Paskelbtos papildytos kanoninės normos, liečiančios sunkiuosius nusikaltimus

Tikėjimo mokymo kongregacija paskelbė naująsias normas, liečiančias vadinamuosius „graviora delicta“, tai yra sunkiuosius nusikaltimus, kuriems priskiriami nusikaltimai prieš Švenčiausiąjį Sakramentą, prieš išpažinties šventumą, o taip pat kunigų lytiniai santykiai su nepilnamečiais. Naujosios normos lig šiol galiojusiąsias išplečia ir patikslina.

Jau 2001 metais popiežius Jonas Paulius II paskelbė dokumentą Motu Proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela“ („Sakramentų šventumo apsauga“) ir suteikė Tikėjimo mokymo kongregacijai įgaliojimus vykdyti teismo funkcijas kai kuriais Kanonų teisės numatytų nusikaltimų atvejais, kurių sprendimas anksčiau buvo patikėtas kitoms dikasterijoms arba iš viso nelabai buvo aišku kieno kompetencijai jie priklauso. Kartu su Motu Proprio (tai yra, pačiu įstatymu) buvo paskelbtos procedūrinės normos „Normae de gravioribus delictis“.

Sunkių nusikaltimų kategorijai buvo priskirti pasikėsinimai į Eucharistijos sakramento šventumą – neteisėtas Eucharistijos šventimas arba šventimo simuliavimas, išpažinties paslapties išdavimas, išrišimo suteikimas nuodėmės prieš šeštąjį įsakymą bendrininkui, skatinimas nusidėti prieš šeštąjį įsakymą. Sunkiųjų nusikaltimų kategorijai priskiriami pat kunigų seksualiniai nusikaltimai prieš nepilnamečius. Ypač pastarasis aspektas sulaukė didžiulio dėmesio ir sukėlė nemažai debatų. Dabar, remiantis devynerių metų patirtimi ir pastaruoju metu galiojusių normų taikymo metu išryškėjusiam poreikiui kai ką patikslinti, o kai kur ir išplėsti jų galiojimo apimtį, skelbiamos naujos papildytos normos.

Tarp pagrindinių naujovių, bene svarbiausia yra ta, kad siekiant pagreitinti procedūras, ypatingai sunkiais atvejais, kur nekelia abejonių pats nusikaltimo įvykdymo faktas, numatoma galimybė nusikaltėlius bausti ir be teismo, tai yra, akivaizdžių nusikaltimų atvejais nekelti bylos Tikėjimo mokymo kongregacijos teisme, bet iš karto siūlyti Popiežiui, kad jis paskelbtų nusikaltusio kunigo pašalinimo iš kunigų luomo dekretą.

Kita svarbi naujovė liečia teismų sudėtį. Lig šiol buvo reikalaujama, kad šios rūšies bylose visi jose tiesiogiai dalyvaujantieji teisėjai, kaltintojai ir advokatai būtų kunigai, turintys kanonų teisė daktaratą. Dabar numatoma galimybė šios rūšies bylose dalyvauti ir pasauliečiams, kurie turi būti kompetentingi ir deramai pasiruošę, bet kanonų teisės daktaratas neprivalomas.

Pakeičiamas taip pat senaties terminas šiems nusikaltimams. Lig šiol numatomas dešimties metų terminas nuo nuketėjusiojo pilnametystės pratęsiamas iki dvidešimties metų nuo pilnametystės, kaip ir anksčiau, paliekant galimybę iš viso netaikyti senaties. Pagal naujas normas, lytiniams santykiams su nepilnamečiais prilyginami lytiniai santykiai su protiškai neveiksniais asmenimis bei sunkesniųjų nusikaltimų kategorija papildoma pedofilinės pornografijos įsigijimo, turėjimo arba platinimo nusikaltimu.

