Tương quan đại kết giữa hai Giáo Hội Chính Thống và Công Giáo
Phỏng vấn Đức Chrysostomos II, Tổng Giám Mục đảo Chypre về tương quan đại kết với
Giáo Hội Công Giáo
Ngày 20-10-2009 Đức Hồng Y Williams Levada, Tổng trưởng
Bộ Giáo Lý Đức Tin đã mở cuộc họp báo cho biết Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sắp sửa
công bố Tông Hiến cho phép thành lập các Giáo hạt tòng nhân, tương tự như những giáo
phận không lãnh thổ, dành cho các giáo sĩ và giáo dân cựu Anh giáo trở về hiệp nhất
với Giáo Hội Công Giáo. Trong cùng ngày Đức Cha Vincent Nichols Tổng Giám Mục giáo
phận Westminster, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Anh quốc và tiến sĩ Rowan Williams, Tổng
Giám Mục Canterbury, Giáo chủ Liên hiệp Anh Giáo, đã công bố tuyên ngôn chung tại
Luân Đôn về việc Đức Thánh Cha sắp công bố Tông Hiến nhắm đáp ứng yêu cầu từ vài năm
nay của các nhóm Anh giáo muốn được hiệp nhất trọn vẹn với Giáo Hội Công Giáo.
Đối với các Giáo Hội Chính Thống cử chỉ cởi mở của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI rất
có ý nghĩa và là dấu chỉ dấn thân mà Đức Thánh Cha đã lãnh nhận ngay từ ngày đầu tiên
triều đại của người: đó là đem hết nghị lực làm việc để tái xây dựng sự hiệp nhất
hữu hình của tất cả mọi môn đệ Chúa Kitô.
Ngày 16-10-2009 Ủy ban hỗn hợp quốc
tế đối thoại thần học giữa Công Giáo và Chính Thống giáo đã khai mạc khóa họp tại
đảo Pafos với sự tham dự của 60 thành viên, trong đó 30 vị là Giám Mục và thần học
gia Công Giáo và 30 vị khác đại diện 15 Giáo Hội Chính Thống, mỗi Giáo Hội Chính Thống
cử 1 Giám Mục và 1 thần học gia. Khóa họp được đặt dưới quyền chủ tọa của hai vị đồng
chủ tịch là Đức Hồng Y Walter Kasper, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh hiệp nhất các tín
hữu Kitô, và Đức Tổng Giám Mục Joannis, Đại diện Đức Thượng Phụ Bartolomaios I, vì
ngài cũng là Giáo chủ danh dự chung của toàn Chính Thống giáo.
Đức Thượng
Phụ Bartolomais I, Giáo Chủ Chính Thống Constantinople tỏ ra lạc quan và tin tưởng
trước khóa họp hiện nay của Ủy ban hỗn hợp quốc tế đối thoại thần học giữa Công Giáo
và Chính Thống giáo. Ủy ban tiếp tục thảo luận về đề tài đã được khởi sự cách đây
2 năm, vào tháng 10 năm 2007, trong khóa họp tại thành phố Ravenna, bắc Italia. Đức
Thượng Phụ Chính Thống Constantinople hy vọng sẽ có những tiến bộ đáng kể trong nhận
thức chung của Công Giáo và Chính Thống về Đức Thánh Cha và các quyền của ngài đối
với Giáo Hội Tây và Đông phương. Đây là lần đầu tiên kể từ khi xảy ra vụ ly giáo giữa
hai Giáo Hội Kitô Đông Tây năm 1054, thế giới chính thống chấp nhận thảo luận về quyền
tới thượng của Giám Mục Roma.
Ngày 14-10 trước đó, Tổng Linh Mục Dositheos
Anagnostopoulos, Phát ngôn viên tòa Thượng Phụ Constatinople, nói rằng vấn đề vai
trò của Đức Giáo Hoàng cần phải được giải quyết thì Giáo Hội mới có thể tiến đến sự
hiệp nhất.
Về vấn đề những xung đột nội bộ Chính Thống giáo, Tổng Linh Mục
Anagnostopoulos bày tỏ hy vọng Hội nghị Liên Chính Thống giáo nhóm tại Hy Lạp vào
tháng 12 tới đây có thể làm sáng tỏ các xung đột này, cụ thể là vấn đề qui chế của
các Giáo Hội Chính Thống hoàn toàn tự trị và các Giáo Hội tự quản. Hội nghị sẽ xác
định các qui luật để một Giáo Hội Chính Thống có thể được công nhận là tự trị hoặc
tự quản.
Trên thế giới hiện nay có khoảng 250 triệu tín hữu chính thống thuộc
5 Toà Thượng Phụ và 10 Giáo hội quốc gia tự quản. Đó là các Tòa Thượng Phụ Costantinopoli,
Giêrusalem, Antiochia, Alessandria và Mastcơva.
Tòa thượng phụ Costantinopoli
có từ thời tông đồ Anrê và có quyền trên các tín hữu chính thống Thổ Nhĩ Kỳ, đảo Creta,
Núi Athos và các đảo Imbro và Tenedo trong biển Egeo. Tòa thượng phụ Giêrusalem có
từ thời tông đồ Giacôbê. Đa số tín hữu là người A rập. Tòa thượng phụ Alessandria
có từ thời thánh sử Marco và có quyền trên các tín hữu hy lạp sống bên Ai Cập. Tòa
thượng phụ Antiochia có từ thời hai tông đồ Phêrô Phaolô và có quyền trên các tín
hữu chính thống Sirai, Libăng, Irak và Kuweit.
Giáo Hội chính thống Nga có
đông tín hữu nhất khoảng 120 triêu tại Nga và trong các Cộng hòa cựu Liên Xô. Trong
khi các Giáo Hội Chính Thống quốc gia độc lập và tự quản bao gồm Giáo Hội chính thống
tông truyền Giorgia và các Giáo Hội chính thống Serbia, Rumania, Bulgaria, đảo Chypre,
Hy Lạp, Ba Lan, Albania, Tchèques, Slovachia và Armenia.
Sau đây chúng tôi
xin gửi tới qúy vị và các bạn bải phỏng vấn Đức Chrysostomos II, Tổng Giám Mục đảo
Chypre về tương quan đại kết với Giáo Hội Công Giáo. Đức Tổng Giám Mục năm nay 62
tuổi làm Tổng Giám Mục đảo Chypre từ tháng 11 năm 2006 và là vị lãnh đạo cộng đoàn
kitô cổ xưa nhất thế giới sau cộng đoàn Giêrusalem.
Hỏi: Thưa
Đức Tổng Giám Mục Chrysostomos, Đức Tổng Giám Mục thấy tình hình
các tương quan giữa tín hữu công giáo và tín hữu chính thống hiện
nay như thế nào?
Đáp: Trong 1000 năm qua chúng ta đã ở trong
thế đối nghịch với nhau. Đã phải có cuộc gặp gỡ giữa Đức Thượng Phụ Athenagoras và
Đức Giáo Hoàng Phaolô VI hồi năm 1964 tại Giêrusalem để bắt đầu cuộc đối thoại bác
ái. Nhưng ngày nay chúng ta đã bước vào một giai đoạn mới, là giai đoạn đối thoại
thần học. Đây là nhiệm vụ đòi hỏi rất nhiều dấn thân nhưng cũng hứng khơi.
Hỏi: Có một lịch trình để đi tới sự hiệp nhất giữa các
Giáo Hội Kitô hay không thưa Đức Tổng Giám Mục?
Đáp:
Khi bắt đầu cuộc đối thoại thần học chúng tôi đã ý thức rằng mình đang bước vào không
phải một con lộ lớn xuống dốc nhưng một con đường hẹp, gồ ghề và với các đoạn dốc
không lên tới được. Mỗi bước tiến đều được bước đi với tất cả sự cân nhắc dè dặt.
Nhưng tôi tin tưởng: có lẽ còn cần phải nhiều thập niên nữa chứ không phải chỉ vài
năm là đủ, nhưng một ngày kia chúng ta sẽ hiệp nhất.
Hỏi: Đức
Tổng Giám Mục thấy vai trò cá nhân của ngài và vai trò của Giáo Hội tại đảo
Chypre như thế nào trong tiến trình đối thoại đại
kết?
