Një mendim për Virgjërën Mari, në muajin maj: Maria në Komedinë Hyjnore

Maria ka qenë e vijon të jetë burim frymëzimi për poetët, muzikantët, piktorët e skulptorët. Për njerëzit, që merren me forma të ndryshme arti. Prej këndej, u krijuan një mori kryeveprash, kushtuar Vashës, nëpër të cilën vetë Zoti zbriti mbi tokë, për t’i hapur njerëzimit shtegun e Besës së Re, epokës së Shëlbimit,
Ndërmjet tyre, po kujtojmë disa fragmente të “Komedisë Hyjnore”, kryevepër e të gjitha kohëve, shkruar nga Dante Alighieri. Në këtë poemë të pashoqe, gjejmë edhe lutjen e doctor marianus, Bernardit të Kiaravales, muzikuar, ndërmjet tjerëve, edhe nga Gjuzepe Verdi në “Katër pjesët kishtare”. Dante e skaliti, si në mermer, lutjen, në tercinat e tij, me shpresë që, përmes ndërmjetësimit të Zojës, të fitonte hirin e vegimit të Trinisë Hyjnore.
Po e sjellim këtu fragmentin e Këngës XXXIII, versetet 1-21, nga Pjesa III e Komedisë Hyjnore, “Parajsa”:

¹ Nanë virgjineshë, ti bija e tand bir,
mbi çdo krijesë e prunjtë e madhështore
nga këshilli i amshuem cak i vendosun mirë,

⁴ ti je ajo, që natyrën njerzore
e ngrite aq, sa vetë Krijuesi unjí
me u ba krijesë e saj s'e pat për kore.

⁷ Në parzëm tand dash’nia u përtri,
nëpër ngrohtësi të paqes së amshueshme,
e kështu aty kjo lule pati mbí.

¹⁰ Pishtar mesdite je, në botë t' këtushme,
i dashunisë, e poshtë për njerzt e shkretë
ti shpresë je e gurrë e pashterrueshme.

¹³O Zojë, kaq je e madhe e vlerë ke vetë,
sa kush don hir edhe te ti s'vrapon
dëshira e tij don t'fluturojë pa fletë.

¹⁶ Me mirsinë tande ti jo veç ndihmon
atë që të lyp, por shpesh ndër të veshtira
pa t'u drejtue endè në ndihmë i shkon.

¹⁹N'ty dhimbsunija dhe në ty mëshira,
n'ty bujarija, asht bashkue te ti
e të gjitha krijesavet e mira.

Parajsa XXXIII, 1-21, përkthim i Pashko Gjeçit

Në vargjet danteske përqendrohet mbarë tradita teologjike mariane. Poeti gjenial e shikon Marinë si figurë, në të cilën zgjidhen të gjitha paradokset e pazgjidhshme tokësore. Mjafton të kujtojmë vargun: “Nanë virgjineshë, ti bija e tand bir”. Në frymëzimin dantesk, Maria është krijesë e përvuajtur, e zgjedhur nga Zoti në amshim për shpëtimin e njerëzve. Është Ajo, të cilën Ati e Biri e duan me dashuri absolute, të pakufishme, të pakushtëzuar. Është ‘Nëna e Zotit” në histori e Nëna e Zotit të historisë, që i mbush me dashuri të lumët e me shpresë, ata që presin të arrijnë cakun e dëshiruar të lumnisë. Është ndërmjetëse për çdo hir. Nëpërmjet Saj, Zoti mori korp e gjak njerëzor. Në të bashkohen përsosuria ideale e hyjnisë me konkretësinë fiziko-historike të krijesës.