Naujosiose normose kalbama taip pat apie kitus sunkiųjų kategorijai priskiriamus nusikaltimus. Tikėjimo mokymo kongregacija tampa antrosios instancijos teismu nusikaltimų prieš tikėjimą atvejais. Lieka galioti Kanonų teisės kodekso norma, kad erezijos, apostazės ir schizmos nusikaltimus sprendžia vyskupai, tačiau antrąja instancija šiose bylose nuo dabar bus Tikėjimo mokymo kongregacija. Į naująsias normas taip pat integruoti lig šiol atskirais dekretais reglamentuoti du nusikaltimai – išpažinties įrašinėjimas ir bandymas moteriai suteikti kunigystės sakramentą.

* * *

Kalbant apie paskelbtas naujas normas, liečiančias sunkiuosius nusikaltimus, turbūt dar kartą reika priminti, kad čia kalbama apie kanonines normas – tai yra apie specifines bažnytinės teisės taisykles, kurios liečia tik Bažnyčios vidaus gyvenimą. Bažnyčios teisės normos ir civilinio teisingumo normos, kurias nustato valstybių civiliniai ir baudžiamieji kodeksai, yra dvi atskiros ir viena nuo kitos nepriklausomos sferos. Jei, saugok Dieve, bet deja pasitaiko, kad kunigas įvykdo pedofilijos nusikaltimą, tai bažnytinis teismas gali tokį nusikaltėlį pašalinti iš kunigų luomo, bet negali jo pasodinti į kalėjimą. Tuo tarpu civilinis teismas gali jį nuteisti kalėjimo bausme, bet negali jam uždrausti būti kunigu. Bažnyčia nereikalauja sau jokio teisinio imuniteto, kaip šiandien kartais tvirtinama, o tik reikalauja, kad civilinė teisinė santvarka gerbtų bažnytinių teisimų autonomiškumą tose srityse, kurios priklauso tik Bažnyčios, o ne valstybės kompetencijai.

* * *

Skelbiame naujųjų „Normų“ tekstą:


Pars Prima

NORMAE SUBSTANTIALES


Art. 1



§ 1. Congregatio pro Doctrina Fidei, ad normam art. 52 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus, cognoscit delicta contra fidem et delicta graviora, tum contra mores tum in sacramentorum celebratione commissa atque, ubi opus fuerit, ad canonicas sanctiones declarandas aut irrogandas ad normam iuris, sive communis sive proprii, procedit, salva competentia Paenitentiariae Apostolicae et firma manente Agendi ratione in doctrinarum examine.



§ 2. In delictis de quibus in § 1 Congregationi pro Doctrina Fidei ius est, de mandato Romani Pontificis, iudicandi Patres Cardinales, Patriarchas, Legatos Sedis Apostolicae, Episcopos, necnon alias personas physicas de quibus in can. 1405 § 3 Codicis Iuris Canonici et in can. 1061 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium.



§ 3. Delicta reservata de quibus in § 1 Congregatio pro Doctrina Fidei cognoscit ad normam articulorum qui sequuntur.



Art. 2

§ 1. Delicta contra fidem, de quibus in art. 1, sunt haeresis, apostasia atque schisma, ad normam cann. 751 et 1364 Codicis Iuris Canonici et cann. 1436 § 1 et 1437 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium.

§ 2. In casibus de quibus in § 1 Ordinarii vel Hierarchae est, ad normam iuris, excommunicationem latae sententiae, si casus ferat, remittere, processum sive iudicialem in prima instantia sive per decretum extra iudicium agere, salvo iure appellandi seu recurrendi ad Congregationem pro Doctrina Fidei.

Art. 3

§ 1. Delicta graviora contra sanctitatem augustissimi Eucharistiae Sacrificii et sacramenti, Congregationi pro Doctrina Fidei cognoscendo reservata, sunt:



1° abductio vel retentio in sacrilegum finem, aut abiectio consecratarum specierum, de quibus in can. 1367 Codicis Iuris Canonici et in can. 1442 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium;



2° attentatio liturgicae eucharistici Sacrificii actionis, de qua in can. 1378 § 2 n. 1 Codicis Iuris Canonici;



3° simulatio liturgicae eucharistici Sacrificii actionis, de qua in can. 1379 Codicis Iuris Canonici et in can. 1443 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium;



4° vetita in can. 908 Codicis Iuris Canonici et in can. 702 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium eucharistici Sacrificii concelebratio, de qua in can. 1365 Codicis Iuris Canonici et in can. 1440 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium, una cum ministris communitatum ecclesialium, qui successionem apostolicam non habent nec agnoscunt ordinationis sacerdotalis sacramentalem dignitatem.



