Përkujtojmë 138-vjetorin e lindjes së Imzot Luigj Bumçit, ipeshkvit të madh
Përkujtojmë 138-vjetorin e lindjes së Imzot Luigj Bumçit, ipeshkvit të madh, që punoi
aq shumë për unitetin e Kishës e të Kombit shqiptar. Lindi më 6 nëntor 1872 në
Shkodër. Mësimet e para i ndoqi në shkollën e jezuitëve, ku shpejt ndjeu thirrjen
për rrugën e meshtarisë. Hyri, prandaj, në Seminarin Papnor në Shkodër, ku mësoi në
Kolegjën Saveriane të udhëhequr nga Etërit Jezuitë dhe njëkohësisht filloi përgatitjen
filozofike e teologjike për rrugën e priftit dioqezan, që kishte zgjedhur. Shpejt
u shqua për një mençuri të jashtëzakonshme, që e vuri në krye të shumë veprimtarive
të Seminarit e të Kolegjit Saverian. Imzot Luigj Bumçi u bë shumë i njohur edhe për
humorin e tij tejet të hollë, që e bëri të shkëlqejë në vise e rrethana të ndryshme.
Në garën e satirës - shkruan Imzot Zef Simoni në librin e tij "Portrete klerikësh
katolikë" - mund të hahej vetëm me një Atë Fishtë. E ishte kënaqësi e jashtëzakonshme
të ndiqje një garë të tillë ndërmjet dy njerëzve, që veç shumë cilësive të mëdha,
kishin edhe humor të spikatur”. Mësimet e larta i kreu në Itali, ku edhe u shugurua
meshtar. Mbas shugurimit, shërbeu për pak kohë si famullitar në fshatra të ndryshme
të Veriut. Ndërkaq filloi edhe veprimtarinë atdhetare. Qe atë shpirtëror i kryengritësve
të Malësisë së Madhe, që rrokën armët për çlirimin e Shqipërisë nga zgjedha turke;
kryesoi delegacionin e qeverisë shqiptare në Konferencën e Paqes në Paris, ku mbajti
një fjalim, që pati jehonë të jashtëzakonshme e që meriton të zërë vend në të gjitha
antologjitë e letërsisë shqiptare, si një nga prozat oratorike, me karakter të fuqishëm
atdhetar. Në Konferencë delegacioni shqiptar u ndodh para një problemi jetik për
tërësinë e tokave shqiptare: Korça e Gjirokastra rrezikoheshin të shkëputeshin nga
Shqipëria, sipas marrëveshjes së fshehtë ndërmjet Titonit e Venizelosit, nënshkruar
edhe nga përfaqësuesit e Britanisë së Madhe, Francës, Italisë e Rusisë. Delegacioni
shqiptar nuk u mjaftua ta mbronte çështjen shqiptare në Konferencë, por duke përfituar
nga fakti se në të bënin pjesë dy klerikë, të cilët tashmë kishin fituar emër kudo
në botën katolike, e pikërisht Imzot Bumçi e sekretari i tij, Atë Gjegj Fishta, u
ndal në Romë, ku kërkoi audiencë te Papa. Benedikti XV i priti menjëherë dhe u
premtoi se do të ndërmjetësonte pranë bashkësisë ndërkombëtare për fatet e Shqipërisë.
“Diplomat i spikatun, me natyrën e qetë të shtresave qytetare shkodrane, me stil
plot gjallni jete, me prirje të theksueme për jetën politike, i guximshëm e i stërvitun,
i peshuem e modern, ai punoi me zell për një Shqipni të çlirueme nga feudalizmi e
mbrapambetja. Na kujton së largu figurën e kardinalit francez Richelieu” - kështu
shkruan për të Imzot Zef Simoni, në sa ia pikturon portretin në librin e tij "Portrete
klerikësh katolikë" Si u shugurua ipeshkëv, u emëruar prelat i Lezhës. Selinë
e tij, sipas traditës, e pati në Kallmet, ku ndërtoi edhe Kishën që sot i është rikthyer
besimtarëve. Kongresi i Lushnjës e vuri në krye të Këshillit të Lartë të Shqipërisë.
Nga kjo tribunë, u bë i njohur nga të gjithë si njeri me mençuri të jashtëzakonshme;
që njihte në mënyrë të përkryer gjuhët kryesore evropiane. Me kulturën e tij të gjerë,
e linte me gojë hapur çdo njeri që komunikonte me të. Nuk la vepra të shkruara,
sepse nga natyra ishte më shumë njeri i jetës praktike sesa i penës. E në se dikush
pyet: ç'vepër të madhe i la Shqipërisë - mund të përgjigjeshim pa menduar dy herë:
i la Korçën e Gjirokastrën!Vdiq në vitin ogurzi 1945 në selinë e ipeshkvisë së tij,
ndërsa mbi Shqipërinë ndehej terri e terrori i regjimit komunist.