Порака на Папата Бенедикт XVI за Велигденскиот Пост 2012

„Да бидеме внимателни еден кон друг, за да се поттикнуваме кон љубов и добри дела“ (Евреите 10,24)

Браќа и сестри,
Великиот пост уште еднаш ни дава можност да размислуваме за средиштето на христијанскиот живот: љубовта. Навистина ова е привилегирано време, со помош на Словото Божјо и Светите Тајни, како поединци, но и како заедница да го обновиме својот пат на верата. Тој пат е означен со молитва и заедништво, тишина и пост, во исчекување на воскресната радост.

Во светло на краткиот библиски текст превземен од посланието до Евреите: „Да бидеме внимателни еден кон друг, за да се поттикнуваме кон љубов и добри дела“ (10,24) оваа година сакам да изнесам некои свои размислувања. Оваа реченица е дел од перикопата во која светиот автор повикува да се надеваме на Исус Христос, како Првосвештеник, преку кој добивме опростување и пат отворен кој води до Бога. Плодот на прифаќање на Христос е живот кој се темели на три богословски крепости: да пристапиме кон Господ „со чисто срце во полна вера“ (р.22), да го држиме „исповеданието на нашата надеж“ (р.23) и во постојана будност заедно да ги поттикнуваме браќата „кон љубов и добри дела“ (р.24). Исто така се наведува, за да биде подржан животот на верникот според Евангелието многу е важно да учествува на литургиските средби и молитва на заедницата, вперувајќи го погледот во есхатолошката цел, односно полно заедништво со Бог (р.25). Ќе се задржам на ред 24, кој во кратки црти ни дава скапоцена и постојано актуелна наука за трите аспекти на христијаснкиот живот: внимателност кон другиот, взаемност и лична светост.

1. „Да бидеме внимателни“: одговорност кон братот
Првиот аспект претставува повик да „бидеме внимателни“: грчкиот збор кој се користи во текстот е катаноеин, што значи добро да се гледа, да се биде внимателен, свесно да надгледува, да се забележи некоја појава. Го среќаваме во Евангелието кога Исус ги повикува учениците да ги „гледаат“ птиците небесни, кои без никаков труд, се опкружени со грижа и внимателна Божја провидност (сп. Лука 12,24) и да ја видат гредата во сопственото око, пред да ја видат раската во окото на својот брат (Лука 6,41). Го среќаваме исто така на уште едно место во Светото Писмо во истото послание до Евреите, каде што Павле ги повикува браќата „познајте... го Исус“ (3,1), Апостолот и Првосвештеникот на нашата вера. Значи глаголот со кој започнува нашиот повик ни порачува да го упатиме својот поглед кон другиот, пред сè кон Исус, и да бидеме внимателни едни кон други, да не бидеме едни на други странци, рамнодушни кон она што им се случува на нашите браќа и сестри. Меѓутоа, премногу често, кај нас преовладува потполно спротивен став: рамнодушност и незаинтересираност кои пак се плод на себичност и прекриени со наводно почитување на туѓата „приватност“. И денес силно оддекнува Господовиот глас кој секого од нас го повикува да се погрижи за другиот. И денес Бог бара од нас да бидеме „чувари“ на нашите браќа (сп. 1 Мојсеј 4,9), да воспоставиме односи означени со взаемна грижа, внимателност за добро на другиот и кон личноста во целина. Големата заповед на љубов кон ближниот од нас бара да ја сфатиме одговорноста кон оној кој е, како и јас, Божјо создание и дете: фактот дека сме браќа во човештвото и во многу слачаи, исто така и во верата мора да не наведе на тоа во другиот да го гледаме вистинскиот alter ego (друг јас), кого Господ бесконечно го љуби. Ако во себе го негуваме овој став на братство, на солидарност, на праведност, така како милосрдието и сочувството, тогаш сигурно ќе потечат од нашето срце. Слугата Божји Павле VI рече дека денес светот пред сè страда поради недостаток на братство: „Светот е болен. Неговото зло се состои помалку во тоа што ресурсите би пресушиле или што само малкумина ги експлоатираат, туку во недостаток на братство помеѓу луѓето и народите“ (Енциклика, Populorum progressio, [26. март 1967.], бр. 66).

