Phỏng vấn giáo sư Andrea Riccardi, sáng lập viên Cộng đồng thánh Egidio,
về 5 năm triều đại Giáo Hoàng của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
Ngày 19-4-2010
là kỷ niệm đúng 5 năm Đức Joseph Ratzinger được bầu làm Giáo
Hoàng lấy tên là Biển Đức XVI, và ngày 24 tháng 4 Đức
Tân Giáo Hoàng đã chủ sự thánh lễ khai mạc sứ vụ Chủ Chăn Giáo Hội Hoàn Vũ tại quảng
trường Thánh Phêrô.
Trong 5 năm làm Giáo Hoàng Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
đã công bố 3 Thông Điệp: Deus caritas est năm 2005; Spe salvi năm 2007; Caritas in
veritate năm 2009; và 1 Tông Huấn Sacramentum caritatis năm 2007. Đức Thánh Cha cũng
đã chủ sự 7 lễ phong hiển thánh cho 28 chân phước và 2 Mật Nghị Hồng Y tấn phong 38
tân Hồng Y. Đức Thánh Cha cũng chủ sự 3 Thượng Hội Đồng Giám Mục về các đề tài: Thánh
Thể như suối nguồn và tột đỉnh cuộc sống và sứ mệnh của Giáo Hội năm 2005; Lời Chúa
trong cuộc sống và sứ mệnh của Giáo Hội năm 2008; và Thượng Hội Đồng Giám Mục Phi
châu kỳ II năm 2009. Đức Thánh Cha cũng đã thực hiện 31 chuyến tông du: 14 chuyến
viếng thăm mục vụ tại nước ngoài và 17 chuyến trong nước Italia.
Sau đây chúng
tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn giáo sư Andrea Riccardi, sáng lập
viên Cộng đồng thánh Egidio, về 5 năm triều đại Giáo Hoàng của Đức Thánh Cha Biển
Đức XVI.
Hỏi: Thưa giáo sư Riccardi, dịp kỷ niệm 5
năm Giáo Hoàng của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI xem
ra bị lu mờ vì các vụ giáo sĩ tu sĩ bị tố cáo lạm dụng tính dục trẻ em. Giáo
sư có cảm thấy như thế không?
Đáp: Cần phải
tránh khiến cho ý thức về cuộc khủng hoảng này biến thành khuynh hướng yếm thế bi
quan. Chúng ta phải làm hơn thế nữa. Cách đây mấy hôm Đức Thánh Cha đã kêu gọi chúng
ta sám hối. Điều này sẽ không làm cho tình trạng khủng hoảng và các hiểu lầm qua đi.
Nhưng đàng khác Giáo Hội luôn sống trong tình trạng khủng hoảng, còn hơn thế nữa Giáo
Hội luôn sống trong tình trạng hấp hối, nghĩa là trong tình trạng chiến đấu.
Hỏi: Có lẽ chúng ta đã quen với các kỷ niệm các biến cố huy hoàng trong
triều đại giáo hoàng trước của Đức
Gioan Phaolô II chăng...
Đáp: Cả Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II
cũng đã bị chỉ trích nhiều trong các năm đầu triều đại của người. Điều còn lại trong
ký ức là đám táng của Đức Wojtila: chưa bao giờ một sự hiển thắng của một Giáo Hoàng
đã hiệp nhất các nhân vật lớn của thế giới với dân chúng như vậy. Nhưng không phải
tất cả triều đại của Đức Gioan Phaolô II đều đã là một hiển thắng. Chỉ cần nghĩ tới
sự kiện trong hơn 10 năm trời các Kitô hữu vẫn bị bách hại trong đại lục Âu châu thì
đủ biết. Tại Albania tín hữu bị bỏ tù chỉ vì đọc một Kinh Lậy Cha.
Hỏi:
Đâu là nét nổi bật nhất trong 5 năm đầu tiên triều đại
giáo hoàng của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI thưa
giáo sư?
