Przegląd Powszechny – prezentacja numeru lutowego

W lutym „Przegląd Powszechny” zajmuje się fenomenami popkultury i konsumpcji. Wiele na te tematy możemy usłyszeć uproszczonych sądów, także niestety z kościelnej ambony. Konsumpcja bywa traktowana jak słowo wytrych, które otwiera drzwi do prostej krytyki zagrożeń współczesności. Istnieje łatwa pokusa, aby krytykować konsumpcyjny styl życia, określany jako grzeszny, odwracający nas od Boga. Podobnie rzecz się ma z popkulturą. Nieraz dokonujemy uogólnień, kojarząc ją z poddawaniem się narzuconym z zewnątrz modom; więcej: z hedonizmem czy nihilizmem, które jakoby zagrażają naszemu tak zwanemu wzrastaniu w wierze. Czy rzeczywiście? Czy problemy nie są bardziej złożone?

Zadaniem lutowego „Przeglądu Powszechnego” jest pozytywne odpowiedzenie na to pytanie. Numer rozpoczynamy rozmową z psychologiem Bartłomiejem Dobroczyńskim. Zauważa on, że kultura wysoka, czyli muzyka klasyczna, teatr, poezja, jest w stanie kontaktować się z niewielką częścią społeczeństwa. Natomiast miejscem dialogu na temat wartości staje się kultura masowa. Dlatego nie możemy jej nie doceniać. Podobną tezę przedstawia nam Bartosz Wieczorek w swoim artykule „Ku teologii muzyki popularnej”. Według jego oceny większość katechetów czy pedagogów okazuje zupełny brak zainteresowania kulturą masową, uznaje ją za miałką i bezwartościową. Ale – powiada Wieczorek – nie można zamykać uszu na prawdę, iż na przykład wideoklipy stanowią narzędzie socjalizacji, wpływają często decydująco na sposób życia i widzenia świata. Więcej nawet, można o teledyskach mówić w kategoriach teologii. Telewizja dla współczesnego człowieka jest źródłem sensów, nośnikiem wartości. Można zatem uznać, że spełnia w społeczeństwie funkcję religijną.

Innym medium o coraz większej sile oddziaływania jest internet. Także jemu poświęciliśmy miejsce w „Przeglądzie Powszechnym”. W artykule Karoliny Rożej skupiamy się jednak już konkretnie na możliwościach ewangelizacji za pośrednictwem sieci. Zjawisko wirtualnego Kościoła staje się dziś coraz powszechniejsze. Powstają nowe portale religijne, fora dyskusyjne skupiające ludzi wierzących. Czy taka aktywność internetowa ludzi wierzących staje się zagrożeniem dla tradycyjnego Kościoła czy jego szansą? Autorka artykułu dokonuje przy okazji przeglądu wybranych stron internetowych związanych z Kościołem. Prezentuje różne formy internetowej aktywności katolików związanych z konkretnymi portalami i serwisami, do których możemy zaglądać codziennie przeglądając strony www.

Widzimy już, że kwestie związane z zagadnieniami popkultury prezentują swoją złożoność. Warto przyjrzeć się niewątpliwie istniejącym zagrożeniom. Zdaniem przywołanego już Bartłomieja Dobroczyńskiego, najgorsze w popkulturze jest to, że zabija ona w człowieku wolność i autentyzm, alienuje nas od samych siebie czy – mówiąc ogólnie – zabiera nam nasze życie. Kwestię wolności porusza w swoim artykule także Radosław Kossakowski, który traktuje konsumpcję jako wyzwanie współczesności. Według niego rynek dóbr konsumpcyjnych woli takiego odbiorcę, który oddali od siebie złożoność świata. W świecie konsumpcji idealny człowiek byłby nieodpowiedzialny i zniewolony. Dlatego stajemy przed wyzwaniem obrony naszej wolności. Nie poprzez zanegowanie świata, ale umiejętność odnalezienia się w nim.

Próba odnalezienia się w złożonym świecie wiedzie nas do kwestii tożsamości. Odchodząc od przewodniego tematu lutowego „Przeglądu Powszechnego” – zastanawiamy się nad dość stereotypowym definiowaniem Polaka jako katolika. Czy zbitka Polak-katolik niesie jeszcze jakąś treść? Czy jej funkcjonowanie w języku i świadomości przynajmniej części społeczeństwa stanowi szansę czy zagrożenie dla nowoczesnej polskości? Rozmawiali o tym o. Dariusz Kowalczyk SJ, prowincjał Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego, Adam Leszczyński, publicysta Gazety Wyborczej, oraz Nikodem Bończa-Tomaszewski z Magazynu Apokaliptycznego Czterdzieści i Cztery. Zapis ich debaty – zorganizowanej przez Przegląd Powszechny w listopadzie ubiegłego roku i otwartej dla publiczności – znalazł się w lutowym numerze naszego pisma.

O. Dariusz Kowalczyk pisze także o dyskutowanej ostatnio teologii nadziei Wacława Hryniewicza. W kolejnych numerach „Przeglądu Powszechnego” ukazują się na ten temat artykuły patrzące na problem z różnych stron. Lutowy „Przegląd Powszechny” podejmuje również tematykę społeczną. Istotnym punktem jest tu artykuł Roberta Krzysztonia „Imigranci – goście czy intruzi?”, który obnaża słabość naszego państwa w radzeniu sobie z nielegalną imigracją wielu tysięcy Wietnamczyków. Polska miała być dla nich ojczyzną wolności, tymczasem odmawia ona azylu politycznego i nie przewiduje żadnych procedur legalizacji pobytu. Jest to niestety problem w Polsce przemilczany.

Polecamy także wywiad z ks. dr. hab. Stanisławem Felem o katolickiej nauce społecznej oraz analizę stosunku młodych księży do Kościoła i świata. Napisał ją ks. Krzysztof Pawlina w oparciu o badania socjologiczne przeprowadzone pośród wszystkich kleryków, którzy w 2000 r. wstąpili do seminariów diecezjalnych, i powtórzone na tej samej grupie badawczej w 2006 r.

W lutym w „Przeglądzie Powszechnym” Leszek Jerzy Jasiński zajmuje się społecznym wymiarem życia gospodarczego, a artykuł Andrzeja Osińskiego o Bertoldzie Brechcie, ostatni z dłuższych tekstów, kulturalnie nastraja przed wejściem do jak zwykle bogatego działu recenzji.

Tomasz Kot SJ