Paradokset e krizës ekonomike botërore e të politikës shqiptare
(18.11.2008 RV)Fondi Monetar Ndërkombëtar shpreh frikën e tij për gjendjen
ekonomike të Shqipërisë, në një situatë kur vërtet vendi është më mbrapa në krahasim
me ato të përparuarat, por kjo nuk mund dhe nuk do ta mbrojë atë nga efektet e krizës
financiare botërore. Të nesërmen e lajmërimit zyrtar se mandati i Fondit përfundon
në janar 2009 dhe se deri tani, qeveria e Tiranës nuk i ka kërkuar të qëndrojë pas
14 vjet asistence të vazhdueshme, ekspertët e organizmit ndërkombëtar pohojnë se rritja
ekonomike e Shqipërisë do të pësojë një rënie, duke filluar nga viti i ardhshëm. Pritet
një ridimensionim i eksportit dhe i parave që emigrantët çojnë në familjet e tyre.
Gjithashtu, përballë shpalljeve për uljen e taksave, shihet qartë edhe dëshira për
një manovër që të sigurojë hyrjen e të ardhurave në buxhetin shtetëror, përmes rrugëve
të tjera. Deri tani, Fondi Monetar Ndërkombëtar ushtronte një funksion kontrolli
dhe adresimi, gjë që nuk i pëlqen më qeverisë së Tiranës, e cila ka vendosur se Shqipëria
ka dalë nga statusi i vendit të varfër, ekonomia është stabilizuar, e prandaj nuk
ka më nevojë për asistencë të vazhduar. Fondi mund të jetë i pranishëm, por me funksione
të tjera, si këshilltar për projekte të veçanta, por jo si më parë. Gjithsesi, negociatat
për këtë lloj bashkëpunimi nuk do të fillojnë para përfundimit të zgjedhjeve, në pranverën
e vitit të ardhshëm. Tundimi është që të mos respektohen standartet e imponuara
deri tani dhe gjendja të kthehet në kohën e Kongreseve të Partisë së Punës, kur planet
realizoheshin e tejkaloheshin vetëm në letër. Por politikanët shqiptarë duhet të kenë
parasysh se kjo është e njëjta sjellje, që ka shkaktuar krizën botërore ekonomike
të sotme, së cilës akoma nuk i shihet fundi e madje, ekonomistët paralajmërojnë se
do të bëhet edhe më keq. Etja për fitime më të mëdha i çoi bankat të pranojnë
garanci të pamjaftueshme për dhënien e kredive e tani, institutet financiare kanë
vërtet në duar shtëpitë e blerësve, por ato nuk shiten veçse me çmime jashtëzakonisht
më të ulta se shuma që u duhet për të përballuar humbjet. Baza shkatërrimtare e kësaj
krize është pa dyshim “gënjeshtra”, sido që të përkthehet ajo në gjuhën financiare.
Rritja ekonomike e së kaluarës ka qenë e rreme. E zgjidhja nuk duket. Për paradoks,
ekonomistët i shtyjnë njerëzit të vazhdojnë të blejnë, pra të vazhdojnë ta ushqejnë
konsumin, pa të cilin ekonomia nuk shkon përpara. Por është pikërisht konsumi pa fund,
krijimi i dëshirës për të pasur edhe gjëra që nuk hyjnë në punë, që e ka larguar ekonominë
nga prodhimi i të mirave materiale, duke e kufizuar fitimin në sferën e qarkullimit
e të shërbimeve. Nga ana tjetër, nëse do të bëhet më keq, natyrisht njerëzit duhet
të kursejnë për të përballuar një gjendje të ardhme më të vështirë. Liderët botërorë
u mblodhën javën e kaluar edhe për të diskutuar mbi këto lloj paradoksesh. Ndihet
nevoja e rregullave të reja, e krijimit të institucioneve të reja financiare, e një
kapitalizmi jo aq agresiv, sa të shkatërrojë vetveten. Një rol të rëndësishëm në këtë
kuadër, thanë të shtunën krerët e G20-ës, do të luajë Fondi Monetar Ndërkombëtar,
të cilit, sipas presidentit rus Medvedev, i duhen siguruar të gjitha investimet e
nevojshme. Pikërisht në kohën, kur Shqipëria i kthen krahët. Tempizmi është si gjithnjë,
një element i fuqishëm i paradokseve shqiptare.