Benedykt XVI w Bundestagu: natura i rozum źródłami prawa

W niemieckim parlamencie Papież podjął refleksję o podstawach prawa. Wskazał, że według Biblii i chrześcijaństwa polityka ma dążyć do sprawiedliwości. Król Salomon obejmując tron modlił się o „serce rozumne do rozróżniania dobra i zła” (1 Krl 3, 9). Św. Augustyn pisał, że bez sprawiedliwości państwo jest „bandą rozbójników”. Niemcy, podkreślił Benedykt XVI, wiedzą to z własnego doświadczenia. Przeżyli „przeciwstawienie się władzy prawu, podeptanie przez nią prawa”, gdy państwo stało się „dobrze zorganizowaną bandą” zagrażającą światu. Dziś człowiek osiągnął władzę dotąd niewyobrażalną i „jest w stanie zniszczyć świat, może manipulować samym sobą”. Dlatego w podstawowych kwestiach, których stawką jest ludzka godność, do tworzenia prawa nie wystarcza zasada większości. Trzeba szukać kryteriów tego co słuszne.

Chrześcijaństwo, przypomniał Ojciec Święty, odwołało się do natury i rozumu jako źródeł prawa. Przyjęło filozoficzną koncepcję prawa naturalnego. To rozumienie znalazło wyraz jeszcze po II wojnie światowej w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka czy w niemieckiej konstytucji. Dopiero w ostatnim półwieczu nastąpiła dramatyczna zmiana sytuacji z odrzuceniem prawa naturalnego przez koncepcję pozytywistyczną. Papież wezwał do podjęcia publicznej debaty nad tym dramatem, gdyż światopogląd pozytywistyczny mimo swych wartości nie wystarcza, by człowiek był w pełni sobą, gdyż zacieśnia nasz horyzont. Trzeba tu przywołać na pomoc europejskie dziedzictwo kulturalne.

„Na podstawie przekonania o istnieniu Boga Stwórcy rozwinięto ideę praw człowieka, równości wszystkich wobec prawa, nienaruszalnej godności ludzkiej każdej pojedynczej osoby, odpowiedzialności ludzi za swe działanie – mówił Ojciec Święty. – To przeświadczenie o rozumie tworzy naszą pamięć kulturową. Jej ignorowanie lub traktowanie jej tylko jako przeszłość byłoby amputowaniem naszej kultury w jej integralności i pozbawiałoby ją jej całokształtu. Kultura Europy zrodziła się ze spotkania Jerozolimy, Aten i Rzymu – ze spotkania wiary w Boga Izraela, filozoficznego rozumu Greków i prawniczej myśli Rzymu. To potrójne spotkanie tworzy głęboką tożsamość Europy. Spotkanie to, świadome odpowiedzialności człowieka przed Bogiem i z uznaniem nienaruszalnej godności każdego człowieka, umocniło kryteria prawa, których obrona jest naszym zadaniem w obecnej chwili dziejowej”.

ak/ rv