§ 2. Congregationi pro Doctrina Fidei reservatur quoque delictum quod consistit in consecratione in sacrilegum finem unius materiae vel utriusque in eucharistica celebratione, aut extra eam. Qui hoc delictum patraverit, pro gravitate criminis puniatur, non exclusa dimissione vel depositione.



Art. 4



§ 1. Delicta graviora contra sanctitatem sacramenti Paenitentiae, Congregationi pro Doctrina Fidei cognoscendo reservata, sunt:

1° absolutio complicis in peccato contra sextum Decalogi praeceptum, de qua in can. 1378 § 1 Codicis Iuris Canonici et in can. 1457 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium;

2° attentatio sacramentalis absolutionis vel vetita confessionis auditio de quibus in can. 1378 § 2 n. 2 Codicis Iuris Canonici;

3° simulatio sacramentalis absolutionis de qua in can. 1379 Codicis Iuris Canonici et in can. 1443 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium;

4° sollicitatio in actu vel occasione vel praetextu confessionis ad peccatum contra sextum Decalogi praeceptum, de qua in can. 1387 Codicis Iuris Canonici et in can. 1458 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium, si ad peccandum cum ipso confessario dirigitur;

5° violatio directa et indirecta sigilli sacramentalis, de qua in can. 1388 § 1 Codicis Iuris Canonici et in can. 1456 § 1 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium;

§ 2. Firmo praescripto § 1 n. 5, Congregationi pro Doctrina Fidei reservatur quoque delictum gravius quod consistit in captione quovis technico instrumento facta aut in evulgatione communicationis socialis mediis malitiose peracta rerum quae in sacramentali confessione, vera vel ficta, a confessario vel a paenitente dicuntur. Qui hoc delictum patraverit, pro gravitate criminis puniatur, non exclusa, si clericus est, dimissione vel depositione.

Art. 5

Congregationi pro Doctrina Fidei reservatur quoque delictum gravius attentatae sacrae ordinationis mulieris:

1° firmo praescripto can. 1378 Codicis Iuris Canonici, tum qui sacrum ordinem conferre attentaverit tum mulier quae sacrum ordinem recipere attentaverit in excommunicationem latae sententiae Sedi Apostolicae reservatam incurrit;

2° si vero qui mulieri sacrum ordinem conferre vel mulier quae sacrum ordinem recipere attentaverit, christifidelis fuerit Codici Canonum Ecclesiarum Orientalium subiectus, firmo praescripto can. 1443 eiusdem Codicis, excommunicatione maiore puniatur, cuius remissio etiam reservatur Sedi Apostolicae;

3° si vero reus sit clericus dimissione vel depositione puniri poterit.

Art. 6

§ 1. Delicta graviora contra mores, Congregationi pro Doctrina Fidei cognoscendo reservata, sunt:

1° delictum contra sextum Decalogi praeceptum cum minore infra aetatem duodeviginti annorum a clerico commissum; in hoc numero minori aequiparatur persona quae imperfecto rationis usu habitu pollet;

2° comparatio vel detentio vel divulgatio imaginum pornographicarum minorum infra aetatem quattuordecim annorum quovis modo et quolibet instrumento a clerico turpe patrata.

§ 2. Clericus qui delicta de quibus in § 1 patraverit, pro gravitate criminis puniatur, non exclusa dimissione vel depositione.

Art. 7

§ 1. Salvo iure Congregationis pro Doctrina Fidei a praescriptione derogandi pro singulis casibus, actio criminalis de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis praescriptione extinguitur spatio viginti annorum.

