էՋ ՄԸ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԵՆԷՆ. ԱԿՆԱՐԿ ՄԸ՝ ՍՓԻՒՌՔԱՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ.
1923էն սկսեալ Արեւմտահայ գրականութիւնը կրնանք անուանել Սփիւռքահայ գրականութիւն, մանաւանդ
որ անոր գլխաւոր թեման կը մնայ Սփիւռքը, օտարին հետ հանդիպումը եւ հայրենիքի կարօտը:
Անշուշտ իւրայատուկ տեղ ունի Թրքահայ, մասնաւորապէս՝ Պոլսահայ գրականութիւնը, որ բաւականին
ինքնատիպ է: Իրան կամ Պարսկաստան: Պարսկահայերը իրենց Արեւելահայ գրական լեզուով նախապէս
մաս կը կազմէին Արեւելահայ զանգուածներուն: Օրինակ Ռաֆֆի մեծ վիպասանը, Պարսկահայ էր,
իր սկզբնական կարգ մը գործերը գրած էր Պարսկաստանի մէջ և կը նկատուի Արեւելահայ գրող:
Հայսատանի պետականացումէն ետք Պարսկաստանը իր կարգ մը կեդրոններով /Նոր Ջուղա, Թաւրիզ,
Թեհրան/ դարձաւ սփիւռքահայ ինքնուրոյն կեդրոններէն մէկը, որուն արմատները դարերու խորութիւն
ունէին , հետեւաբար կրթական ,մշակութային եւ գրական աւանդութիւններ ունեցող գաղութ մըն
էր:
Պարսկաստանի կարգ մը շրջաններու մէջ արտահոսք տեղի ունեցաւ դէպի մեծ քաղաքներ
՝ Թաւրիզ,Թեհրան , բոլորովին հայութենէ պարպելով այդ քաղաքները :Վերջին տասնամեակներուն
Իրանի մէջ տիրող քաղաքական ծանր պայմանները իրենց ժխտական անդրադարձը ունեցան նաեւ հայ
կեանքի վրայ: Այսուհանդերձ Իրանահայութիւնը (յատկապէս գրականութեան մէջ ) շարունակեց
զարգացնել հինէն ժառանգած գրական աւանդները: Բազմաթիւ գրողներէն յիշենք բանաստեղծներ
«Դեր» Մարգար Ղարաբէկեան եւ Արամ Գարոնէ:
Բ. Համաշխարհային պատերազմէն ետք զանազան
երկիրներէ տարբեր ուղղութիւններով մտաւորական տեղաշարժ տեղի ունեցաւ . այդ պատճառով ալ
կարելի չէ յաճախ գաղութային պատկանելիութիւնը որոշել կարգ մը գրագէտներու , օրինակ՝ արձակագիր
Վահրամ Մավեանի , բանաստեղծ Վահէ Օշականի , բանաստեղծուհիներ՝ Ալիսիա Կիրակոսեանի եւ
Վեհանուշ Թէքէեանի եւ շատ ուրիշ գրագէտներու: