(28.07.2010 RV)Jezuiti shqiptar, Atë Pjetër Meshkalla, vdiq më 28 korrik 1988,
22 vjet më parë. E përcolli, me lot në sy e dhimbje në zemër, por jo më pak, edhe
me atë shpresë, që ai vetë e kishte ushqyer, një grumbull i madh shkodranësh, të
cilët dilnin në zhegun e korrikut nga një dimër tejet i akullt, që u kishte rrëmbyer
shumë gjëra nga jeta, e nganjëherë në mënyrë të pandreqshme. Ecnin në heshtje të
thellë, si ecet në funerale, e bluanin në mendje fjalët e tij, plot me besim në të
ardhmen. “Pader Meshkalla ka thanë…. se s’ka me shkue gjatë e kanë me u ndërtue prap
Kishat e kumbonaret. Madje kanë me i ndreqë shi këta, që i prishën…”. Ai Njeri
i madh, të cilin po e përcillnin në banesën e fundme, kishte lindur më 26 shtator
1901, në Shkodër, në një familje thellësisht katolike. U përgatit, kështu, qysh në
foshnjëri, për rrugën e gjatë që e priste. I nisi mësimet në Shkodër, në Kolegjin
Saverian të etërve jezuitë, për t’i vijuar në Linc të Austrisë, në Goricë të Sllovenisë
e në Napoli të Italisë, ku kreu fakultetin e filozofisë. Më 1931 e gjejmë në elter
të Kishës së jezuitëve, në Shkodër, duke kremtuar Meshën e parë. Nisi rrugën e rregulltarit
jezuit, plot veprimtari, që nuk do të mund t’i ndalonte as tramundana e diktaturës
mbi Kishën katolike. Veprimtar i madh në gjirin e rinisë, më 1934 themeloi në Shkodër
“Rrethin Dom Bosko” për të rinjtë. Më pas, ngriti një rreth tjetër rinor, atë të Shën
Pjetrit, këtë herë në Tiranë, ku e çuan eprorët. Viti 1944 e gjeti në kryeqytet.
Më 1945 rregjimi komunist, duke e parë ndikimin e tij të fuqishëm mbi besimtarët në
përgjithësi, e mbi rininë, në veçanti, i kërkoi bashkëpunim. Fjalë ogurzezë, që përpiqej
të zbuste rolin e vërtetë të bashkëpunëtorit: atë të spiunit. Natyrisht Atë Meshkalla
refuzoi e, menjëherë pas ftesës, në predkun që mbajti në Meshën e dritës së imzot
Luigj Bumçit, e demaskoi, haptas, diktaturën komuniste. “Haptas”. Ky do
të ishte tipari kryesor i karakterit të tij e i veprimtarisë së tij, në një kohë
kur njerëzit, të trembur për vdekje, përsërisnin me zë tejet të ultë, në mjediset
e tyre familjare: “Pader Meshkalla ka thanë se ky pushtet nuk e ka të gjatë…”. Haptas!
Sepse ai nuk e duronte tinzinë, e përbuzte servilizmin, e urrente hipokrizinë. Për
hipokrizinë, Pader Meshkalla ka thanë: Jé Judë, që fjalën ké si shpirt- njeri, e
për trathti ndaj Mësuesit psherëtitë, në sa me një të puthun Mësuesin jé tue shitë,
hipokrizi për treqind pare argjend! Joab jé, që pret në
besë e vê pusi: hasmin e falun përqafon miqësisht, kur të msheftën thikë atij
ia ngulë tinzisht hipokrizi fillë në zemër, si gand…! Haptas
foli gjithnjë. Haptas e demaskoi edhe revolucionin kulturor, që po bëhej në Shqipëri,
sipas modelit komunist kinez, më 1967. Atëherë i shkroi Mehmet Shehut letrën e mirënjohur,
përmes së cilës deshi ta ndalojë dorën e përgjakur, që po godiste për vdekje kumbonaret
e minaretë. Haptas! Mori si përgjigje, arrestimin, më 29 prill 1967. Gjatë 10 vjetëve
të kaluara në burg, u bë “Engjull i birucave” për qindra të burgosur, të cilët herë
pas here i botojnë kujtimet e tyre për këtë njeri të jashtëzakonshëm, duke i nisur
me fjalët “Atë Meshkalla ka thanë…”. Doli nga burgu në moshën 78 vjeçare e i jetoi
vitet e fundit, ashtu si kishte jetuar të parat: si bir i vërtetë i Krishtit të kryqëzuar,
duke e përsëritur Udhën e Kryqit, deri në të tretën ditë, deri më 28 korrik 1988,
22 vjet më parë, kur u varros në varrezën e Shtojit, për t’u zhvarrosur përsëri. Tani
pushon në paqe në varrin monumental, që vëllezërit jezuitë kanë ngritur në përkujtim
të sivëllezërve të vdekur, në Rrëmaj. Ndërkaq të krijohet përshtypja se Jezuiti martir
është gjithnjë gjallë, sepse i dëgjohet emri shpesh, edhe pse këtë emër e mban shkolla
e re saveriane e jezuitëve në Shkodër. E shpesh dëgjon dikënd që, në mes të bisedës,
nis e kujton: “Pader Meshkalla ka thanë…. E ka thanë haptas…”.