Sot me 21 janar kalendari Kishtar përkujton Shën Anjezen, virgjër e martire
(21.01.2010 RV)Sot me 21 janar, kalendari liturgjik romak kujton Shenjtën virgjër
e martire romake, Anjezen, kulti i së cilës është shumë i lashtë, gjë që e vërteton
prania e emrit të saj në Kanunin Romak, pranë e pranë me emrat e martirëve më të njohur
të Kishës si: Luçia, Çeçila, Anastasi, Perpetua e Feliçita e të tjerë. Nuk
dimë asgjë për familjen e Shën Anjezes. Vetë emri i saj, që vjen nga greqishtja e
do të thotë ‘e pastër’ ose e ‘dlirë’, mund të jetë përdorur simbolikisht për të vënë
në dukje cilësitë e vashës. Sipas mendimit të shumë studiuesve, Anjezja mund të ketë
derdhur gjakun për fenë e saj në Krishtin më datën 21 janar të një viti të papërcaktuar,
gjatë persekutimit të Valerianit (258-260), por disa të tjerë mendojnë se u martirizua
nën Dioklecianin në vitin 304. Historia tregon se kjo kohë pati një numër aq të madh
të krishterësh të martirizuar, sa meritoi titullin ‘epoka e martirëve”. Edhe Anjezja
e vogël iu nënshtrua këtij persekutimi. Shumë të dhëna për shenjtoren gjinden
në ‘Depositio Martyrum’, kalendari më i lashtë i Kishës romake, shkruar në
vitin 336; por edhe në Martiriologun kartagjenas të shekullit IV; në “De Virginibus’
të Shën Ambrozit, shkruar në vitin 377 si dhe në oden 14 të ‘Peristefhanon” të poetit
spanjoll Prudenci e, së fundi në disa vargje të Papës shenjt Damasit, që ruhen edhe
sot në lapidarin e lashtë, murosur në bazilikën romake të Shën Anjezes jashtë mureve.
Nga gjithë këto të dhëna, mund të themi se Anjezes iu pre koka në moshën 13
vjeçare për shkak të besimit të saj të palëkundshëm në Krishtin. Në himnin ambrozian
“Agnes beatae virginia” përshkruhet sesi vasha, në çastin e martirizimit, mbulonte
me kujdesin më të madh, me palën e petkut, trupin e saj virgjëror, në sa fytyra i
humbiste krejtësisht mes flokëve të gjatë e të dendur. Mbetej, kështu, e dlirë, si
kishte jetuar; martirizohej për ta ruajtur virgjërinë e saj për Zotin.
Pas vdekjes, trupi i martires u varros në një nga galeritë e njërës nga varrezat e
krishtera në rrugën Nomentana. Më pas mbi varrin e saj Kostandina, e bija e Kostandinit
të madh, ndërtoi një bazilikë për ta falënderuar shenjtën, që kishte ndërmjetësuar
për shërimin e saj. Pranë bazilikës lindi një nga manastiret më të njohura romake.
Kafka e Shën Anjezes ruhet në ‘Sancta Sanctorum’, Kapelë Papnore në Bazilikën e Lateranit,
ndërsa pjesa tjetër e trupit, në bazilikën kushtuar Shenjtës. Nga gjithë
këto të dhëna, mund të arrijmë në përfundimin se Anjezja u mbyt në moshën trembëdhjetë
vjeçare, për të ruajtur fenë e virgjërinë. Ambrozi e Prudenci mendojnë se iu pre koka,
ndërsa Shën Damazi, se u dogj e gjallë. Besohet se vajza i pësoi të dy mundimet: u
vu mbi turrë të druve, por flakët u larguan prej saj e u turren drejt atyre që i kishin
ndezur. Atëherë u mbyt me shpatë. Përshkrimi i çastit të fundit vjen deri
në kohët tona, kur Virgjëra e njomë u afrua me hap të shpejtë tek xhelati, iu lut
Zotit, e liroi qafën nga kurora e dendur e flokëve të mrekullueshëm dhe zgjati kokën,
që u rrokullis sakaq nën tehun e shpatës. Pësoi, kështu, një martirizim të dyfishtë:
derdhi gjakun për të mbrojtur fenë në Krishtin Zot e virgjërinë.
Lutja
drejtuar Shën Anjezes: O e bindshmja Shën Anjeze, sa ngazëllim të madh provove
kur, në moshë të njomë, trembëdhjetë vjeçare, e dënuar nga Aspasi për t’u djegur
e gjallë, i pe flakët duke u larguar prej teje pa të prekur fare e duke iu turrur
atyre, që dëshironin vdekjen tënde. Pash gëzimin shpirtëror, me të cilin more goditjen
e fundit, duke e lutur ti vetë xhelatin të ta ngulte në mes të kraharorit shpatën,
që do kryente flijimin tënd, na e nxjerr edhe ne hirin t’i durojmë, si ti, të gjitha
persekutimet t’i mbartim të gjitha kryqet, me të cilët vihemi në provë, e ta
duam gjithnjë më shumë Zotin, për të qenë në gjendje ta vulosim me vdekjen e të
drejtëve, një jetë të kaluar me pendesë e flijim. Amen!