Kujtojmë përvjetorin e themelimit të Kolegjit të shën Benedetto Ulanos në Kalabri.
Sot kujtojmë një datë me rëndësi të veçantë në historinë e shqiptarëve: themelimin
e Kolegjit arbëresh të shën Benedetto Ulanos në Kozencë të Kalabrisë, më 5 tetor 1732,
me kujdesin dhe ndihmën e drejtpërdrejtë të Papës Klementi XII. Ky kolegj Shën Benedetto
Ulanos, më vonë u transferua në Shën Mitër Korone dhe u quajt Kolegji i Shën Adrianit. Kolegji
i Shën Benediktit (Benedetto) u hap në një monastir të vjetër të murgjve bazilian,
nën drejtimin e Shën Nilit të Rosanos. Kishte për qëllim të përgatiste klerin shqiptar
të ritit bizantin, që do të shërbente në bashkësitë Kishtare arbëreshe e mundësisht
edhe në Shqipëri, por jo më pak edhe besimtarët laikët. Dimë se priftërinjtë dhe rregulltarët
e përgatitur në këtë kolegj kishtar, do të kapërcenin Adriatikun, për të themeluar
manastiret dhe shkollat e tyre në bregun tjetër, e pikërisht në Himarë e rrethina,
siç kujton, në këndvështrimin e vet, Petro Marko në librin e tij postum "Intervistë
me vetveten". Ndërkaq më 1734 në Palermo të Sicilisë, prifti arbëresh Atë Guzetta
do të hapëte një tjetër kolegj me të njëjtin qëllim, që gjithashtu i dhuroi fytyra
të ndritura kulturës e kishës shqiptare. Në prag të Rilindjes Kombëtare kolegji
do të bëhej vatra më e nxehtë e ndjenjave të flakta të atdhedashurisë e të dëshirës
për t'u çliruar nga pushtuesi turk. Këtu De Rada më 1899 do të rifillonte të jepte
mësimin e gjuhës shqipe, këtu do të edukoheshin disa nga yjet më të ndritura të plejadës
që do të dukej në horizontin e Rilindjes Kombëtare Shqiptare e jo më pak të asaj italiane. Po
kujtojmë vetëm emrat e De Radës, Antonio Santorit, Mikele Markianoit, Luigj Gurakuqit,
Kolë Kamsit, Kostaq Cipos e tjerë.