Một mục tiêu của chuyến viếng thăm Phi châu của đức thánh cha là trao tập Tài liệu
làm việc của khóa họp đặc biệt lần thứ hai của Thượng hội đồng giám mục về Phi châu
sẽ diễn ra tại Rôma vào tháng mười năm nay. Lễ nghi này đã diễn ra trong thánh lễ
cử hành tại Yaoundé hôm thứ năm vừa rồi. Tiếp đó là chuyến viếng thăm nuớc Angola
để kỷ niệm 500 năm loan báo Tin mừng, và thánh lễ hôm qua có thể coi như là cao điểm,
tuy không chỉ giới hạn vào quốc gia này mà thôi. Thực vậy, hiện diện trong thánh lễ
cử hành lúc 10 giờ sáng tại quảng trường Cimangola, cách trung tâm thủ đô Luanda 15
cây số, có các giám mục thuộc liên hội đồng giám mục miền Nam Phi châu, bao gồm các
quốc gia Angola và S.Tomé, Botswana, Nam Phi và Lesotho, Namibia, và Zimbabwe. (Nên
biết là tại Phi châu, ngoài Liên hiệp các hội đồng giám mục cho toàn lục địa, còn
có liên hiệp hội đồng giám mục của các miền Trung Phi, Nam Phi, Đông phi tiếng Pháp
và Đông Phi tiếng Anh). Vì thế bài giảng thánh lễ đã được đọc bằng các tiếng Bồ đao
nha và tiếng Anh, trong khi các ý chỉ lời nguyện phổ quát được xướng bằng 7 thổ ngữ
Angola còn phần thường lễ được đọc hoặc hát bằng tiếng latinh.
Số các tín
hữu tham dự thánh lễ ước tính khoảng 1 triệu người, từ khắp các giáo phận của nước
Angola. Các bài ca luôn kèm theo nhịp trống hoặc vỗ tay và thân thể. Mở đầu thánh
lễ, lời chào mừng đức thánh cha về phía đức tổng giám mục Luanda thay mặt toàn thể
cộng đoàn đã được hưởng ứng nhiệt liệt bằng những tiếng hò vang. Tuy nhiên, những
lời mở đầu thánh lễ của vị chủ tế đã thêm một nét buồn, bởi vì trong cuộc gặp gỡ các
bạn trẻ tại sân vận động Dos Conqueiros vào chiều thứ bảy hôm trước, hai bạn trẻ
bị chết và một số khác bị thương vì cảnh chen lấn. Đức thánh cha đã bày tỏ nỗi buồn
vì tai nạn này, và ngỏ lời phân ưu với gia đình và các bạn hữu của họ.
Dựa
theo các bài đọc Sách Thánh của chúa nhựt thứ tư mùa Bốn Mươi, đức thánh cha đã áp
dụng vào những hoàn cảnh xã hội và tôn giáo hôm nay. Bài đọc thứ nhất kể lại tình
hình của dân Do thái đã phải chứng kiến cảnh mất nước nhà tan, đã nếm cảnh lưu đày,
nhưng sau cùng họ đã trở về tái thiết quê hương. Đây là một sứ điệp hy vọng cho nước
Angola, nơi mà nhân dân đã có nhiều kinh nghiệm về sự tàn phá do cuộc nội chiến. Chiến
tranh gieo ra biết bao sự tàn phá: các gia đình, các cộng đồng, các công trình vất
vả gầy dựng lâu năm, tiêu huỷ luôn cả niềm hy vọng, tăng thêm hận thù giữa các thế
hệ. Trong bối cảnh này, lời kêu gọi trở về và tái thiết trong trong bài Sách thánh
mang một ý nghĩa đặc biệt. Người Do thái được kêu gọi tái thiết đền thờ Giêrusalem.
Người dân Angola được kêu gọi tái thiết đền thờ Thiên Chúa là chính cộng đoàn các
tín hữu. Họ được mời gọi hãy đón nhận Thiên Chúa đến ở giữa họ, đón nhận sức mạnh
của tình yêu và tha thứ, và trở nên sứ giả mang tình thương lân tuất vào trong các
gia đình, trường học, xưởng làm việc, các môi trường hoạt động xã hội và chính trị.
Ngày
chúa nhựt thử tư Mùa Bốn mươi được giáo hội Angola chọn là ngày cầu nguyện và hy sinh
để hòa giải dân tộc. Sự hòa giải chỉ có thể diễn ra nhờ cuộc thay đổi con tim, thay
đổi lối suy tưởng. Duy sức mạnh của tình thương Thiên Chúa mới có thể giúp chúng ta
thắng được sức mạnh của tội ác và chia rẽ. Như thánh Phaolô đã viết trong bài đọc
2, khi chúng ta còn là tội nhân, đã chết bởi tội lỗi, thì tình thương và lòng thương
xót của Thiên Chúa đã ban cho chúng ta sự hoà giải và đời sống mới trong Đức Kitô.
