ԷՋ ՄԸ ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԵՆԷՆ
Հայազգի Երաժշտահան Բարսեղ Կանաչեան
Ազգային ոճով երգ կառուցող ու ինքնութիւն դարբնող երգահանը Բարսեղ Կանաչեան ծնած էր -ին այժմ Թեքիրդաղ՝ ։
Հայազգի Երաժշտահան, խմբավար և երաժշտական-հասարակական գործիչը եղած էր «Գուսան» երկսեռ երգչախումբի հիմնադիրը 1933-ին եւ վարած է մինչեւ : Ան նաեւ հեղինակն է ՝ -ի երաժշտութեան:
1888-ին Կանաչեանի ընտանիքը կը տեղափոխուի Կ. Պոլիս. եւ ինք այնտեղ կը ստանայ իր նախնական կրթութիւնը։ Ապա 1896-ին կը գաղթեն Վառնա։
Նաթան Բեկ Ամիրխանեանէն կը ստանայ երաժշտութեան դասեր (ջութակ, երաժշտութեան տեսութիւն ու խմբավարութիւն)։ 1903-էն կը սկսի սորվիլ (Պուխարէսթի մէջ) դաշնամուր եւ երգեհոն նուագել։
1908-ին օսմանեան սահմանադրութեան ընդունումէն ետք, Կանաչեաններու ընտանիքը ապագայի ակնկալիքներով կը վերադառնայ ՝ , ուր Բարսեղ
Կանաչեան կը կազմէ «Քնար» փողային նուագախումբը, կը զբաղի դասաւանդութեամբ, եւ կը սկսի առաջին փորձերը:
Կանաչեանի համար որոշիչ եղած է հետ հանդիպումը -ի դեկտեմբերին:
Կանաչեան հանդէս կու գայ երգչախումբի մէջ.անոր «հինգ սաներ»ու թուին, հարմոնիայի դասեր կ՝առնէ ու կը հետեւի խմբավարական արուեստին:
-ին՝ նուիրված համերգին, հանդէս եկած է որպէս խմբավար 400 հոգինոց միացեալ երգչախումբով: «Հինգ սաներ»-ով կը ներդաշնակեն և կը մշակեն հայրենասիրական երգեր: -էն կը շարունակէ երաժշտական կրթութիւնը
-էն Կանաչեան հայկական գաղութներու մէջ կը զբաղի խմբավարական գործով: -էն կը դասավանդէ , -էն էջ: -ին Պէյրութի մէջ կը հիմնէ Գուսան երկսեռ երգչախումբը եւ այդ խումբին համար կը մշակէ հայկական եւ մի քանի արաբական ժողովրդական երգեր։ 1946-ին կը նշուի Բարսեղ Կանաչեանի երաժշտական գործունէութեան քառասունամեակը։ Արաբական մշակոյթի զարգացման համար բերած նպաստին առ ի գնահատութիւն պարգեւատրուած է արաբական եւ ֆրանսական շքանշաններով ու Լիբանանի ՜՜Մայրիի Առաջին կարգի՝՝ պատուոյ նշանով։
Բարսեղ Կանաչեանի եւ իր վարած երգչախումբերու դերը մեծ եղաւ հայ հոգեբանութեան վերափոխման առնչութեամբ: Այդ դերը տակաւ կը մեծնար սփիւռքի տարածքին իր մարզած երգչախումբերով տուած համերգներով, որոնք Կոմիտասի եւ իր յօրինումներով հայրենական զգացում եւ անմոռանալի վայելքի պահեր կը շնորհէին ունկնդիրներուն, մաքրամաքուր, զուտ ազգային ակունքներէ բխած երգերով եւ կը հաղորդուէին հայ մշակոյթի յաւերժութեամբ: Եգիպտոս, Կիպրոս, Լիբանան, Պոլիս, Սուրիա, Իրագ, իր յօրինած երգերուն հետ ամենուրէք կը զարգանար, կ'ուռճանար նաեւ ազգային հպարտութեան ոգին, մանաւանդ՝ հպարտութիւն մեր այն ունեցածով՝ որ տեղացի արաբը չունէր... մեր հարուստ երգարուեստով, որուն մասին զմայլանքով եւ անվերապահ դրուատիքով կը խօսէին թերթերը: Արժէ հոս յիշել նաեւ բոլոր երգչախումբի խստապահանջ փորձերուն մեծ սիրով եւ յարգանքով մաս կազմող այն 300 երիտասարդ -երիտասարդուհիները, որոնց համար երգչախումբի փորձերն ու ելոյթները դարձած էին անփոխարինելի վայելք: Բնականաբար, վայելքը կը բազմապատկուէր, երբ ամբողջ հայ համայնքը խանդավառութեամբ կը սպասէր իւրաքանչիւր համերգի:
Իր գործերէն «Դալիլօ»ն, ունկնդրելով կարելի չէ չհաղորդուիլ դարեր ամբողջ դէպի մեզ հոսող հայ ոգիին հետ: Կանաչեան բնաւ չէ սիրած զուտ գեղագիտական ձայները կամ կոկիկ ու կոճկուած պայմանադրականօրէն իրարայաջորդ ձայնախումբեր: Կանաչեան երբեք հայրենիքը չտեսաւ, բայց իր մէջ պահեց հայրենիքէն իրեն փոխանցուած յուշերը իր Վարպետին, եւ կրցաւ հայրենիքը ապրեցնել իր մէջ անկրկնելի թարմութեամբ եւ ներշնչումով:
Պէյրութի մէջ Բարսեղ Կանաչեան կատարեալ ճանաչողութեան արժանացաւ, ոչ միայն հայութեան մօտ, այլեւ՝ Լիբանանցի երաժշտասէր հասարակութեան կողմէ, նախ՝ 1946-ին, եւ ապա՝ 1957-ին «Գուսան» երգչախումբի 25-ամեակի առթիւ, UNESCO-ի սրահին մէջ եւ Կանաչեանի ղեկավարութեամբ տեղի կ'ունենայ աննախընթաց համերգ: Իսկ 2000 թուականին, Համազգային Հայ Մշակութային Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան մասնաճիւղի նախաձեռնութեամբ եւ ծախքերով կը հրատարակուին Կանաչեանի 23 խմբերգները, 7 մեներգները եւ 19 մանկադպրոցական երգերը 3 խտասալիկներու վրայ, որոնց կ'ընկերանան Պետրոս Ալահայտոյեանի պատրաստած Կանաչեանի կենսագրականին ներկայացումն ու գործերու ուսումնասիրութիւնը, նաեւ իր եւ երգչախումբերու խմբավար Տիգրան Քէքլիկեանի կենսագրականն ու յաւելեալ տեղեկութիւններ:
Կանաչեան իր ուղին գիտէր եւ քալեց իր ճամբէն: Աւելի քան 40 տարիներ նպաստեց իբրեւ նուիրեալ հայ ստեղծագործ-երգահան, ուսուցիչ-դաստիարակ եւ խմբավար, հայ երգի բեղմնաւորման եւ տարածման, եւ 40 տարի սատարեց Սփիւռքի հայապահպանման անվեհեր գործին: Հայազգի մեծ արուեստագէտը վախճանած է 21 Մայիս 1967-ին Պէյրութի մէջ։
Իր բազմաթիւ գործերէն ՜՜Օրօր՝՝ ը հայ մայրերը յաճախ կ՝երգեն իրենց երախաներուն...
Քուն եղիր, բալաս, աչերդ խուփ արա,
Նախշուն աչերոդ քուն թող գայ վրայ:
Օրօր, իմ բալաս, օրօր ու նանի,
Իմ անուշիկիս քունը կը տանի:
Դուն ալ քուն եղիր, ինձի ալ քուն տուր,
Սուրբ Աստւածամայր, անուշիս քուն տո՛ւր:
Օրօր, իմ բալաս, օրօր ու նանի,
Իմ անուշիկիս քունը կը տանի:
| All the contents on this site are copyrighted ©. |