Sot më 17 shtator Kisha përkujton Shën Robert Belarminin, ipeshkëv e doktor i Kishës
(17.09.2009 RV)Sot pra më 17 shtator Kisha përkujton Shën Robert Belarminin,
ipeshkëv e doktor i Kishës. Emri i Shën Robert Belarminit lidhet ngushtë sa me historinë
e Kishës katolike ndër shqiptarë, aq edhe me atë të letërsisë shqipe. Vepra e parë
e imzot Pjetër Budit, Dottrina Christiana ose Doktrina e Kërshtenë, një nga veprat
e para të shqipes së shkruar, është përkthim i katekizmit të Shenjtit Jezuit Robert
Belarminit. U botua në Romë më 1618. Një kopje origjinale e librit ruhet në Bibliotekën
e Vatikanit (R.I. VI. 449). Kryefaqja e titullit përmban këto të dhëna: "Dottrina
Christiana. Composta per ordine della fel.me. Di Papa Clemente VIII. Dal. R. P. Roberto
Bellarmino Sacerdote della Compagnia di Giesv. Adesso Cardinale di SantaChiesa del
Titolo di S. Maria in Via. Tradotta in lingua albanese. Dal Rever. Don Pietro Bvdi
da Pietra Biancha. In Roma, Per Bartolomeo Zannetti. 1618. Con Licenza de' Superiori". (Doktrina
e Krishterë, e hartuar për nder të kujtimit të të ndriturit, Papës Klementi VIII,
nga Robert Belarmini, rregulltar i Shoqërisë së Jezusit, tani kardinal i Kishës së
Shenjtë Santa Maria in Via. Përkthyer në gjuhën shqipe nga i nderuari Dom Pjetër Budi,
nga Guri i Bardhë. Në Romë, nga Bartolomeu Zaneti 1618. Me lejen e të parëve). Në
fund të faqes shënohet me shkrim dore: "Autor dono dedit Bibliothecae Vaticanae. 29
Januari 1622" (Autori ia dha [këtë kopje] si dhuratë Bibliotekës së Vatikanit.
29 Janar 1622).
Po të ndalemi tek figura e jashtëzakonshme e Shën Roberto Belarminit
(1542-1621). Ai lindi në Montepulçano, në vitin 1542, në një familje të pasur, në
vitin 1560 hyri në Shoqërinë e Jezuitëve. Studioi në Padovë, në Luvën e në Kolegjin
Romak, në Romë. Megjithëse në të ri vuante nga një dhimbje e fortë e kokës, duke qenë
i pajisur me një zgjuarsi të jashtëzakonshme, arriti ta përgatiste e ta mbronte tezën
e doktoratit për tri ditë. Më 1576 ishte titullar i katedrës së apologjetikës, apo
mbrojtjes së ortodoksisë katolike, pranë Universitetit Gregorian, i cili asokohe quhej
‘Kolegji Romak’, ku përgatiti një aradhe nxënësish të shquar, ndërmjet të cilëve edhe
Shën Luigj Gonzaga. U krijua kardinal e ipeshkëv i Kapuas në vitin 1599. Shumë
shpejt u bë i njohur si njëri nga teologët më në zë të kohës. Pati ndikim të madh
me doktrinën e tij, me shembullin e me thjeshtësinë e jetës, duke fituar admirimin
e të gjithëve. Shkroi shumë vepra ekzegjetike, baritore e asketike. Themelore për
apologjetikën janë librat e tij me titull ‘De controversiis”. Doktrina e Krishterë
e Belarmimit, botuar së pari më 1597 e përkthyer në shumë gjuhë, u rekomandua posaçërisht
nga Kundërreforma, për përdorim misionar. Mori pjesë, në procesin inkuizitor të Galileos
e të Xhordanos. E famshme vepra e tij “ Arti i vdekjes së mirë”. Shën Robert Belarmini
vdiq në Romë më 17 shtator 1621. Në vitin 1930, tre shekuj pas vdekjes, Papa Piu XI
e shpalli njëkohësisht të Lum, Shenjt e Doktor të Kishës. Në veprat e Jezuitit
Shenjt, studiuesit vijojnë të zbulojnë një humanizëm të thellë.