Wobec islamu LXXX

Sport po islamsku

Czy muzułmankom wolno uprawiać sport? 

Ćwiczenia fizyczne zalicza się w islamie do podstawowych potrzeb człowieka. Muzułmanie wysoce cenią: siłę, sprawność, piękno i higienę ciała. Już we wczesnym islamie pozytywnie odnoszono się do sportu. Sam Mahomet zalecał uprawianie biegów, wyścigów na wielbłądach, zapasów i łucznictwa. Według hadisów miał on nawet rywalizować w biegach ze swoją żoną Aiszą, i to po przekroczeniu 50. roku życia. Za panowania Umajjadów (661-750) popularne były wyścigi konne i polo. Natomiast Abbasydzi (750-1258) grali głównie w krokieta oraz uprawiali szermierkę i rzut oszczepem. Za czasów kalifa Haruna ar-Raszida (rz. 786-809) rozpowszechniła się zwłaszcza w kręgach arystokracji gra w szachy. Tradycyjne teksty islamskie zalecają, aby dzieci uczyły się jeździectwa.

W XIX i XX w. mocarstwa kolonialne w większości krajów islamskich wprowadziły do szkół i podczas odbywania służby wojskowej obowiązkowe zajęcia z wychowania fizycznego. W XX w. w Turcji, Egipcie, Iraku i Iranie na szeroką skalę zaczęto wspierać budowę obiektów i szkół sportowych.

Reprezentanci całego islamskiego świata biorą udział w wielkich wydarzeniach sportowych. Już w 1910 r. Egipski Komitet Olimpijski stał się członkiem międzynarodowego ruchu olimpijskiego i wysłał w 1912 r. pierwszych zawodników na olimpiadę. Jednak liczba sportowców z krajów muzułmańskich biorących udział w igrzyskach jest stosunkowo niska. Dotyczy to przede wszystkim kobiet. Przykładowo, w 1936 r. po raz pierwszy dwie muzułmanki z Turcji brały udział w olimpiadzie. W 1964 r. również dwie Iranki uczestniczyły w Igrzyskach Olimpijskich w Tokio. Natomiast na olimpiadzie w 1984 r. Egipt reprezentowało sześć sportsmenek. Liczba muzułmanek wzrasta na zawodach, gdzie uczestnicy pochodzą w znacznej mierze z krajów islamskich, jak na przykład mistrzostwa Afryki, Azji lub krajów arabskich. Utrudnieniem w tym względzie są przepisy dotyczące strojów sportowych i pokazywania uczestniczek w telewizji. W roku 1993 i 1997 odbyły się w Teheranie islamskie zawody kobiet, w których wystąpiły one w strojach sportowych, ale z całkowitym wyłączeniem męskiej części publiczności.

W wyniku reislamizacji i nasilenia się tendencji fundamentalistycznych nastąpiło zaostrzenie przepisów dotyczących islamskiego stroju sportowego, a w konsekwencji ograniczenie kobietom uprawiania sportu i udziału w międzynarodowych zawodach. W 2000 r. grupa francuskich polityków zażądała od Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego wykluczenia z olimpiady tych krajów, które do swoich reprezentacji nie włączyły kobiet.

Konserwatywne kręgi muzułmańskie niechętnie podchodzą do uprawiania sportu, dopatrując się w nim niepotrzebnej straty czasu. Niektórzy wskazują również na niebezpieczeństwo uzależniania się od sportu. Imprez sportowych nie wolno organizować w pobliżu meczetów, aby nie przeszkadzać muzułmanom w wypełnianiu obowiązków religijnych. Poza tym nie należy zbytnio eksponować gwiazd sportowych, ponieważ mogłoby to graniczyć z bałwochwalstwem. Muzułmanie zachowawczo traktują sporty ekstremalne, kierując się zasadą, że zadaniem człowieka jest troska o ofiarowane mu życie, a nie wystawianie go na niebezpieczeństwo.

Mimo utrudnień zainteresowanie sportem sukcesywnie wzrasta. Od lat sześćdziesiątych XX w. sport w Egipcie uprawia coraz więcej kobiet. Po upadku talibów w Afganistanie, których rządy były zdecydowanie wrogie kobietom, popularna stała się w stolicy, Kabulu, kobieca piłka nożna. Wspólnoty muzułmańskie w Europie zachęcają zarówno mężczyzn, jak i kobiety do uprawiana popularnych dyscyplin sportowych. W kilkunastu krajach muzułmańskich, m.in. w Algierii, Egipcie, Maroku, Syrii i Tunezji istnieją wyższe uczelnie sportowe – będące odpowiednikami Akademii Wychowania Fizycznego, gdzie studiują również kobiety.

Uprawiający sport w krajach muzułmańskich muszą brać pod uwagę nakazy obyczajowe. Przede wszystkim przepisy dotyczące zachowania dystansu w odniesieniu do ciała kobiety. To utrudnia, a często wręcz uniemożliwia przeprowadzenie mieszanych zawodów sportowych. O ile mężczyznom nie stawia się żadnych wymagań odnośnie do stroju sportowego, o tyle kobietom – w krajach z silnym wpływem szarijatu – wolno uprawiać sport tylko w strojach islamskich, które jednak znacznie ograniczają swobodę ruchu. W Europie młode muzułmanki i ich rodzice coraz częściej proszą o zwolnienie z zajęć wychowania fizycznego, a szczególnie pływania. Uważają za nieprzyzwoite, kiedy chłopcy i dziewczęta przebywają ze sobą tylko w strojach kąpielowych. Dla wielu rodziców rozwiązaniem problemu byłoby wprowadzenie oddzielnych zajęć z wychowania fizycznego, zwłaszcza pływania, a dziewczęta mogłyby nosić specjalny strój kąpielowy zakrywający całe ciało. W Iranie po Rewolucji Islamskiej w 1979 r. zakazano kobietom oficjalnego uprawiania sportu. Jednak od połowy lat osiemdziesiątych XX w. grupa kobiet pod przewodnictwem Fazeh Haszemi, córki Haszemiego Rafsandżaniego, jest zaangażowana w przywracanie sportom kobiecym należytego miejsca.

Adam Wąs SVD, Pieniężno