Kinh nghiệm gặp gỡ đổi đời với Chúa Kitô bị đóng đanh và phục sinh đã khiến cho thánh
Phaolô lấy Thập Giá làm nền tảng cho thần học và lời rao giảng của người. Đức Thánh
Cha Biển Đức XVI đã khẳng định như trên trong buổi tiếp kiến hơn 20.000 tín hữu và
du khách hành hương tại quảng trường thánh Phêrô sáng thứ tư 29-10-2008. Trong số
các đoàn hành hương cũng có một nhóm Nam Hàn và một nhóm Việt Nam.
Trong bài
huấn dụ Đức Thánh Cha đã khai triển đề tài giáo lý ”Thần học thập giá của thánh Phaolô”.
Kinh nghiệm gặp gỡ Chúa Kitô chết và phục sinh trên đường đến thành Damasco đã khiến
cho Phaolô từ người bắt bớ các kitô hữu trở thành tông đồ của Chúa, và tân hiến trọn
cuộc sống cho các linh hồn. Nơi Chúa Kitô chịu đóng đanh Thiên Chúa biểu lộ tình yêu
thương nhân thứ nhưng không của Ngài cho tất cả mọi người. Từ đó Phaolô kinh nghiệm
được sự cứu rỗi là ”ơn thánh” tuôn trao từ thập giá, chứ không phải do công nghiệp
của thánh nhân. Và “Tin mừng ơn thánh” trở thành kiểu duy nhất để hiểu thập giá như
tiêu chuẩn cuộc sống mới của thánh nhân và là câu trả lời cho các người khác.
Đức Thánh Cha nói về thần học thập giá của thánh Phaolô như sau: Đối với thánh Phaolô
Thập Giá có một quyền tối thượng nền tảng trong lịch sử nhân loại. Nó diễn tả điểm
nòng cốt trong nền thần học của thánh nhân, vì nói tới Thập Giá có nghĩa là nói tới
sự cứu rỗi như là ơn thánh ban cho mọi thụ tạo. Đề tài thập giá Chúa Kitô trở thành
yếu tố chính và đầu tiên trong việc rao giảng của thánh Tông Đồ. Thí dụ rõ ràng nhất
là trường hợp của giáo đoàn Côrintô. Trước một giáo đoàn có các chuyện lộn xộn và
gây vấp phạm, cũng như các chia rẽ đe dọa sự hiệp nhất của Thân Mình Chúa Kitô, thánh
Phaolô loan báo Chúa Kitô chịu đóng đanh. Sức mạnh của ngài không phải là ngôn ngữ
thuyết phục, mà ngược lại là sự yếu đuối và run rẩy của người chỉ tín thác nơi ”quyền
năng của Thiên Chúa” (x. 1 Cr 2,1-4). Ngoài tất cả những gì nó diễn tả, đối với sứ
điệp thần học Thập Giá cũng là sự gây vấp phạm và điên dại: ”Thật thế, lời rao giảng
về thập giá là một sự điên rồ đối với những kẻ đang trên đà hư mất, nhưng đối với
chúng ta là những người được cứu độ, thì đó lại là sức mạnh của Thiên Chúa... Thiên
Chúa đã muốn dùng lời rao giảng điên rồ để cứu những người tin. Trong khi người Do
thái đòi hỏi những điềm thiêng dấu lạ, còn người Hy lạp tìm kiếm lẽ khôn ngoan, thì
chúng tôi lại rao giảng Chúa Kitô chịu đóng đanh, điều mà người Do thái coi là ô nhục
không thể chấp nhận, và người Hy lạp cho là điên rồ” (1 Cr 1,18-23).
Thánh
Phaolô muốn lập lại cho tất cả chúng ta biết rằng Đấng Phục Sinh luôn luôn là Đấng
đã bị đóng đanh. Sự vấp phạm và điên dại của Thập Giá là sự kiện ở nơi xem ra chỉ
có thất bại, khổ đau và thua trận, thì chính nơi đó lại là tất cả quyền năng Tình
Yêu Thương của Thiên Chúa, bởi vì Thập Giá diễn tả tình yêu thương, và tình yêu thương
là quyền năng đích thật được mặc khải trong sự yếu đuối bề ngoài ấy. Đối với người
Do thái Thập Giá là ”skandalos”, là bẫy sập hay hòn đá gây vấp ngã: xem ra nó cản
ngăn lòng tin của tín hữu do thái đạo đức, không tìm thấy gì giống như thế trong Kinh
Thánh. Với không ít lòng can đảm ở đây xem ra thánh Phaolô muốn nói rằng thế đứng
liên hệ rất cao: đối với người Do thái Thập Giá đi ngược lại chính bản thể của Thiên
Chúa, là Đấng tự tỏ hiện ra với các điềm thiêng dấu lạ. Như vậy chấp nhận thập giá
của Chúa Kitô có nghĩa là hoán cải sâu đậm trong liện hệ với Thiên Chúa. Nếu đối với
ngưới Do thái lý do khước từ Thập Giá là nơi sự Mặc Khải, nghĩa là lòng trung tín
với Thiên Chúa của Cha Ông, thì đối với người Hy lạp, tiêu chuẩn phán đoán để chống
lại Thập Giá là lý trí. Thật thế đối với họ, Thập Giá là ”moría” sự điên dại, dịch
sát nghĩa là thức ăn ”nhạt nhẽo” vô vị, vì thế hơn là một sự sai lầm nó là sự phỉ
báng lương tri con người.