Внимателност кон другиот подразбира на него или на неа во секој поглед, да му посакуваме добро: телесно, морално и духовно. Современата култура, изгледа, го изгуби чувството за добро и зло, затоа треба силно да се истакнува дека доброто постои и дека победува, бидејќи Бог е „добар и е добродетел“ (сп. Псалм 118,68). Добро е сето она што дава, штити и го поттикнува животот, братството и заедништвото. Одговорноста кон ближниот значи да се посакува и да се прави добро на другиот, со надеж дека и тој ќе стане чувствителен на добрината и нејзините барања. Интересот за братот значи да се отворат очите за неговите потреби. Светото Писмо нè предупредува на опасноста од скаменување на срцата, како еден вид на „духовна безчувствителност“, која нè прави слепи за страдањата на другите луѓе. Евангелистот Лука донесува две параболи во кои се прикажуваат два примера за таква ситуација во која може да дојде човечкото срце. Во параболата за добриот Самарјанин, свештеникот и левитот, рамнодушно „поминаа“ покрај човекот кој е ограбен и претепан од разбојници (сп. Лука 10.30-32), а во параболата за богатиот и Лазар, богатиот кој ужива во изобилство, потполно е безчувствителен кон сиромашниот Лазар, кој умира од глад пред неговата врата (сп. Лука 16,19). И двете параболи ни даваат пример за она што претставува потполна спротивност од „посветување внимание“, набљудување со љубов и сочувство кон другиот. Што е тоа што човекот го запира тој човечки и грижлив поглед да го упати кон братот? Честопати тоа се материјалното богатство и чувство на заситеност, но тоа може да биде ставањето на сопствените интереси и проблеми пред сè друго. Никогаш не би смееле да бидеме неспособни „да имаме милост“ кон оние кои страдаат, никогаш нашето срце не би смеело да биде во толкава мера окупирано со работи и проблеми и да стане глуво за крикот на сирмашниот. Понизно срце и лично искуство на страдање во нас може да пробуди чувства за сочувство и соосеќање: „Праведниот грижливо вникнува во маката на бедните, а нечесниот не се интересира за тоа“. (Изреки 29,7). Можно е така да се сфати блаженството „за ожалостените“ (Матеј 5,4), односно оние кои се способни да излезат од самите себе и да се внесат во туѓата болка. Средбата со другиот и отварање на срцето за неговите потреби се можност за спасение и блаженство.

„Да се внимава“ на братот исто така подразбира грижа за негово духовно добро. И тука сакам да потсетам на еден аспект на христијанскиот живот, кој, како што ми изгледа, падна во заборав: братско укорување поради вечно спасение. Денес, општо земено, сме многу чувствителни кога се говори за грижа и љубов за телесното и материјалното добро на другите, но се молчи скоро сосема кога се работи за духовната одговорност кон браќата. Тоа не било случај во Првата Црква и во заедници со вистинска зрела вера, кои покажувале грижа не само за телесното здравје на братот, туку исто така и за здравје на неговата душа во поглед на неговата крајна цел. Во Светото Писмо читаме: „Не изобличувај го бесрамникот, за да не те намрази; поучувај го мудриот, и тој ќе те засака. Дај му совет на мудриот, и тој ќе биде уште помудар; научи го праведниот, и тој повеќе ќе напредне во знаењето“ (Изреки 9,8 и сл.). Сам Христос заповеда да го укориме братот кој греши (сп. Матеј 18,15). Глаголот со кој се изразува тоа братско укорување – на грчки еленхеин – е истиот со кој се означува пророчкото послание на христијаните да го изобличи поколението кое се препушта на зло (сп. Ефесјаните 5,11). Црковната традиција во делата на духовното милосрдие го вбројува „опоменувањето на грешниците“. Важно е повторно да се врати тој поглед на христијанската љубов. Пред злото не треба да се молчи. Мислам тука на ставот на оние христијани кои, поради човечка почит или од едноставна комотност, се прилагодуваат на преовладувачкиот менталитет, наместо да ги предупредуваат своите браќа на начинот на размислувања и делувања кои се во спротивност со вистината и не го следат патот на доброто. Христијанскиот укор, меѓутоа, никогаш не се води со духот на осуда или взаемно обвинување. Напротив, секогаш е поттикнат од љубов и милосрдие и произлегува од вистинската грижа за добро на другиот. Апостол Павле вели: „Браќа, и да падне некој во некаков престап, вие, кои сте духовни, поправајте го таквиот со дух на кроткост, чувајќи се себеси и вие да не бидете искушани“ (Галатјаните 6,1). Во нашиот свет задоен со индивидуализам неопходно е повторно да се открие важноста на братскиот укор, за да чекориме заедно кон светоста. Дури и праведникот паѓа седумпати (сп. Изреки 24,16), се вели во светото Писмо, а сите ние сме слаби и самите себе се залажуваме (сп. 1 Иван 1,8). Значи многу е важна службата која се состои во помагање на другите и да дозволиме и на нас други да ни помагаат, самите себе да се согледаме во вистината, за да го подобриме својот живот и упатени да чекориме по Господовиот пат. Секогаш постои потреба за поглед кој љуби и исправува, кој познава и препознава, кој разликува и простува (сп. Лука 22.61), како што Бог направи и прави со секој од нас.

