Cái nghèo là điều con người thường lo sợ và tránh né. Nghèo không phải
là một cái tội, nhưng tình trạng nghèo túng lại có thể đẩy người ta đến những tội
lụy bi thương. Bần cùng sinh đạo tặc. Ngược lại, sự giàu có là điều dường như ai cũng
ước ao. Trong cuộc sống thường ngày, có vẻ như sự giàu có của cải giúp người ta khẳng
định vị thế của mình ở đời. Những người có của thì dễ được người khác lắng nghe và
tôn trọng. Những người nghèo khó trắng tay là những người yếu thế và không có tiếng
nói.
Tuy nhiên, từ ngàn xưa, đạo làm người của dân Việt đã không đặt giá trị
của vật chất lên trên giá trị của con người. Ông bà ta dạy rằng: “Đói cho sạch, rách
cho thơm”. Nền tảng của lời dạy ấy là niềm xác tín kiên vững rằng: điều làm nên giá
trị của một con người không phải là sự giàu có về vật chất, nhưng là cái sạch trong
tâm hồn và cái thơm trong nhân cách của một con người.
Xác tín đạo đức cao
đẹp ấy gặp được sự tương đồng trong Tin Mừng của Đức Giêsu. Sứ mạng của Đức Giêsu
nơi trần gian là sứ mạng đến với người nghèo (x.Lc 4, 18). Bước vào hành trình rao
giảng, Đức Giêsu dành một sự ưu tiên và một tình yêu đặc biệt cho người nghèo. Đi
xa hơn những dạy dỗ đạo đức, Đức Giêsu nhìn ra phẩm giá của những người sống nghèo
và chúc phúc cho họ: “Phúc cho anh em là những người nghèo khó, vì Nước Thiên Chúa
là của anh em”(Lc 6, 20).
Lời chúc phúc trên được đặt ngay trong bài giảng
khai mạc sứ vụ của Đức Giêsu. Lời giảng ấy được xem như là lời tuyên ngôn cho những
ai muốn nhận Nước Trời làm gia nghiệp. Lời tuyên ngôn này có sức an ủi và giải phóng
đặt biệt đối với con người, nhất là những người dám nhận ra thân phận nghèo khó của
mình.
Để sống mối phúc nghèo khó, trước hết, tôi phải nhìn lại sự thật về
thân phận của mình. Tôi là ai? Tôi có phải là một người nghèo chăng? Tôi đã bước vào
đời với hai bàn tay trắng, trong tình trạng hoàn toàn lệ thuộc vào người khác. Mọi
sự đời tôi khởi đầu với một mầm sống mỏng manh và yếu đuối. Tôi được sống và được
hội nhập vào cuộc đời là nhờ vào sự chăm sóc của bố mẹ, nhờ sự giáo dục của xã hội,
nhờ lòng yêu mến của mọi người. Tất cả những điều theo tôi suốt cả cuộc đời là những
điều tôi nhận được từ người khác. Cả cái tên tôi mang theo mình cũng là điều mà người
khác đặt vào đời tôi. Tôi có gì là của riêng mình chăng? Tất cả những gì mà tôi đã
nỗ lực xây dựng trong cuộc đời mình, có thực sự là của tôi chăng?
Một trong
những nguyên do chính yếu của đau khổ trong cuộc đời là việc không chấp nhận được
chính mình. Có những người nhận ra mình nghèo, rồi dặt vặt đau khổ với cái nghèo của
mình. Có những người không chấp nhận mình nghèo, nên cố sức để lấp đầy cuộc đời mình
bằng nhiều thứ khác. Có người quen lượng giá cuộc đời mình qua những của cải vật chất
mà mình tích góp được. Có người lại thích khẳng định mình bằng những thành công danh
vọng… Thế nên có khi người ta sẵn sàng hy sinh cả tình nghĩa con người, chỉ để tích
góp cho mình thêm một chút vật chất. Lắm lúc người ta sẵn sàng đạp lên đầu nhau để
xác lập địa vị và quyền lực của mình. Dần dần, người ta thất bại với chính mình, để
trở nên nô lệ của lòng tham và lòng ích kỷ nơi mình…
Thật ra, dù có tha thiết
ôm ấp của cải trần gian đến mức nào đi nữa, đâu ai có thể chối rằng vật chất chỉ là
những điều đứng bên ngoài cuộc đời của con người. Tiền bạc nằm trong túi áo. Của cải
nằm trong ngân hàng. Chỉ có tình yêu mới nằm trong con tim và nhân cách mới nằm trong
con người. Do đó, không phải là của cải vật chất, nhưng chính nhân cách mới làm nên
nét đẹp của một cuộc đời. Chính sự giàu có trong con tim mới làm nên giá trị đích
thực của một con người.