Cách
riêng bài giảng đã dừng lại ớ sứ điệp bài đọc trích từ Tin mừng thánh Gioan. Thiên
Chúa đã yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con Một của mình .. ngõ hầu thế gian được
sống nhờ Người (Ga 3,16-17). Thiên Chúa đã dựng nên chúng ta để sống một đời sống
mới, trong đó chúng ta thực hành các việc công chính dựa theo ý của Chúa. Chúa đã
ban cho chúng ta những giới răn, không phải như những ách trói buộc, nhưng như là
nguồn tự do, sự tự do trở nên con người cư xử khôn ngoan, biết sống theo công lý và
hoà bình, biết đặt tin tưởng nơi tha nhân và cùng nhau đi tìm điều tốt lành.
Đến
đây, vị chủ tế suy nghĩ về hai bức tranh mà sách Tin mừng đã trình bày. Một bên là
bức tranh tiêu cực: ánh sáng đã đến thế gian, nhưng nhiều người ưa thích đêm tối hơn
là ánh sáng, bởi vì việc làm của họ xấu xa. Có biết bao nhiêu đen tối ở trên thế
giới hiện nay. Những đám mây của sự dữ vẫn còn bao phủ trên Phi châu, kể cả nước Angola
này. Chúng tôi nghĩ đến tai ương của chiến tranh, những cuộc tranh chấp giữa các bộ
lạc, lòng tham lam làm hoen ố con tim, lòng tham đưa đến cảnh bóc lột người nghèo,
lòng tham vơ vét khai thác các tài nguyện không nghĩ gì đến các thế hệ tương lai;
bên cạnh đó là tính ích kỷ khiến con người khép kín, và thay vì những lý tưởng cao
thượng của quảng đại và từ bỏ, thì người ta đi tìm khoái lạc, hưởng thụ, tìm hạnh
phúc qua xì ke, dâm đãng, đưa đến cảnh huỷ hoại gia đình, tàn sát các bào thai.
Đối
lại, Tin mừng khuyến khích các tín hữu hãy sống theo chân lý, hãy thực hiện chân lý.
Các tín hữu được mời gọi hãy làm chứng cho sự thật có khả năng mang lại tự do chân
chính. Kinh nghiệm cho thấy rằng, khác với cuộc tàn phá chớp nhoáng của sự dữ, việc
kiến tạo đòi hỏi thời gian và kiên trì. Sự kiến thiết đòi hỏi hy sinh vất vả, bắt
đầu từ con tim của chúng ta, với những hy sinh hằng ngày để sống trung thành với luật
Chúa, để chứng tỏ tình yêu với tha nhân qua những cử chỉ bé nhỏ. Thật vậy, để chống
lại não trạng coi những người khác như là những dụng cụ để khai thác, chúng ta cần
tạo ra một não trạng mới coi tha nhân như là anh chị em đáng được yêu thương tôn trọng,
và giúp đỡ trên cuộc hành trình tiến đến tự do, sự sống và hy vọng
Phần cuối
của bài giảng hướng đến các bạn trẻ. Đức thánh cha kêu gọi họ: “các bạn là niềm hy
vọng của tương lai đất nước, sự hứa hẹn của ngày mai tuơi đẹp hơn. Các bạn hãy bắt
đầu từ hôm nay để tăng gia tình bạn với Chúa Giêsu, Đấng là đường là sự thật là là
sự sống. Các bạn hãy đi tìm ý Chúa dành cho mình, hãy lắng nghe lời Chúa mỗi ngày,
và để cho Lời Chúa uốn nắn cuộc sống cũng như những tương quan của mình. Giáo hội
cần đến chứng tá của các bạn. Các bạn đừng sợ đáp lại cách quảng đại tiếng Chúa gọi
để phụng sự như là linh mục, tu sĩ, cha mẹ, và các hình thức tác vụ khác trong Giáo
hội
Thánh lễ kết thúc lúc 11 45 phút. Tại lễ đài, Đức Thánh Cha đã đọc lời
dẫn nhập vào kinh Truyền tin. Đức Maria đã đáp lại lời “Xin vâng” vô điều kiện với
ý Chúa. Nhờ sự vâng phục của Mẹ, mà Con Thiên Chúa đã vào thế gian để mang lại cho
chúng ta sự tha thứ và sự sống vô biên. Khi đọc kinh Truyền tin, chúng ta hãy hướng
ý cầu nguyện cho tất cả mọi người trên thế giới, cách riêng là tại châu Phi, nơi mà
người dân đang khát vọng một tương lai tiến bộ và hoà bình. Cách riêng đức thánh cha
đã xin cầu nguyện cho thượng hội đồng giám mục bàn về châu phi, ngõ hầu các tín hữu
công giáo biết trở nên men hy vọng cho đồng bào của mình.
Kinh Truyền tin và
phép lành được xướng bằng tiếng Bồ đào nha.
Vào ban chiều, Đức thánh cha có
một buổi gặp gỡ các phong trào công giáo phát triển phụ nữ. Chúng tôi sẽ tường thuật
buổi gặp gỡ trong buổi phát ngày mai. Trước đó, lúc 3 giờ chiều, một phái đoàn Toà
thánh do hồng y Quốc vụ khanh dẫn đầu đã đến bệnh viện để thăm viếng gia đình của
các bạn trẻ bị tử nạn (trong đó một em là một giáo lý viên) và các người bị thương
đang điều trị.