2. „Едни кон други“: дар на реципроцитет-взаемност
Тоа „чување“ во однос на другите е во спротивност со менталитетот кој, сведувајќи го животот исклучиво на земски поглед, не го набљудува во есхатолошка перспектива и го прифаќа секој морален избор во име на индивидуална слобода. Општетсвото како што е ова денешното може да стане глуво, како за телесни страдања, така и за духовни и морални животни потреби. Во христијанската заедница не смее да биде така! Апостол Павле нè повикува да го бараме она што служи за „мир и заемно подобрување“ (Римјаните 14,19) помагајќи му на „ближниот во добро, за усовршување“ (исто 15,2), не барајќи лична полза, туку „користа на многуте, за да се спасат тие“ (1 Коринтјаните 10,33). Тоа взаемно укорување и опоменување, во духот на понизност и љубов, мора да биде составен дел од
животот на секоја христијанска заедница.

Господовите ученици, соединети со Христос преку Евхаристијата, живеат во заедница која ги поврзува како делови на исто тело. Тоа значи дека другиот ми припаѓа, неговиот живот, неговото спасение се однесува и на мојот живот и на моето спасение. Тука допираме до една многу длабока компонента на заедништво: помеѓу нашиот живот и животот на другите луѓе постои некоја меѓузависност, било во добро било во зло; било во грев било во добри дела имаат исто така една општествена димензија. Во Црквата, Христовото таинствено тело, таа взаемност добива своја потврда: заедницата не престанува да прави покора и да моли за простување на гревовите на своите деца, но исто така непрестајно се радува и ликува поради сведоштва на крепостите и љубовта кои се јавуваат во нејзиното крило. Свети Павле вели „Oрганите подеднакво да се грижат едни за други“ (1 Коринтјаните 12,25), бидејќи сме едно тело. Љубовта кон браќата, која уште се нарекува – милостина -, која заедно со молитвата и постот, се типична пракса во постот, свој корен има токму во таа заедничка припадност. И во конкретна грижа за сиромашните, секој христијанин може да го изрази своето учество во едното тело, Црквата. Да се внимава еден на друг исто така значи да се препознае доброто кое Господ го прави во нив и заедно со нив да му заблагодаруваме за чудесните милости кои добриот и семоќен Бог продолжува да ги дава на своите деца. Кога некој христијанин ќе открие дека во другиот делува Светиот Дух, треба да се радува и да го прослави небесниот Отец (сп. Матеј 5,16).

3. „Да се поттикнуваме кон љубов и добри дела“: заедно да чекориме кон светоста
Овие зборови од посланието до Евреите (10,24) нè поттикнува да размислуваме за општиот повик за светост, постојано напредување во духовниот живот, стремење кон поголеми харизми и љубов која ќе биде повозвишена и повеќе плодоносна (сп. 1 Коринтјаните 12,31-13,13). Грижата еден за друг има за цел взамено поттикнување на сè поголема делотворна љубов, која „е како болскава светлина, која свети сè повеќе и повеќе дури не настане ден“ (Изреки 4,18), поттикнува секој ден да го живееме како предвкус на денот кој не познава заоѓање, кој нè очекува во Бога. Времето кое ни е дадено во нашите животи е скапоцена можност за откривање и вршење на добри дела, во Божјата љубов. Така самата Црква расте и се развива за да достигне полнота на возраста Христова (сп. Ефесјаните 4,13). Врз основа на оваа перспектива за раст е сместен нашиот повик на взаемно поттикнување за да ја достигнеме полнотата на љубовта и добрите дела.

За жал, секогаш е присутна млакоста, гасењето на Светиот Дух, одбивање да ги „намножиме талентите“ кои ни се дадени за наше сопствено добро и за доброто на другите луѓе (сп. Матеј 25,25 сл.) Сите имаме примено духовни и материјални добра кои се корисни за исполнување на Божјиот план, за доброто на Црквата, и за наше лично спасение (сп. Лука 12,21б; 1 Тимотеј 6,18). Духовните учители потсетуваат дека оној кој не напредува во верскиот живот, назадува.

Драги браќа и сестри, да го прифатиме секогаш актуелниот повик да тежнееме кон „повисоки критериуми од верскиот живот“ (Иван Павле II, Апостолско писмо Novo millennio ineunte [6. јануари 2001.], бр. 31). Мудроста на Црквата при прогласување за блажени и светци на некои примерни христијани, има цел во нас да ја разбуди желбата да ги наследуваме нивните крепости. Свети Павле поттикнува: „натпреварувајте се во почитувањето еден кон друг“ (Римјаните 12,10).

Соочени со свет кој бара од христијаните ново сведоштво на љубов и верност кон Господ сите би требало да почувствуваат дека е неопходно потребно тоа натпреварувањето во љубов, служење и општо добро (сп. Евреите 6,10). Тој повик посебно е силен во оваа свето време за подготовка на Велигден. Со желби за свет и плоден пост, ве доверувам на застапништвото на Блажена Дева Марија и на сите од срце го поделувам Апостолскиот Благослов.

Од Ватикан, 3 ноември 2011
Папа Бенедикт XVI