§ 2. Praescriptio decurrit ad normam can. 1362 § 2 Codicis Iuris Canonici et can. 1152 § 3 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium. In delicto autem, de quo in art. 6 § 1 n. 1, praescriptio decurrere incipit a die quo minor duodevicesimum aetatis annum explevit.


Pars Altera 

NORMAE PROCESSUALES



Titulus I

De Tribunalis constitutione et competentia


Art. 8

§ 1. Congregatio pro Doctrina Fidei est Supremum Tribunal Apostolicum pro Ecclesia Latina necnon pro Ecclesiis Orientalibus Catholicis ad cognoscenda delicta articulis praecedentibus definita.

§ 2. Hoc Supremum Tribunal cognoscit etiam alia delicta, de quibus reus a Promotore Iustitiae accusatur ratione conexionis personae et complicitatis.

§ 3. Sententiae huius Supremi Tribunalis, latae intra limites propriae competentiae, Summi Pontificis approbationi non subiciuntur.

Art. 9

§ 1. Iudices huius Supremi Tribunalis sunt ipso iure Patres Congregationis pro Doctrina Fidei.

§ 2. Patrum collegio, primus inter pares, praeest Congregationis Praefectus et, munere Praefecti vacante aut ipso Praefecto impedito, eius munere explet Congregationis Secretarius.

§ 3. Praefecti Congregationis est nominare etiam alios iudices stabiles vel deputatos.

Art. 10

Iudices nominati sacerdotes sint oportet, maturae aetatis, laurea doctorali in iure canonico praediti, bonis moribus, prudentia et iuris peritia praeclari, licet munus iudiciale vel consultivum apud aliud Dicasterium Romanae Curiae simul exerceant.

Art. 11

Ad accusationem exhibendam et sustinendam Promotor Iustitiae constituitur, qui sit sacerdos, laurea doctorali in iure canonico praeditus, bonis moribus, prudentia et iuris peritia praeclarus, qui officium suum in omnibus iudicii gradibus expleat.

Art. 12

Ad munera Notarii et Cancellarii, deputantur sacerdotes, sive huius Congregationis Officiales sive externi.

Art. 13

Advocati et Procuratoris munere fungitur sacerdos, laurea doctorali in iure canonico praeditus, qui a Praeside collegii adprobatur.

Art. 14

In aliis Tribunalibus vero, pro causis de quibus in his normis, munera Iudicis, Promotoris Iustitiae, Notarii atque Patroni tantummodo sacerdotes valide explere possunt.

Art. 15

Firmo praescripto can. 1421 Codicis Iuris Canonici et can. 1087 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium, Congregationi pro Doctrina Fidei licet dispensationes concedere e requisitis sacerdotii necnon laureae doctoralis in iure canonico.

Art. 16

Quoties Ordinarius vel Hierarcha notitiam saltem verisimilem habeat de delicto graviore, investigatione praevia peracta, eam significet Congregationi pro Doctrina Fidei quae, nisi ob peculiaria rerum adiuncta causam sibi advocet, Ordinarium vel Hierarcham ad ulteriora procedere iubet, firmo tamen, si casus ferat, iure appellandi contra sententiam primi gradus tantummodo ad Supremum Tribunal eiusdem Congregationis.

Art. 17

Si casus ad Congregationem directe deferatur, investigatione praevia haud peracta, munera processui praeliminaria, quae iure communi ad Ordinarium vel Hierarcham spectant, ab ipsa Congregatione adimpleri possunt.

Art. 18

Congregatio pro Doctrina Fidei, in causis ad eam legitime deductis, actus sanare potest, salvo iure defensionis, si leges mere processuales violatae fuerint a Tribunalibus inferioribus ex mandato eiusdem Congregationis vel iuxta art. 16 agentibus.

Art. 19

Firmo iure Ordinarii vel Hierarchae, ab investigatione praevia inchoata, imponendi quae in can. 1722 Codicis Iuris Canonici vel in can. 1473 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium statuuntur, etiam Praeses Tribunalis pro Turno, ad instantiam Promotoris Iustitiae, eandem habet potestatem sub iisdem condicionibus in ipsis canonibus determinatis.