Đáp: Sự lựa chọn lớn của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI là
sự khiêm tốn của người. Nó là một lựa chọn vô cùng mạnh mẽ: đó là đề nghị nòng cốt
của kinh nghiệm tinh thần Kitô. Đức Thánh Cha tin tưởng nơi Lời của Thiên Chúa, tin
tưởng nơi sự thông truyền Tin Mừng, tin tưởng nơi phụng vụ. Và trong sự lựa chọn đề
nghị trọng tâm đức tin của chúng ta một cách liên lỉ - theo cung cách của các Giáo
Phụ lớn của Giáo Hội như thánh Gioan Kim Khẩu, trong lúc thuận tiện cũng như không
thuận tiện - tôi dám nói rằng có sự trong trắng của vị Giáo Hoàng này, nhất là sự
trong trắng tin rằng Lời Chúa làm cho trái tim con người được tái sinh. Và có một
sự khôn ngoan lớn lao trong đó. Nhất là ngày nay khi chúng ta đang sống một giai đoạn
phức tạp, trong đó xem ra thiếu sự thành công, và chúng ta khám phá ra rằng sức mạnh
của chúng ta không phải là sự thành công. Nghĩa là trong sự khiêm tốn của của người
Đức Giáo Hoàng làm rung lên sức mạnh Kitô.
Hỏi: Ngoài sự khiêm tốn và trong
trắng, có khía cạnh nào khác nữa trong con người của Đức
Thánh Cha Biển Đức XVI đánh động giáo sư không?
Đáp: Có sự chân thành của người không muốn sống khác với chính mình: một người
tin mạnh mẽ. Sự hiền dịu của Đức Thánh Cha, sự đơn sơ của người, tính cách không diễn
kịch của người. Người không đóng kịch. Nhưng mà Đức Thánh Cha cũng là một người, mà
đối với những ai không quen biết, đã biến đổi một cách sâu xa, nhất là người đã phối
hợp được tuổi tác không còn trẻ lắm của người trong một nỗ lực rất lớn. Đức Thánh
Cha đã viếng thăm mọi lục địa, và đã thực hiện nhiều chuyến công du hơn Đức Giáo Hoàng
Phaolô VI. Và đây không phải chỉ là các chuyến công du biểu tượng, mà thực sự, và
là các chuyến viếng thăm gặp gỡ với tín hữu và dân chúng.
Hỏi: Đức
Thánh Cha Biển Đức XVI là vị Giáo Hoàng đầu tiên
được bầu trong đầu thiên niên kỷ thứ III, có đúng thế
không thưa giáo sư?
Đáp: Vâng, người là một vị Giáo Hoàng đem theo
những vết thương của thế kỷ XX: đặc biệt là hai vết thương: vết thương của chiến tranh,
vì thế người đã chọn tên là Benedicto, để tưởng nhớ vị tiền nhiệm đã định nghĩa chiến
tranh là một tai ương vô ích. Và vết thương thứ hai là vết thương của sự tục hóa của
tây phương, kiếm tìm tự do hay tương lai mà không có Thiên Chúa. Và từ đó là ước mơ
lớn lao mà tôi dám gọi là sự ngây thơ thánh thiện, là làm cho Tây Phương lý luận.
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI không chỉ đến để tái lập lý trí, mà còn khiến cho thế giới
chúng ta lý luận để hiểu đâu là nền tảng sự tự do đích thật của nó.
Hỏi:
Nhưng mà Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đâu có phải
chỉ là vị Giáo Hoàng của Tây Phương không thôi thưa giáo sư...
Đáp: Đúng thế. Tôi đã có thể xác nhận về điều này khi Đức Thánh Cha đến thăm trung
tâm cung cấp thực phẩm của cộng đồng thánh Egidio. Tôi đã giới thiệu với Đức Thánh
Cha 25 người khách ngoại quốc đến từ nhiều nước khác nhau. Khi chào hỏi họ Đức Thánh
Cha cho thấy người hiểu biết tình hình địa lý chính trị các quốc gia của họ. Đức Thánh
Cha Biển Đức XVI chú ý tới các tình hình khác nhau trên thế giới. Nơi đó có trí thông
minh của con người và phản ánh của Giáo Hội công giáo, sống sự toàn cầu hóa trong
sự hiệp thông giữa các thế giới khác nhau. Tại trung tâm phân phát thực phẩm của cộng
đồng thánh Egidio Đức Thánh Cha đã cho thấy sự nhân bản của người, khi chú ý tới người
nghèo.
Hỏi: Có người cho rằng Đức Thánh Cha
Biển Đức XVI chống lại Công Đồng Chung Vaticăng
II. Riêng giáo sư thì giáo sư nghĩ sao?
Đáp: Đức
Giáo Hoàng Gioan Phaolô II cũng đã bị định nghĩa như vậy. Trái lại Đức Thánh Cha Biển
Đức XVI đã là vị Giáo Hoàng của việc tiếp nhận Công Đồng. Tôi tức cười khi nghe nói
rằng Đức Ratzinger chống lại Công Đồng Chung Vaticăng II, từ những người đọc được
vài tài liệu vớ vẩn nào đó hay xem một phim nào đó trên đài truyền hình. Đức Ratzinger
đã là một trong các người làm nên Công Đồng, đã là người chủ động và đã tin nơi Công
Đồng Chung Vaticăng II.