Hơn nữa, cũng đâu ai có thể phủ nhận được thực tế rằng
mọi người đều phải trở về với cát bụi bằng hai bàn tay trắng. Tất cả những gì mình
nắm giữ và xây dựng, rốt cục đâu thể nào đi theo mình mãi mãi. Hóa ra những vồ vập
ôm đồm chỉ là một hình thức diễn tả của một tâm hồn trống rỗng chới với. Hóa ra những
người không có tâm hồn khó nghèo, là những người sử dụng cả đời để dặt vặt mình trong
niềm đau khổ và bất an của cái nghèo trong thân phận làm người.
Ngược lại,
người sống với tinh thần nghèo khó là người biết nhìn cuộc sống cho đến tận cội nguồn
của nó. Người ấy ý thức thân phận thiếu hụt của mình, đồng thời biết mở tâm hồn mình
ra để được Thiên Chúa làm đầy. Cảm thức nghèo thực sự giúp người ta không dừng lại
để có cảm giác tự đủ với mình, nhưng hướng lòng mình đến với Thiên Chúa. Quy về mình,
mọi thứ trong cuộc sống bỗng trở nên mong manh và phi lý. Quy về Chúa, con người mới
có được một nền tảng vững chắc và trường tồn.
Nhìn ngắm cuộc đời Đức Giêsu,
chúng ta nhận ra một gương mẫu sống động của đời sống nghèo khó vì Nước Trời. Người
“vốn dĩ là Thiên Chúa, nhưng không nghĩ nhất quyết duy trì địa vị ngang hàng với
Thiên Chúa, nhưng đã hoàn toàn trút bỏ vinh quang, mặc lấy thân nô lệ, trở nên giống
phàm nhân, sống như người trần thế…”(Pl 2, 6-7). Người bước vào trần gian trong
một máng cỏ nghèo hèn. Người sống nơi một làng quê nhỏ bé, trong một gia đình đơn
sơ. Người đặt qua một bên tất cả những lời tán tụng tung hô, những vinh quang trần
thế mà người ta đặt vào mình… Người chỉ nắm giữ một điều duy nhất trong trọn cả cuộc
đời, là việc thi hành Thánh Ý của Thiên Chúa. Sự khó nghèo ấy giúp Giêsu luôn quy
hướng về Thiên Chúa như là lẽ sống duy nhất của mình. Sự khó nghèo ấy cho Giêsu một
con tim thanh thoát rộng mở đến tất cả mọi người. Sự khó nghèo ấy cũng làm nên vẻ
đẹp thật đẹp trong nhân cách của con người Giêsu. Phúc thay những ai dám bước theo
và sống mẫu gương khó nghèo của Đức Giêsu.
Lạy Chúa Giêsu ! Chúng
con tạ ơn Chúa đã đến và sống giữa chúng con như một người nghèo. Nhận
ra mình chẳng có gì trong thân phận làm người, chúng con được có Chúa làm
người với chúng con. Nhận ra mình chẳng còn gì để bám giữ giữa đời, chúng
con lại có Nước Trời làm gia nghiệp. Xin cho con nên nghèo
khó với những sự thế gian, để tâm hồn con được giàu có những sự trên trời. Xin
cho con nhận ra cái nghèo trong thân phận làm người để tâm hồn con được
đổ đẩy bởi lòng khao khát Thiên Chúa. Ước gì việc nhận ra mình
nghèo kéo con người chúng con lại gần nhau hơn nhờ đời sống biết
chia sẻ và trao ban, yêu thương và phục vụ. Ước gì nhờ việc sống
nghèo, thế giới chúng con được trở nên giàu có trong ân nghĩa
và lòng yêu mến Chúa. Amen.
RADIO VATICAN MỤC : HÃY HỌC CÙNG
GIÊSU PHỤ TRÁCH : LƯU MINH GIAN Liên lạc : hayhoccunggiesu@gmail.com