Đáp: Cả khi trên bình diện con số Giáo Hội chính thống tại
đảo Chypre là một Giáo Hội bé nhỏ, nhưng hoạt động rất tốt. Chúng tôi là Giáo Hội
đầu tiên nảy sinh tại Âu châu và điều này có một ý nghĩa rất lớn kể cả đối với ngày
nay nữa. Mọi người đều thừa nhận gia tài này mà chúng tôi muốn biến thành một đóng
góp tích cực cho nội bộ gia đình chính thống, không phải để chiếm hữu quyền bính nhưng
trong tinh thần phục vụ Tin Mừng. Vì thế chúng tôi đã tiếp đón nhiều cuộc họp đại
kết, chẳng hạn như phiên họp vừa qua của Ủy ban thần học hỗn hợp chính thống công
giáo. Và với tinh thần ấy chúng tôi mời Đức Thánh Cha Biển Đức XVI tới viếng thăm
đảo Chypre vào tháng 6 năm tới đây 2010.
Hỏi: Đức Tổng Giám
Mục cũng đã gặp gỡ Đức Thánh Cha Biển Đức
XVI. Đức Tổng Giám Mục thấy gương mặt của Đức
Giáo Hoàng như thế nào?
Đáp: Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
là một người hiểu biết thần học sâu rộng, không phải chỉ có truyền thống thần học
tây phương mà cả truyền thống thần học đông phương nữa. Ngài là một tư tưởng gia rất
lớn và đây là điều rất quan trọng không phải chỉ đối với tín hữu công giáo mà đối
với cả tín hữu chính thống nữa. Chúng tôi hoàn toàn đồng ý với các phán đoán của người
đối với thế giới ngày nay.
Hỏi: Chuyến viếng thăm của
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI tại đảo Chypre sẽ diễn
ra như thế nào?
Đáp: Chúng tôi chưa có chương trình chi
tiết. Chúng tôi chỉ biết là Đức Thánh Cha sẽ đến đảo Chypre vào tháng 6 năm tới. Ngài
sẽ chủ sự một buổi cử hành phụng vụ quan trọng tại Nicosia, rồi sẽ viếng thăm Pafos,
tại những nơi ghi dấu bước chân của thánh Phaolô. Cũng có thể là Đức Thánh Cha sẽ
viếng thăm miền bắc đảo Chypre bị người Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng và viếng thăm vài làng
có đa số dân theo công giáo.
Hỏi: Thưa Đức Tổng Giám Mục
đây là ước muốn của Đức Thánh Cha hay đã có thỏa
thuận nào đàng sau đó? Đáp: Tôi không biết. Tôi
có thể nói rằng có khả thể đó. Chúng tôi sẽ xem chính quyền Thổ Nhi Kỳ trả lời như
thế nào.
Hỏi: Thưa Đức Tổng Giám Mục Chrysostomos,
Đức Tổng Giám Mục đã dấn thân làm cho Tòa Thánh Vaticăng
và Tòa Thượng Phụ Mastcơva xích lại gần
nhau hơn. Thế kết qủa đã như thế nào?
Đáp: Tôi đã sẵn sàng làm trung gian cho một cuộc gặp gỡ thượng đỉnh giữa Đức Giáo
Hoàng và Đức Thượng Phụ Mastcơva. Dĩ nhiên là tôi sẽ chỉ nhận lãnh nhiệm vụ này nếu
cả hai bên đồng ý. Nhưng khi tôi đến Mastcơva hồi năm 2008 tôi đã hiểu rằng sự can
thiệp của tôi sẽ không được chấp thuận.
Hỏi: Đức Tổng Giám
Mục có nghĩ rằng với Đức tân Thượng Phụ Nga Kirill, sẽ
có các thay đổi hay không?
Đáp: Đức Thượng Phụ Kirill đang
quyết liệt đương đầu với nhiều vấn đề nội bộ của Giáo Hội chính thống Nga. Và tôi
xác tín rằng các chướng ngại hiện còn đang cản ngăn một cuộc gặp gỡ giữa Đức Giáo
Hoàng và Đức Thượng Phụ Matscơva sẽ mau chóng được vượt thắng.
(KNA 14-10-2009;
SD 20-10-2009; Avvenire 28-10-2009) Linh Tiến Khải