Życiorys Sługi Bożej Matki Zofii z Maciejowskich Czeskiej

Jest postacią wyjątkową w dziejach polskiego życia zakonnego i szkolnictwa. Żyła w czasach, kiedy oświata dziewcząt nie była czymś powszechnym, tym bardziej w wypadku ubogich.

Urodziła się w roku 1584. Jej rodzice Mateusz Maciejowski i Katarzyna z domu Lubowiecka należeli do średniozamożnej szlachty małopolskiej. Posiadali dobra w okolicach Krakowa. Posiadali także dwie kamienice przy ul. Szpitalnej w Krakowie. Doczekali się licznego potomstwa. Pięciu synów i czterech córek. Wychowali je w religijnej atmosferze. Zofia była trzecim w kolejności dzieckiem. W 16. roku życia została wydana za mąż za Jana Czeskiego, dziedzica miejscowości Czechy koło Słomnik. Po sześciu latach małżeństwa Zofia została bezdzietną wdową. Pomimo młodego wieku, urody, zamożności oraz starań o jej rękę, nie wyszła po raz drugi za mąż. Dalsze swe życie poświęciła pełnieniu dzieł miłosierdzia, świadomie włączając się po Soborze Trydenckim w nurt odnowy życia religijnego w Polsce poprzez dzieło kształcenia i wychowywania młodych pokoleń. Czasy, w jakich przyszło jej żyć były trudne. Był to okres wojen, epidemii, powodzi, nieurodzajów, głodu a tym samym dużej śmiertelności ludzi. Pozostawały osierocone dzieci, często bez opieki i środków do życia. Zofia Czeska postanowiła zająć się dziewczętami zwłaszcza osieroconymi i pochodzącymi z ubogich rodzin. Otworzyła dla nich swój dom przy ul. Szpitalnej w Krakowie, w którym mogły nie tylko zamieszkać i otrzymać opiekę, ale także uczyć się. W budynku tym zorganizowała w latach 1621-1627 szkołę wraz z internatem i nazwała to miejsce Domem Panieńskim Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny. Była to pierwsza w Polsce formalnie zorganizowana szkoła dla dziewcząt, posiadająca odpowiednie struktury organizacyjne, gdyż w tych czasach do szkół uczęszczali tylko chłopcy. Natomiast istniejące przy niektórych klasztorach żeńskich wychowanie i nauczanie dziewcząt miało charakter niewielkich prywatnych pensji dostępnych dla zamożniejszych rodzin. Zorganizowany przez Zofię Czeską Instytut zatwierdził biskup krakowski Marcin Szyszkowski 31 maja 1627 r., a następnie potwierdził go w imieniu Stolicy Apostolskiej nuncjusz Honorat Visconti 24 maja 1633 r. Instytut zyskał aprobatę także króla Władysława IV dnia 30 czerwca 1633 r.

Chcąc zapewnić trwałość swemu dziełu Zofia Czeska założyła nowe na ziemiach polskich zgromadzenie zakonne Sióstr Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, popularnie zwane prezentkami, od łacińskiego słowa „praesentatio” – ofiarowanie. Matka Zofia wybrała Maryję w tajemnicy Ofiarowania za Patronkę swego dzieła oraz wzór najdoskonalszego oddania się Bogu. Według przekazów apokryficznych Maryja jako dziecko została przez rodziców przedstawiona w świątyni i ofiarowana Bogu. Liturgiczne wspomnienie tego wydarzenia Kościół obchodzi 21 listopada. Jest to święto patronalne Zgromadzenia Sióstr Prezentek.

Matka Zofia Czeska zmarła w opinii świętości w wieku 66 lat dnia 1 kwietnia 1650 r. Została pochowana w kościele Mariackim w Krakowie, gdzie do dziś spoczywają jej doczesne szczątki. Natomiast czaszka przechowywana jest w bocznej kaplicy kościoła św. Jana Sióstr Prezentek w Krakowie.

Dzieło Matki Zofii Czeskiej trwa do dziś. Kontynuują je siostry prezentki – jej duchowe córki. Prowadzą dwa gimnazja, dwa licea i dwa internaty w Krakowie i Rzeszowie, a także 4 przedszkola, dom dziecka, zajmują się dziećmi specjalnej troski. W kilkunastu miejscowościach w Polsce prowadzą w szkołach katechizację a także zaangażowane są w prace parafii głównie jako zakrystianki. Podejmują również wszelkie inne prace zgodne z charyzmatem Zgromadzenia. Posługują także Ojcu Świętemu w Watykanie, pracują w Rzymie i na Ukrainie.

s. I. Dróżdż, Rzym