Tiếp tục bài huấn dụ Đức Thánh Cha nói thánh Phaolô
đã nhiều lần nếm kinh nghiêm cay đắng lời loan báo kitô bị khước từ và coi là nhạt
nhẽo, vô vị, không đáng để cho cái luận lý của trí khôn chú ý. Người Hy lạp trông
thấy sự toàn thiện nơi tinh thần, nơi tư tưởng tinh tuyền nên không thể chập nhấn
sự kiện Thiên Chúa trở thành người, đắm chìm trong mọi hạn hẹp không gian và thời
gian. Một vì Thiên Chúa chịu đóng đanh lại là điều càng không thế chấp nhận hơn nữa.
Và chúng ta thấy cái luận lý này của người Hy lạp cũng là cái luận lý chung của thời
đại chúng ta ngày nay. Ý niệm ”apátheia” thờ ơ, như là không có đam mê đối với Thiên
Chúa làm sao có thể hiểu được một vì Thiên Cháu làm người, và thất bại rồi lại sống
trong thân xác như là phục sinh? Khi nghe nói tới viêc người chết sống lại, người
dân A thènes khinh dể nói với thánh Phaolô:” Chúng tôi sẽ nghe ông một lần khác vậy”
(Cv 17,32). Đối với họ sự toàn thiện là được giải thoát khỏi nhà tù là thân xác, làm
sao họ lại không coi việc lấy lại thân xác là một sai lầm được? Trong nền văn hóa
cổ xưa xem ra không có chỗ cho sứ điệp của Thiên Chúa nhập thể. Toàn biến cố ”Đức
Giêsu thành Nagiarét” xem là là chuyện hoàn toàn nhạt nhẽo, và chắc chắn Thập Giá
là điểm biểu tượng nhất.
Rồi Đức Thánh Cha đã đưa ra câu hỏi sau đây: Mà tại
sao thánh Phaolô lại biến điều này, biến lời của Thập Giá làm điểm nền tảng cho việc
rao giảng của mình? Câu trả lời không khó: Thập Giá vén mở ”quyền năng của Thiên Chúa”
(x. 1 Cr 1,24), khác với quyền năng của con người. Thật vậỵ Thập Giá vén mở cho thấy
tình yêu thương của Thiên Chúa. Bao nhiêu thế kỷ sau thánh Phaolô, chúng ta thấy rằng
trong lịch sử, Thập Giá đã thăng chứ không phải sự khôn ngoan đối chọi với Thập Giá.
Đấng bị đóng đanh là sự khôn ngoan, vì thực sự Người cho thấy Thiên Chúa là ai, nghĩa
là Người biểu lộ quyền năng của tình yêu đi tới Thập Giá để cứu rỗi con người. Thiên
Chúa dùng các phương thế và dụng cụ thoạt nhìn đối với chúng ta chỉ là sự yếu đuối.
Một đàng Thập Giá biểu lộ sự yếu đuối của con người, đàng khác nó biểu lộ quyền năng
đích thực của Thiên Chúa, nghĩa là sự nhưng không của tình yêu: chính sự nhưng không
hoàn toàn đó của tình yêu là sự khôn ngoan đích thực.
Chính thánh Phaolô đã
sống kinh nghiệm đó trên da thịt mình và làm chứng cho điều đó trong nhiều chặng trên
con đường cuộc sống thiêng liêng của ngài, đến trở thành điểm quy chiếu cho mọi môn
đệ Chúa Giêsu: ”Người đã nói với tôi: ơn thánh của Ta đủ cho con: thật vậy quyền năng
của Ta tỏ lộ tràn đầy trong sự yếu đuối” (2 Cr 12,9). ; ”Thiên Chúa đã chọn những
gì là yêu đuối trong thế giới để hạ nhục những kẽ hùng mạnh” (2 Cr 1,28). Thánh Tông
Đồ đồng hình đồng dạng với Chúa Kitô tới độ tuy sống trong biết bao nhiêu thử thách,
ngài vẫn tin nơi Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu mến thánh nhân và đã tận hiến chính mình
cho tội lỗi của thánh nhân và của tất cả mọi người (x. Gl 1,4; 2,20).
Trong
thư thứ hai gửi tín hữu Côrintô thánh Phaolô đã cống hiến cho chúng ta một tổng kết
thần học Thập Giá thật hay (2 Cr 5,14-21), trong đó tất cả đều được gói ghém trong
hai khẳng định nền tảng: một đàng Chúa Kitô bị Thiên Chúa Cha đổi xử như kẻ có tội
vì chúng ta, đã chết cho tất cả mọi người; đàng khác Thiên Chúa đã hòa giải chúng
ta với Ngài, và không bắt tội chúng ta. Từ ”thừa tác hòa giải” đó mọi nô lệ được cứu
chuộc. Chúng ta cũng phải bước vào trong ”thừa tác hòa giải” ấy. Nó luôn luôn giả
thiết việc khước từ sự cao cả của mình và lựa chọn sự điên dại của tình yêu. Thánh
Phaolô đã khước từ cuộc sống của riêng mình bằng cách tận hiến mình cho thừa tác hòa
giải, cho Thập Giá, là sự cứu rỗi của tất cả chúng ta. Chúng ta cũng phải biết làm
như vậy: chúng ta có thể tìm thấy sức mạnh trong sự khiêm hạ của tình yêu và tìm thấy
sự khôn ngoan trong cái yếu đuối phải khước từ để bước vào trong sức mạnh của Thiên
Chúa. Chúng ta tất cả phải đào tạo cuộc sống mình theo sự khôn ngoan đích thật ấy:
đó là không sống cho chính mình, mà sống trong lòng tin nơi Thiên Chúa mà chúng ta
tất cả đều có thể nói rằng ”Người đã yêu thương tôi và đã hiến mạng vì tôi”.
Sau
khi chào các tín hữu bằng nhiều thứ tiếng khác nhau, Đức Thánh Cha đã cất Kinh Lậy
Cha và ban phép lành tòa thánh cho mọi người.