Art. 20

Supremum Tribunal Congregationis pro Doctrina Fidei iudicat in secunda instantia:

1° causas a Tribunalibus inferioribus in prima instantia iudicatas;

2° causas ab eodem Supremo Tribunali Apostolico in prima instantia definitas.


Titulus II

De ordine iudiciario


Art. 21

§ 1. Delicta graviora Congregationi pro Doctrina Fidei reservata, in processu iudiciali persequenda sunt.

§ 2. Attamen Congregationi pro Doctrina Fidei licet:

1° in singulis casibus, ex officio seu ex instantia Ordinarii vel Hierarchae, decernere ut per decretum extra iudicium de quo in can. 1720 Codicis Iuris Canonici et in can. 1486 Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium procedatur; ea tamen mente ut poenae expiatoriae perpetuae solummodo de mandato Congregationis pro Doctrina Fidei irrogentur;

2° casus gravissimos, ubi, data reo facultate sese defendendi, de delicto patrato manifeste constat, directe ad decisionem Summi Pontificis quoad dimissionem e statu clericali vel depositionem una cum dispensatione a lege caelibatus deferre.

Art. 22

Praefectus Turnum trium vel quinque iudicum ad causam cognoscendam constituat.

Art. 23

Si in gradu appellationis Promotor Iustitiae accusationem specifice diversam afferat, hoc Supremum Tribunal potest, tamquam in prima instantia, illam admittere et de ea iudicare.

Art. 24

§ 1. In causis ob delicta, de quibus in art. 4 § 1, Tribunal nomen denuntiantis sive accusato sive etiam eius Patrono significare non potest, nisi denuntians expresse consenserit.

§ 2. Idem Tribunal perpendere debet peculiare momentum circa denuntiantis credibilitatem.

§ 3. Animadvertendum tamen est ut quodvis periculum violandi sigillum sacramentale omnino vitetur.

Art. 25

Si quaestio incidens exoriatur, Collegium per decretum rem expeditissime definiat.

Art. 26

§ 1. Salvo iure ad hoc Supremum Tribunal appellandi, instantia apud aliud Tribunal quovis modo finita, omnia acta causae ad Congregationem pro Doctrina Fidei ex officio quam primum transmittantur.

§ 2. Promotoris Iustitiae Congregationis ius sententiam impugnandi decurrit a die qua sententia primae instantiae ipsi Promotori nota facta sit.

Art. 27

Adversus actus administrativos singulares in casibus de delictis reservatis, a Congregatione pro Doctrina Fidei latos vel probatos, habetur recursus, intra terminum peremptorium sexaginta dierum utilium interpositus, ad Congregationem Ordinariam eiusdem Dicasterii seu Feriam IV quae videt de merito ac de legitimitate, remoto quovis ulteriore recursu de quo in art. 123 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus.

Art. 28

Res iudicata habetur:

1° si sententia in secunda instantia prolata fuerit;

2° si appellatio adversus sententiam non fuerit intra mensem proposita;

3° si, in gradu appellationis, instantia perempta sit vel eidem renuntiatum fuerit;

4° si lata fuerit sententia ad normam art. 20.

Art. 29

§ 1. Expensae iudiciales solvantur prout sententia statuerit.

§ 2. Si reus expensas solvere non valeat, eaedem solvantur ab Ordinario vel Hierarcha causae.

Art. 30

§ 1. Huiusmodi causae secreto pontificio subiectae sunt.

§ 2. Quicumque secretum violaverit, vel ex dolo aut gravi neglegentia, accusato vel testibus aliud damnum intulerit, ad instantiam partis laesae vel etiam ex officio, congruis poenis a Turno superiore puniatur.

Art. 31

Hisce in causis, una cum praescriptis harum normarum, quibus omnia Tribunalia Ecclesiae Latinae et Ecclesiarum Orientalium Catholicarum tenentur, canones quoque de delictis et poenis necnon de processu poenali utriusque Codicis applicandi sunt.