Shën Beda “Venerabile” - “i Nderuar", murg e dijetar i Kishës.
Sot me 25 maj Kisha katolike kremton Shën Bedën që njihet me atributin “Venerabile”
- “i Nderuar” - meshtar murg e dijetar i Kishës. Murgu i shenjtë e mësuesi i madh
i Mesjetës, Beda lindi në Monkton të Jarrow - në Angli rreth vitit 672-673, vdiq në
Jarrow, më 25 maj të vitit 735. Është pajtor i studiuesve. Pak gjëra dihen për
Bedën: nuk dihet kush ishin prindërit e tij e as data e saktë kur lindi. Dihet vetëm
se ishte shtatë vjeç, kur iu besua Benediktinëve në kuvendin e Shën Pjetrit në Wearmouth,
ku filloi mësimet e para, të cilat më pas i vijoi në kuvendin e Shën Palit në Jarrow,
në kontenë e Durhamit, që të dyja qendra murgare, themeluar nga Shën Benedikti ipeshkëv,
i pari që nisi të kujdesej për vogëlushin, që shpejt shprehu dëshirën të ndiqte rrugën
e jetës rregulltare benediktine. Dihet se kur u shugurua për meshtar, ishte tridhjetë
vjeç. Pastaj jeta e Bedës zhytet në përsëri në heshtje. Ai nuk u bë as ipeshkëv
e as abat: tërë jetën mësoi e dha mësim. Çlodhej vetëm kur lutej ose kur këndonte
në korin e Kishës. Studioi Biblën e dha mësimin e Shkrimit të Shenjtë, Biblën,
duke shfrytëzuar gjithë diturinë e Etërve të Kishës. Arriti të shpikë një metodë personale
didaktike ndërdisiplinore, që e shpjegon Biblën duke y mbështetur edhe tek autorët
e lashtësisë pagane, gjë që e realizoi përmes njohjes së thellë të greqishtes së lashtë
si edhe të arritjeve shkencore të kohës. Kujtojmë këtu komentet e tij mbi libra të
ndryshëm të Biblës dhe librin e uratëve “Libellus precum”. Shkruante vazhdimisht
e veprat e tij nisën të përhapën në të gjitha kuvendet apo manastiret murgare e Evropës,
që ishin qendra kryesore të kulturës. Beda shkruante mbi argumente thella, të vështira
e të rëndomta. Mjafton të kujtojmë libërthin “De ortografia”, ose “Liber de loquela
per gestum digitorum”, i famshëm gjatë tërë Mesjetës, sepse mësonte për t’i bërë llogaritë
me gishta. Beda iu kushtua studimeve astronomike për përcaktimin e datës së kremtimit
të Pashkëve, duke arritur deri në vitin 1063. Murgjërve anglezë - murgu benediktin
u dhuroi historinë e Kishës në Angli “Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum”, ku
ka një mori njoftimesh edhe nga jeta civile, qytetare, të cilat jo vetëm tregohen
por edhe i nënshtrohen vështrimit kritik. Beda meritoi që më të gjallë titullin
“i Nderuar”. E me këtë titull do të kujtohej përgjithmonë, edhe pasi më 1899 Papa
Leoni XIII e shpalli shenjt e dijetar të Kishës duke quajtur “lumen” jo vetëm i Kishës
në Angli por edhe i Kishës universale. Mbeti një nga komunikatorët më të mëdhenj të
diturisë në Mesjetën e vonë. Dymbëdhjetë shekuj pas vdekjes, Koncili i Vatikanit
II do ta shfrytëzonte mendimin e tij. Beda citohet në Kushtetutën dogmatike “Lumen
Gentium” mbi Kishën dhe në dekretin “Ad Gentes” , mbi veprimtarinë misionare. Shenjti
i madh dijetar vdiq në Jarrow, ku pat dhënë mësim për një kohë të gjatë, e tay edhe
u varros. Por më vonë mbreti Eduardi Rrëfyes (1002-1066) e barti trupin e Shën Bedës
në Katedralen e Durhamit.