Posynodalna adhortacja o Kościele na Bliskim Wschodzie – omówienie

„Komunia i świadectwo”. To hasło Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu, który odbył się przed dwoma laty w Watykanie, stanowi również motyw przewodni papieskiego dokumentu będącego jego owocem. Posynodalna adhortacja apostolska Ecclesia in Medio Oriente zaczyna się słowami: „Kościół na Bliskim Wschodzie, który od zarania wiary chrześcijańskiej pielgrzymuje na tej błogosławionej ziemi, dziś nadal mężnie kontynuuje swoje świadectwo, które jest owocem życia w komunii z Bogiem i bliźnim”.

Na wstępie Papież zwraca uwagę na wielką różnorodność kulturową i obrządkową bliskowschodnich katolików. Zachęca ich, by wierni poszczególnym bogatym tradycjom doświadczali katolickiej jedności. Jedność jest życiem samego Boga. Ze względu na swe boskie pochodzenie komunia rozciąga się nie tylko na chrześcijan, ale otwiera się też na naszych braci żydów i muzułmanów oraz wszystkich ludzi.

Pierwsza część posynodalnej adhortacji o Bliskim Wschodzie ukazuje niełatwą sytuację tego regionu. Kościół wspiera tam wszelkie wysiłki na rzecz pokoju, a stanowisko Stolicy Apostolskiej w kwestii tamtejszych konfliktów czy statusu Jerozolimy i miejsc świętych jest znane. Duże znaczenie dla bliskowschodnich chrześcijan ma ekumenizm. Benedykt XVI zachęca różne wyznania chrześcijańskie do współpracy duszpasterskiej. Proponuje uzgodnienie wspólnego tłumaczenia modlitwy Ojcze nasz na języki współczesne regionu. Gdy chodzi o dialog międzyreligijny, przypomina, że żydów i muzułmanów łączy z nami wiara w jednego Boga. Musimy być świadomi żydowskich korzeni chrześcijaństwa, a z muzułmanami na Bliskim Wschodzie chrześcijanie dzielą to samo życie powszednie. Katolicy są tam w większości rodowitymi mieszkańcami, winni więc korzystać z pełnych praw obywatelskich. Wolność religijna, obejmująca też swobodę wyboru religii, jest świętym, niezbywalnym prawem.


Ojciec Święty wspomina też dwa nowe, przeciwstawne zjawiska, występujące również na Bliskim Wschodzie. Są to z jednej strony laicyzacja, a z drugiej fundamentalizm powołujący się na religię. Skrajny sekularyzm odmawia ludziom prawa do publicznego wyznawania wiary, inaczej niż zdrowa laickość, która zachowuje należny dystans między wiarą a polityką, jednak uważa za niezbędną ich współpracę. Natomiast fundamentalizm dotyka wszystkich, uniemożliwiając trwające od wieków współistnienie. Papież apeluje do żydowskich, chrześcijańskich i muzułmańskich zwierzchników religijnych regionu, by „poprzez swój przykład i nauczanie dokładali wszelkich starań w celu wyeliminowania tego zagrożenia”. Porusza też sprawę emigracji bliskowschodnich wyznawców Chrystusa, którzy przez wieki uczestniczyli w budowaniu swych krajów. Ich odpływ okalecza i zubaża narody.

„Bliski Wschód bez chrześcijan nie jest już Bliskim Wschodem, bo z innymi wierzącymi tworzą oni szczególną tożsamość tego regionu” – zauważa Benedykt XVI. Zwraca dalej uwagę na masowy napływ do silnych gospodarczo krajów bliskowschodnich pracowników z Afryki czy Dalekiego Wschodu. Apeluje do rządów przyjmujących ich państw o zapewnienie im wolności religijnej i umożliwienie budowy miejsc kultu.

W drugiej części adhortacji apostolskiej Ecclesia in Medio Oriente Ojciec Święty zwraca się do poszczególnych kategorii osób, składających się na Kościół katolicki na Bliskim Wschodzie – od patriarchów, biskupów, duchowieństwa i osób zakonnych po wiernych świeckich, rodziny, młodzież i dzieci. Wskazuje, jak mają tworzyć kościelną komunię i dawać świadectwo. Przypomina tu też obowiązek respektowania przez rodziców, wychowawców i instytucje publiczne praw dzieci od chwili poczęcia.

Ostatnia, trzecia część papieskiego dokumentu posynodalnego dotyczy chrześcijańskiego świadectwa katolików Bliskiego Wschodu. Ma ono wychodzić od Słowa Bożego i sakramentów. Papież proponuje m.in. ogłoszenie w poszczególnych krajach Roku Biblijnego, po którym można by organizować doroczne Tygodnie Biblijne. Pisząc o życiu sakramentalnym, zaleca też zawarcie z innymi Kościołami ekumenicznych porozumień w sprawie wzajemnego uznawania chrztu. Podkreśla znaczenie biblijnych pielgrzymek. Wyraża przy tym życzenie, „aby wierni na Bliskim Wschodzie sami mogli stać się pielgrzymami w tych miejscach uświęconych przez samego Pana i mogli mieć do nich swobodny, nieograniczony dostęp”.

Benedykt XVI wskazuje wreszcie potrzebę przekazywania wiary i prowadzenia nowej ewangelizacji. Pisze o roli kościelnych dzieł oświatowych, społecznych i charytatywnych. Należy rozpowszechniać znajomość Katechizmu Kościoła Katolickiego i nauki społecznej Kościoła. Formację biblijną trzeba uzupełniać patrystyką, sięgając do skarbów Ojców Kościoła Wschodu i Zachodu.

Na zakończenie adhortacji Ecclesia in Medio Oriente Ojciec Święty pisze m.in.: „Jako Następca Piotra nie zapominam o udrękach i cierpieniach wierzących w Chrystusa, zwłaszcza tych, którzy mieszkają na Bliskim Wschodzie. Właśnie dlatego w imię Boga proszę zwierzchników politycznych i religijnych społeczeństw nie tylko o złagodzenie cierpienia, ale wyeliminowanie powodujących je przyczyn. Wzywam ich, by uczynili wszystko co możliwe, żeby w końcu zapanował pokój”.

ak/ rv