Phỏng vấn nhà văn Franco Scaglia về giấc mơ hòa bình cho vùng Trung Đông của
Linh Mục chuyên viên khảo cổ Michele Picirillo
Trong số ra cho hai tháng 11
và 12 cuối năm 2009 nguyệt san Thánh Địa của dòng Phanxicô đã dành một phần đặc biệt
để trình bầy đề tài ”Kinh Thánh trong xứ sở của Kinh Thánh” để giới thiệu các nơi
thánh tại Thánh Địa, quê hương Chúa Giêsu Kitô. Trong phần đặc biệt này cũng có bài
phỏng vấn Linh Mục Hervé Ponchot, giám đốc Học Viện Thánh Kinh Giêrusalem về lịch
sử khai sinh Học viện; một bài trình bầy về Thượng Hội Đồng Giám Mục đặc biệt cho
vùng Trung Đông vào tháng 10 năm 2010; và một bài phỏng vấn nhà văn Franco Scaglia,
tác giả một loạt các tiểu thuyết lấy hứng từ gương mặt của Linh Mục Michele Piccirillo,
dòng Phanxicô, chuyên viên khảo cổ nổi tiếng, qua đời ngày 26-10-2008 hưởng thọ 64
tuổi. Cha Piccirillo đã được an táng cạnh Đài kỷ niệm Môshê trên núi Nebo, nơi cha
đã hướng dẫn các cuộc đào bới khảo cổ trong 30 năm trời và đưa ra ánh sáng các bức
khảm đá mầu cổ xưa qúy giá.
Nhà văn kiêm nhà báo Franco Scaglia sinh trưởng
tại Genova tây bắc Italia, là chuyên viên đài phát thanh truyền hình Italia và là
chủ tịch tổ chức Rai Cinema. Ông đã viết mấy cuốn tiểu thuyết có bối cảnh là Thánh
Địa như: ”Người canh giữ nước”, ”Con hải âu bằng muối”, và ”Vàng của ông Môshê”. Cả
ba cuốn đều có nhân vật chính là Linh Mục Matteo, chuyên viên khảo cổ, bị cuốn hút
vào trong các chuyện gián điệp và âm mưu trong một vùng đất in đậm dấu vết xung khắc.
Cuốn tiểu thuyết mới nhất của nhà văn Scaglia tựa đề ”Cuốn sách của Chúa Giêsu. Theo
các dấu vết của một người đã dậy yêu thương”.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới
qúy vị và các bạn bài phỏng vấn ông về cuốn sách nói trên và về gương mặt của Linh
Mục Michele Piccirillo.
Hỏi: Thưa ông Scaglia, ông đã gặp
gỡ Thánh Địa lần đầu như thế nào?
Đáp: Đó là hồi thập niên 1970. Tôi sang thăm Giêrusalem với một người bạn. Tại
đây tôi đã gặp tu sĩ Phanxicô đầu tiên, mà tôi quên không nhớ rõ tên tuổi. Chỉ biết
rằng tu sĩ ấy đã là một gương mặt đặc biệt, vì trước đó tu sĩ ấy đã là một vũ công
Flamenco, nhưng đã bị một tai nạn phải giải nghệ. Cuộc khủng hoảng đã khiến cho anh
suy tư, hoán cải và quyết định gia nhập dòng Phanxicô.
Hình ảnh đầu tiên gắn
liền với Thánh Địa là chiếc xe pulman đã chở tôi tới bán đảo Sinai sau trận chiến
”Yôm Kippur” giữa Israel Ai Cập và Siria. Mặc dù là thời gian có nhiều chao đảo, nhưng
hình ảnh Giêrusalem mà tôi còn nhớ rất khác với hình ảnh ngày nay, vì hồi đó có ước
muốn chung sống và đối thoại.
Hỏi: Nhân vật Linh Mục Matteo trong
sách đã nảy sinh như thế nào?
Đáp: Nói thật
ra thì nó đã nảy sinh nơi một quán nước trong một cuộc gặp gỡ với một nhân viên của
nhà xuất bản Piemme. Tôi đã thao thao bất tuyệt với ông về Thánh Địa và thành Giêrusalem.