Trong vị Giáo Hoàng này chúng ta có lịch sử của Giáo
Hội đi ngang qua Công Đồng. Có việc tái chiếm lại những gì đã được nêu bật trong Công
Đồng như Lời Chúa và truyền thống lớn của các Giáo Phụ.
Hỏi: Có lẽ
người ta đã không tha thứ cho Đức Thánh Cha vì
đã tha vạ tuyệt thông cho các Giám Mục theo phe Đức Tổng
Giám Mục Lefèvre, và cho tự do cử hành Thánh Lễ bằng tiếng Latinh theo lễ nghi tiền
Công Đồng Chung Vaticăng II... Có đúng thế không thưa
giáo sư?
Đáp: Tôi không đặc biệt bị lôi cuốn bởi thế giới bảo thủ,
nhưng đây cũng là một kiểu cho người ta cảm tưởng là có một sự đa nguyên nào đó. Nhưng
mà Công Đông Chung Vaticăng II đã lại không nói nhiều về đa nguyên hay sao?
Hoi:
Có một điểm đau đớn nữa là tương quan với
Do thái giáo, giáo sư nghĩ sao?
Đáp: Đối với Đức Thánh Cha Biển
Đức XVI tương quan với các anh em Do thái là điều định đoạt. Họ vừa là những người
có tương quan nội tại với đức tin của chúng ta vừa là những người đầu tiên đồng hành
với chúng ta trong cuộc đối thoại với các tôn giáo khác. Đây là điều tôi đã chứng
kiến trong nhiều trường hợp và đặc biệt là trong chuyến Đức Thánh Cha viếng thăm hội
đường Do thái ở Roma.
Chuyến viếng thăm hội đường Do thái ở Roma đã là một
sự kiện lớn. Đức Thánh Cha đã cho thấy sự nhân bản của người đối với nỗi khổ đau của
dân tộc Israel, cũng như tinh thần sâu xa của người, là bảo đảm đích thật cho việc
giúp nhìn vào thế giới do thái.
Hỏi: Với triều đại của
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI có thật là Giáo Hội đang trải
qua mùa đông đại kết hay không thưa giáo sư?
Đáp:
Một trong những người đầu tiên mà Đức Thánh Cha Biển Đức XVI gặp gỡ sau khi được bầu
làm Giáo Hoàng đó là Đức Tổng Giám Mục Kiril của Chính Thống Nga. Đây không phải là
chuyên tình cờ. Và cũng không phải tình cờ mà ngày nay Đức Thượng Phụ Kiril là Giáo
Chủ Giáo Hội Chính Thống Nga cùng với Đức Thánh Cha Biển Đức XVI là một trong các
nhận vật lớn của việc canh tân Kitô tại Âu châu. Vào tháng 6 tới này Đức Thánh Cha
sẽ viếng thăm đảo Chypre, một vùng đất đang sống trong một tình trạng địa lý chính
trị khó khăn, nơi có bức tường cuối cùng của Âu châu, và cũng là lần đầu tiên Đức
Thánh Cha viếng thăm một quốc gia chính thống. Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã phải
đợi 20 năm, trước khi có thể viếng thăm Rumani. Tất cả phải là các tin quan trọng.
Nhưng tôi không tin là nó sẽ như thế.
Hỏi: Người ta
đọc thấy rằng Đức Thánh Cha ít được các
cơ quan trung ương Tòa Thánh giúp đỡ, đã thế sứ
mệnh của người lại còn bị ngăn cản nữa, có đúng
thế không thưa giáo sư?
Đáp: Đây là một chuyện cũ
rồi. Nào là người ta nói tới chuyện Chân phước Giáo Hoàng Gioan XXIII đã sống trong
”hang trộm cướp” của cơ quan trung ương Tòa Thánh, trong khi Đức Phaoô VI là vị Giáo
Hoàng rất tốt lành thì ở trong tay của Hồng Y Benelli. Chuyện muốn cứu Đức Giáo Hoàng
bằng cách đối chọi người với các cộng sự viên là chuyện cổ xưa. Nhưng Đức Đương Kim
Giáo Hoàng đã xây dựng một kiểu hiện diện và cai quản riêng của người.