời Chúa là linh hồn và là nguồn mạch hiệp thông và chứng tá . Phụng
vụ và đời sống bí tích . Cầu nguyện và hành hương . Rao giảng Tin Mừng và
bác ái: sứ mạng của Giáo Hội . sau cùng là việc huấn giáo và đào tạo theo tinh
thần Kitô.
- Trong phần kết luận Tông Huấn, nhân danh Thiên Chúa, ĐTC kêu
gọi các nhà lãnh đạo chính trị và tôn giáo không những thoa dịu nỗi đau khổ của tất
cả những người đang sống tại Trung Đông, nhưng còn loại trừ những nguyên nhân gây
ra những đau khổ ấy, làm tất cả những gì có thể để đạt tới hòa bình. Đồng thời, các
tín hữu Công Giáo cũng được nhắn nhủ củng cố và sống tình hiệp thông với nhau, mang
lại sức sinh động cho việc mục vụ. Thái độ thờ ơ nguội lạnh là điều làm phật lòng
Thiên Chúa”, vì thế, các tín hữu Kitô tại Trung Đông, Công Giáo và các hệ phái khác,
hãy đoàn kết và can đảm làm chứng về Chúa Kitô. Chứng tá này không phải là dễ dàng,
nhưng là điều mang lại sự phấn khởi”.