Przepisy liturgiczne Kongregacji ds. Kultu Bożego dotyczące przyszłego błogosławionego Jana Pawła II

Wspomnienie liturgiczne bł. Jana Pawła II będzie obchodzone 22 października. Będzie ono obowiązkowe w diecezji rzymskiej oraz w całej Polsce. Specjalny dekret w tej sprawie wydała Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w związku ze zbliżającą się beatyfikacją Papieża Polaka. Dokument reguluje sprawy związane z kultem nowego błogosławionego. Jak mówi ks. Arkadiusz Nocoń z Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, dykasteria starała się pogodzić liturgiczne wymogi związane z ograniczonością kultu przysługującego błogosławionemu oraz znaczenie postaci Jana Pawła II dla Kościoła. Stąd m.in. wyznaczenie daty wspomnienia na 22 października, co pozwala uniknąć niedogodności liturgicznych związanych dniem śmierci – 2 kwietnia – bądź rocznicą wyboru – 16 października.

„Beatyfikacja, czy wyniesienie do chwały ołtarzy, jak czasami mówimy, zezwala, aby nowemu błogosławionemu można było oddawać w Kościele kult. Beatyfikacja nie jest jednak kanonizacją i kultu błogosławionego nie można stawiać na równi z czcią, jaką oddajemy w Kościele świętym. Z drugiej strony osoba Jana Pawła II była zupełnie wyjątkowa. Był przecież znany na całym świecie. Od dnia śmierci był uważany za świętego. To nie jest zwykły błogosławiony – moglibyśmy powiedzieć. Dlatego dekret wydany przez Kongregację Kultu Bożego 2 kwietnia 2011 i opublikowany 12 kwietnia w L’Osservatore Romano stara się jakoś pogodzić te dwie kwestie, tzn. ograniczenie wynikające z beatyfikacji i wyjątkowość przyszłego błogosławionego.

O czym mówi ten dekret?

W pierwszej części mowa jest o tym, kiedy mogą się odbywać Msze dziękczynne za beatyfikację i jakie mogą być użyte teksty liturgiczne podczas tej Mszy św. Jako tekst własny, czyli tekst poświęcony w sposób szczególny osobie Jana Pawła II i odmawiany podczas jego wspomnień liturgicznych, została zatwierdzona jedynie kolekta. Przypomnijmy, że chodzi o pierwszą modlitwę, jaką kapłan odmawia w czasie Mszy, po słowach «módlmy się» i po krótkim milczeniu.

Kolekta

Boże, bogaty w miłosierdzie,
z Twojej woli błogosławiony Jan Paweł II, papież,
kierował całym Kościołem,
spraw, prosimy, abyśmy dzięki jego nauczaniu
z ufnością otworzyli nasze serca
na działanie zbawczej łaski Chrystusa,
jedynego Odkupiciela człowieka.
Który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg,
przez wszystkie wieki wieków.

Wsłuchując się w słowa tej kolekty zauważyliśmy od razu wyraźne nawiązanie do dwóch encyklik papieskich. Pierwsze słowa: «Boże, bogaty w miłosierdzie...», to odwołanie się do encykliki Dives in misericordia. Zaś końcowe słowa modlitwy: «...jedynego Odkupiciela człowieka» przywołują pierwszą encyklikę Jana Pawła II Redemptor hominis.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na pewien szczegół – to wiadomość zwłaszcza dla liturgistów, którzy mogą być zdumieni faktem, że w modlitwie pojawia się liczebnik porządkowy Jan Paweł II. W dotychczasowych kolektach w mszale polskim wymieniano tylko imię papieża, opuszczając towarzyszący mu liczebnik. Wystarczy spojrzeć na kolektę Piusa V, czy Piusa X.

W przypadku Jana Pawła II zdecydowano się w tłumaczeniach na języki nowożytne pozostawić w kolekcie to słowo «drugi», ponieważ uznano, że liczebnik ten jest integralnie związany z imieniem Papieża. Nie jest to więc przeoczenie tłumacza.

Data obchodu liturgicznego wspomnienia Jana Pawła II

O tym mówi kolejny punkt Dekretu. Wielu ludzi spodziewało się bowiem, że wspominać Jana Pawła II będziemy 2 kwietnia, w dniu jego śmierci, czy 16 października, w dniu jego wyboru na Stolicę Piotrową. Obydwie te daty, uzasadnione i piękne, stwarzały jednak pewną trudność. 2 kwietnia na ogół mamy Wielki Post czy okres wielkanocny, czyli tak ważne okresy liturgiczne, że wspomnienie Jana Pawła II musiałoby im ustąpić pierwszeństwa. 16 października z kolei mamy już w kalendarzu wspomnienie obowiązkowe wielkiej świętej, Jadwigi Śląskiej. Dlatego też zdecydowano, aby jako datę obchodu Jana Pawła II przyjąć dzień inauguracji jego pontyfikatu, czyli 22 października.

Jeśli natomiast chodzi o stopień obchodu, to tutaj też, biorąc pod uwagę znaczenie postaci Jana Pawła II, zdecydowano, że w całej Polsce i w diecezji rzymskiej będzie to wspomnienie obowiązkowe, co jest dużym wyjątkiem w stosunku do obowiązujących norm liturgicznych, które taki stopień obchodu i taki – nazwijmy to tak – «obszar geograficzny» przewidują jedynie dla świętych”.

ks. Arkadiusz Nocoń, rv