Ngày 17-3-1811, Napoléon Bonaparte (1769-1821), Hoàng đế nước
Pháp, ra lệnh triệu tập tại điện Tuileries một Ủy Ban của hàng Giáo Phẩm Pháp gồm
Hồng Y, Tổng Giám Mục, Giám Mục và Cha Jacques-André Émery (1732-1811), Bề
Trên Tổng Quyền Hội Xuân Bích. Mục đích của Napoléon I là thuyết phục hàng Giáo Phẩm
Pháp đứng về phía ông, trong việc chỉ định các Giám Mục Pháp mà không cần sự đồng
ý của Đức Giáo Hoàng.
Mọi người có mặt trong phòng họp, chờ đợi đã hơn hai
tiếng đồng đồ mà vẫn không thấy bóng dáng của Hoàng Đế. Hồi đó, người ta rỉ tai nhau
rằng Napoléon I thường bắt khách đợi chờ hàng giờ, vì theo ông, khách sẽ mệt mỏi rồi
trở thành đờ đẫn, và như thế, Napoléon có thể lèo lái người khách theo tư tưởng và
lập trường của ông ..
Ngày 18 tháng 3 năm ấy cũng vậy. Sau hai giờ chờ đợi,
mọi người mới thấy hoàng đế Napoléon I xuất hiện, với dáng vẻ uy phong lẫm liệt. Theo
sau ông là các Bộ Trưởng, các Thành Viên của Hội Đồng Quốc Gia, rồi các viên chức
chính phủ. Ai nấy đều ăn mặc thật tề chỉnh. Vừa bắt đầu cuộc họp, Napoléon I đã thao
thao lên tiếng công kích Đức Giáo Hoàng Pio VII (1800-1823) thậm tệ. Ông vu khống
Đức Thánh Cha muốn giảm uy tín của ông khi Ngài không chấp thuận trao cho ông quyền
chỉ định các Giám Mục tại Pháp. Napoléon I giận dữ kết thúc bài diễn văn chửi bới
Đức Thánh Cha như sau: - Khi khước từ như thế,
Đức Thánh Cha vừa gây hoang mang nơi cộng đồng
các tín hữu Công Giáo vừa nhằm tìm kiếm lợi lộc cho tiểu quốc Roma mà thôi!
Toàn cử tọa im lặng như tờ, trước những lời công kích quá đáng của hoàng đế Pháp đối
với vị Thủ Lãnh Tinh Thần của Giáo Hội Công Giáo Hoàn Vũ..
Đang giận dữ và
thao thao chửi bới, bỗng Napoléon I ngừng bặt. Đây cũng là một thói quen thường thấy
nơi hoàng đế. Ông đưa mắt hướng về Vị Bề Trên Tổng Quyền Hội Xuân Bích và cất tiếng
hỏi: - Cha Émery, Cha nghĩ sao về tất cả những điều trẫm vừa
nói?
Trước mặt Hoàng Đế Napoléon I và trước một cử tọa gồm toàn các bậc
Cao Cấp đạo đời, Cha Émery không hề lúng túng sợ hãi. Cha bình tĩnh trả lời: -
Thưa Hoàng Thượng, thần không có tư tưởng và tâm tình nào khác ngoài tư tưởng và tâm
tình mà thần thụ giáo nơi các bậc thầy trong vương quốc của Hoàng Thượng. Trong
giờ giáo lý, khi hỏi: ”Đức Thánh Cha là ai?” thì thưa:
”Ngài là vị Thủ Lãnh của Giáo Hội, là Người
thay mặt Đức Chúa GIÊSU KITÔ và là Đấng
mà hết mọi tín hữu phải tuân phục, nghe lời”.
Napoléon I - sau giây
phút ngỡ ngàng - điềm nhiên nói tiếp: - Trẫm không bác bỏ uy quyền thiêng liêng
của Đức Giáo Hoàng, bởi vì quyền bính này Ngài nhận lãnh từ THIÊN CHÚA. Nhưng trẫm
muốn nói đến uy quyền trần thế của Đức Giáo Hoàng. Uy quyền này do Charlemagne trao
ban. Giờ đây trẫm là người kế vị Charlemagne, nên trẫm muốn lấy lại uy quyền trần
thế của Đức Giáo Hoàng. Vậy Cha trả lời sao cho trẫm nghe về điểm này?