Sau cùng ông hỏi tôi: Tại sao anh không viết cho chúng tôi một cuốn tiểu thuyết? Nhân
vật Matteo và cuốn ”Người canh giữ nước” nảy sinh từ đó. Vì Giêrusalem là một nơi
đặc biệt, có nhiều điểm quy chiếu và lịch sử nên tôi cũng hơi lo sợ bị từ chối. Nhưng
khi đọc xong bản thảo, nhà in xác tín chấp nhận ngay. Và trong các cuốn tiểu thuyết
tiếp theo tôi cũng đã để nhân vật và Giêrusalem vào trọng tâm của câu chuyện.
Hỏi: Ông có lạc quan đối với tình hình chính trị của vùng Trung
Đông không?
Đáp: Nói thật ra tôi không lạc quan đối với tình hình
chính trị tại Trung Đông. Tại sao lại phải dấu diếm sự thật? Linh Mục Michele Piccirillo
đã làm việc cả đời cho một dự án hòa bình, nhưng nó vẫn chưa kết thúc. Và chúng ta
không thể tưởng tượng rằng ngày nay bất thình lình tất cả mọi người đều trở nên tốt
lành hết. Tôi thấy tình hình Thánh Địa ngày càng tồi tệ thêm. Tổng thống Hoa Kỳ có
thiện chí, nhưng các câu trả lời của phía Israel và Palestine liên quan tới các đề
tài nóng bỏng của cuộc xung đột vẫn luôn luôn như thế, không thay đổi.
Hỏi: Liên quan tới Linh Mục Michele Piccirillo, nhân kỷ niệm một năm cha qua
đời, Linh Mục Matteo nhân vật chính của tiểu thuyết có lấy hứng từ gương
mặt của cha Michele không?
Đáp: Cha Matteo là cha Michele.
Trong các tiểu thuyết của tôi rất nhiều tình trạng nảy sinh từ các cuộc nói chuyện
dài với cha Michele là người rất đạo đức, cả khi đối với vài người xem ra không phải
là như vậy. Cha Michele đã là một nhà khảo cổ nổi tiếng, nhưng sứ mệnh của ngài không
kết thúc nơi đó. Trước hết ngài là một tu sĩ Phanxicô và là một linh mục. Tôi còn
nhớ một bữa ăn tối trên núi Nebo với các hoàng thân Giordania, cùng với các viên chức
Israel, các người bạn hồi giáo, do thái, công giáo, chính thống... Cha quy tụ tất
cả mọi người trong nhà nguyện để dự Thánh Lễ, sau đó là tại phòng ăn của tu viện nhỏ
trên núi Nebo. Cha có cái uy tín nảy sinh từ sự đơn sơ của tinh thần phan sinh: đó
là biết thắng vượt mọi hàng rào với vũ khí của sự đối thoại.
Hỏi: Ông tin
rằng cha Michele thích được chúng ta tưởng nhớ
như thế nào?
Đáp: Trước hết là đừng miêu tả cha khác với
gương mặt thật của cha. Cha Michele đã là một con người của hòa bình, nhưng đã không
trông thấy hoa trái công việc tạo dựng hòa bình của mình. Cha đã tin vào hòa bình,
nhưng bị vỡ mộng. Sau cái chết của thủ tướng Yitzak Rabin, bị ám sát tại Tel Avviv
ngày mùng 4 tháng 11 năm 1995, cha Michele hiểu rằng mọi chuyện đang rẽ sang một khúc
quanh xấu. Và cũng kể từ đó tính tình của cha thay đổi. Cha đau đớn và không còn say
mê sống tại Giêrusalem nữa. Cha thích sang sống tại Giordania hay Siria hơn. Cha trở
thành mệt mỏi và cái chết của cha cũng bắt nguồn từ đó. Là người rất yêu chuộng hòa
bình, các biến cố tiêu cực đã thử thách cha rất nhiều. Giấc mơ của cha đó là có thể
quy tụ trong một căn phòng nhỏ trong tu viện trên núi Nebo vua Hussein của Giordania,
Yasser Arafat của người Palestine và thủ tướng Ytzak Rabin của Israel, để ký thỏa
hiệp hòa bình. Nhưng dự án này đã không bao giờ được thực hiện. Khi cả ba nhân vật
nói trên qua đời, cha Michele nghĩ rằng căn phòng nhỏ đó sẽ không bao giờ trở thành
sự thực. Là người của hòa bình cha đã ngày càng nhìn dự án mà cha đã hiến trọn cuộc
sống để mong thực hiện với đôi mắt ngày càng mỏi mệt hơn.
