Ojcowie Kościoła o kapłaństwie i kapłanach

Orygenes o kapłanach i kapłaństwie

Wielki egzegeta i teolog, Orygenes w swoich komentarzach biblijnych często powracał do problemu kapłaństwa, a stosując egzegezę alegoryczną widział ślady nowotestamentalnego kapłaństwa w pismach Starego Nowego Testamentu. 

Urodził się mój Pan, Jezus, i anioł zstąpił z nieba, aby ogłosić Jego narodzenie. Zobaczymy przeto, kogo szukał anioł, aby ogłosić narodziny Jezusa. Nie przyszedł do Jerozolimy, nie szukał uczonych w Piśmie i faryzeuszy, nie wszedł do synagogi żydowskiej, lecz spotkał pasterzy czuwających nad swoimi stadami i rzekł im: Dziś narodził się nam Zbawiciel, którym jest Chrystus Pan¹.

Czy sądzisz, że ta wypowiedź Pisma nie zawiera w sobie żadnego innego, Boskiego sensu, lecz mówi wyłącznie o tym, iż anioł przyszedł do pasterzy i przemówił do nich? Słuchajcie pasterze Kościołów, słuchajcie, pasterze Boga: Jego anioł wciąż zstępuje z nieba i głosi wam, że dziś narodził się Zbawiciel, którym jest Chrystus Pan. Pasterze Kościołów nie mogliby przecież sami dobrze strzec trzody, gdyby nie przybył ów Pasterz; słaba jest bowiem ich straż, jeśli Chrystus nie pasie wraz z nimi i nie pilnuje trzody.

Czytaliśmy niedawno u Apostoła: Jesteśmy pomocnikami Boga². Dobry pasterz, który naśladuje Dobrego Pasterza, jest pomocnikiem Boga i Chrystusa. Dlatego dobrym pasterzem jest ten, kto ma przy sobie najlepszego Pasterza, który razem z Nim pasie trzodę. Bóg bowiem ustanowił w Kościele apostołów, proroków, ewangelistów, pasterzy i nauczycieli – wszystkich dla udoskonalenia świętych³.

Tyle o prostym sensie tego zapisu

Jeśli zaś trzeba się wznieść do sensu mistycznego, powiem, że niektórzy pasterze symbolizują aniołów wyznaczonych do kierowania sprawami ludzkimi; każdy z nich pełni swoją straż, a czuwając dniami i nocami nie mógł już podołać trudom, a działał pilnie, aby kierować ludami, które zostały mu powierzone; wówczas po narodzeniu Pana przybył anioł i ogłosił pasterzom, że narodził się Pasterz prawdziwy.

Weźmy przykład. Był jakiś pasterz w Macedonii, który potrzebował pomocy Pana; dlatego we śnie ukazał się Pawłowi Macedończyk, i powiedział mu: Przepraw się do Macedonii i pomóż nam⁴. Po co jednak mówię o Pawle, skoro słowa te Macedończyk skierował nie do Pawła, lecz do Jezusa, który był w Pawle? Pasterze więc potrzebują obecności Chrystusa. Dla tego anioł zstępuje z nieba i mówi: Nie bójcie się; oto bowiem zwiastuję wam radość wielką⁵...


* * *
Uczcie się, synowie, być poddanymi naszym rodzicom: większy jest poddany mniejszemu; ponieważ (Jezus) wiedział, że Józef jest starszy wekiem, dlatego czcił go godnością Ojca dając w ten sposób przykład wszystkim synom, aby byli poddani ojcom, a gdyby nie mieli ojców, mają być poddani tym, którzy posiadają godność ojców. Po cóż mówię o rodzicach i synach? Jeśli Jezus, Syn Boży, jest poddany Józefowi i Maryi, to czyż ja nie mam być poddany biskupowi, który został mi przez Boga ustanowiony jako ojciec? Czyż nie mam być poddany kapłanowi, który przez Pana został wybrany na mojego przełożonego? Myślę, że Józef wiedział, iż Jezus, który został mu poddany, był od niego większy, a zdając sobie sprawę z tej wyższości z trwogą i z umiarkowaniem sprawował swą władzę. Niech więc każdy zważy, że częstokroć człowiek mniej doskonały jest przełożonym doskonalszych, a poddany bywa często doskonalszy od tego, kto uchodzi za przełożonego. Gdy człowiek sprawujący wyższą godność to zrozumie, nie będzie się pysznił, że jest większy, lecz będzie wiedział, iż ktoś doskonalszy został mu poddany tak, jak Jezus był poddany Józefowi⁶.
* * *
Przecież wszyscy, którzy zostali namaszczeni olejkiem świętego krzyża, stali się kapłanami – zgodnie z tym, co Piotr mówi do całego Kościoła; Wy jesteście plemieniem wybranym królewskim kapłaństwem, świętym narodem⁷. Jesteście więc kapłańskim plemieniem, i dlatego wchodzicie do Miejsca Świętego. Również każdy z nas ma w sobie swoją ofiarę całopalną i sam zapala sobie ogień na ołtarzu całopalenia, aby nieustannie płonął. Jeśli wyrzekam się wszystkiego, co posiadam, jeśli biorę swój krzyż i idę za Chrystusem⁸, złożyłem całopalną ofiarę na ołtarzu Bożym; albo jeśli będę miał miłość i wystawię swe ciało na spalenie⁹, jeśli osiągnę chwałę męczeństwa, samego siebie złożyłem w całopalnej ofierze na ołtarzu Bożym. Jeśli miłuję braci moich tak bardzo, że oddaję życie za swych braci¹⁰, jeśli aż do śmierci toczyć będę walkę za sprawiedliwość i prawdę¹¹, złożyłem całopalna ofiarę na ołtarzu Boga. Jeśli uśmiercę członki moje dla wszelkiej pożądliwości cielesnej¹², jeśli świat został ukrzyżowany dla mnie, a ja dla świata¹³, złożyłem całopalną ofiarę na ołtarzu Bożym, i sam jestem kapłanem składającym swoją własną ofiarę¹⁴.



1. Łk 2,8.11.

2. 1 Kor 3,9.

3. Por. 1Kor 12,28; Ef 4,11n.

4. Dz 16,9.

5. Łk 2,10; Orygenes, Homilie o Ewangelii św. Łukasza, 12, tł. S.Kalinkowski, PSP 26, 1986, 62n.

6. Tamże 20, 89.

7. 1 P 2,9.

8. Por. Łk 14,33; Mk 8,34.

9. Por. 1 Kor 13,3.

10. Por. 1 J 3,16.

11. Por. Syr 4,38.

12. Por. Kol 3,5; J 2,16.

13. Po. Ga 6,14.

14. Orygenes, Homilie o Księdze Kapłańskiej 9, 9, tł. S.Kalinkowski, w: Orygenes, Homilie o Księgach Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, PSP 31,2, 140.