Cha
Émery vẫn không lúng túng. Lần này Cha trưng dẫn lời giải thích của Đức
ChaJacques Bénigne Bossuet (1627-1704), vị Giám Mục lỗi lạc và là nhà
hùng biện đại tài của dân tộc Pháp. Cha ung dung đáp: - Khi bàn về quyền bính
trần thế của Đức Giáo Hoàng, Đức Cha Bossuet không chỉ
giới hạn quyền bính này nơi Giáo Hội Roma, nhưng nới rộng
sang Giáo Hội Hoàn Vũ nữa. Bởi vì, khi không bị lệ thuộc hoặc ràng buộc bởi một
vương quốc hay hoàng đế nào, Đức Giáo Hoàng sẽ
được thong dong tự do thi hành nhiệm vụ chủ chăn, trong tư cách là Vị
Cha Chung của tất cả mọi tín hữu trên khắp hoàn cầu.
Napoléon I không
dễ đầu hàng trước một lý luận, cho dù vững chắc. Ông biện minh: - Những gì
Bossuet giải thích, chỉ đúng cho thời đại của Bossuet.
Ngày nay sự việc đã đổi khác.
Vẫn can đảm
trung thành với sự thật, Cha Émery lịch sự trình bày: - Tâu Hoàng Thượng,
rất có thể những điểm bất lợi mà Đức Cha Bossuet thấy
trước, sẽ không xảy ra dưới triều đại của
Hoàng Thượng. Nhưng Hoàng Thượng cũng như trẫm
đều biết rõ lịch sử các cuộc Cách Mạng. Điều gì xảy ra, hiện
diện nơi ngày hôm nay, có thể sẽ không tồn tại được
trong tương lai.
Toàn thể cử tọa nín thở, lo lắng cho số phận của Cha
Émery. Trong khi đó Napoléon I vẫn tiếp tục cuộc đối thoại, xem như không có gì xảy
ra. Ông trở lại mục đích của cuộc họp, đó là đặt điều kiện, nếu Đức Thánh Cha Pio
VII không chỉ định xong các Giám Mục cho các Giáo Phận tại Pháp trong vòng 6 tháng
sắp tới, ông sẽ tự ý chỉ định các Giám Mục hoặc thuyên chuyển các ngài theo ý muốn
của ông. Và một lần nữa, Napoléon I quay sang hỏi Cha Émery: - Theo
ý Cha, Đức Giáo Hoàng có nhượng bộ không?
Vẫn luôn
giữ thái độ điềm tĩnh, Cha Émery trả lời: - Thưa Hoàng Thượng,
thần nghĩ là không, bởi vì nếu nhượng bộ, tức
là Đức Thánh Cha bị tước đoạt
quyền chỉ định các Giám Mục của ngài.
Lại một lần nữa toàn thể cử tọa nín thở chờ đợi cơn thịnh nộ của Napoléon I giáng
xuống trên vị Linh Mục Công Giáo ”bé người nhưng to gan” dám đối chất ngay cả với
Napoléon Đại Đế! Một vài Bộ Trưởng tìm cách làm dịu tình hình, xin Hoàng Đế tha lỗi
vì tuổi cao của vị Linh Mục, làm ngài mất bình tĩnh khi đối diện với Hoàng Đế.
Thế nhưng, phản ứng của Napoléon I thật bất ngờ. Và đây cũng là một trong những nét
đẹp nơi ”người hùng Napoléon”. Thay vì nổi giận trước những lời nói cương trực của
Cha Émery, Hoàng Đế lại trách cứ thái độ hèn nhát, thiếu ngay thẳng của các quan đại
thần: - Quý vị đã lầm! Trẫm không hề giận dữ đối
với Cha Émery. Cha đã trình bày điều mà Cha thấy cần phải
trình bày cho trẫm rõ. Đó cũng là thái độ trẫm muốn quý vị phải có,
khi trình bày bất cứ vấn đề nào cho trẫm. Quý vị đã xúi
giục trẫm xin Đức Giáo Hoàng một điều mà Ngài không thể
nào ban cho trẫm được!
... ”Tất cả những ai đang
vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng Thầy, Thầy sẽ cho nghỉ
ngơi bồi dưỡng. Các con hãy mang lấy ách của Thầy, và hãy học
với Thầy, vì Thầy có lòng hiền hậu và khiêm tốn. Tâm hồn các con sẽ được
nghỉ ngơi bồi dưỡng. Vì ách Thầy êm ái và gánh Thầy nhẹ
nhàng”(Matthêu 11,28-30).