Hỏi: Tác phẩm
mới nhất: ”Cuốn sách của Chúa Giêsu. Theo dấu vết của một người
đã dậy yêu thương” có phải là một lộ trình kiềm tìm các câu trả
lời cho cuộc sống tại Thánh Địa hay không?
Đáp: Câu
chuyện bắt đầu với cái chết của Sandro, một người bạn ”tự do vô thần cấp tiến”, mà
tôi đã có dự án cùng nhau hành hương Thánh Địa. Riêng cá nhân tôi, tôi xác tín rằng
Thánh Địa có thể nói với một người không tín ngưỡng. Việc tiếp xúc với các nơi thánh
khơi dậy các câu hỏi. Sự hiện diện của ba tôn giáo độc thần và sự gắn bó của ba tôn
giáo với các hòn đá vết tích lịch sử ấy chẳng hạn, cũng đặt ra các vấn nạn đối với
người xưng mình là vô thần. Chẳng lẽ mọi sự nảy sinh tại đó chỉ vì tình cờ hay sao?
Hỏi: Đây có phải là một cuốn sách trao ban cho người
đọc ước muốn đọc Kinh Thánh, và đối
chiếu các nơi thánh mình viếng thăm với Kinh Thánh hay
không?
Đáp: Cần phải khởi hành từ đó, nhưng cũng phải vượt qua
điểm khởi hành này. Tôi muốn nói rằng nếu người ta đọc Kinh Thánh trong chủ quan ý
thức hệ, chỉ như là tài liệu biện minh cho sự trở về miền đất Thiên Chúa hứa cho dân
được tuyển chọn, thì rất khó thảo luận. Nếu điểm khởi hành là như thế thì diễn văn
hòa bình cho vùng đất này không tìm được ngõ ra, và bất cứ ai dám nạo hiểm tới vùng
đất này đều là một người bị chúc dữ, vì họ đi ngược lại ý muốn của Thiên Chúa là Đấng
đã dành vùng đất này cho người do thái.
Tôi cảm nhận và suy tư về đề tài đất
hứa rất nhiều, nhưng tôi nghĩ là mình sẽ không bao giờ viết một cuốn tiểu thuyết với
cha Matteo là nhân vật chính nữa; vì từ khi cha Piccirillo qua đời tôi cũng cảm thấy
mình xa rời Thánh Địa. Nhưng nếu tôi có phải viết một cuốn sách mới, tôi sẽ khởi hành
từ lời Thiên Chúa hứa, và tìm đưa cuộc xung đột vào trong sách.
Cha Piccirillo
có lần đã viết rằng: ”Sống tại Giêrusalem có nghĩa là va chạm hàng ngày với lịch sử,
địa lý và khảo cổ”. Thật thế tại Giêrusalem người ta chung đụng với hàng đống các
yếu tố lịch sử, các căng thẳng và ràng buộc đến không thể nào tin được: các dân tộc,
các tôn giáo, các nền văn hóa tìm đến vùng đất này đã để lại các dấu vết, nhưng về
lâu về dài chúng đã biến thành các khép kín và thù nghịch. Chẳng hạn nếu tôi bước
vào một nơi thờ tự không công giáo, tôi bị nhìn với đối mắt nghi ngờ. Cha Michele
có lần đã nói với tôi rằng trước kia các tu sĩ Phanxicô thường tự do đi dạo trong
khuôn viên đền thờ hồi giáo, không cách xa tu viện Chúa Giêsu chịu đánh đòn. Nhưng
ngày nay thì không thể làm được như vậy nữa.
Hỏi: ”Ngày nay người
ta cần Chúa Giêsu hơn cần Kitô giáo” đó là một
câu ông đã viết trong sách. Ông có ý nói gì vậy?
Đáp: Tôi
tin rằng để có thể thắng vượt các xung khắc của mình, Thánh Địa không thể không tìm
đến với sứ điệp của Chúa Giêsu. Kitô giáo hướng tới những người đã hoán cải. Nhưng
việc rao giảng của Chúa Kitô thì rộng rãi hơn nhiều. Con Người của thành Nagiarét
nói với tất cả mọi người, kêu gọi mọi người, cả người do thái lẫn người hồi. Tiếp
nhận sự điệp của Ngài là con người Thiên Chúa, là Đấng đang bước đi giữa chúng ta.
Khi theo Ngài chúng ta tìm được niềm hy vọng và hạnh phúc, và đó là khả thể duy nhất
giúp tìm ra hòa bình nội tâm và xây dựng hòa bình giữa các dân tộc và các quốc gia.