Катехеза на Папата за време на заедничката аудиенција

Светиот Отец во денешната катехеза за време на заедничката аудиенција говореше за Павловото сваќање на Црквата, а таа е за него Тело Христово и заедница со фамилијарно озрачје. Драги браќа и сестри, една од темелните теми и мисли на Св. Павле е Црквата, којашто за него била предмет на најпрвото искуство, а дури потоа на науката. Така, кога Павле стапил на сцена како христијанин и како апостол, Црквата веќе постојала, бидејќи беше се родила пред неговото обраќање. Била дури и предмет на неговото прогонување како правоверен фарисеј. Мора да бидеме свесни, на наједноставен историско-лингвистички степен, дека зборот „екклесиа“ се појавува само во Павловите текстови-посланија. Павле е првиот автор на било кое христијанско дело. Тоа се слушува во уводот на првото послание до Солунјаните, кадешто Павле дословно се обраќа до „Црквата на Солуњаните. Вреди, исто така, да се забележи дека тој „посебен“ начин на нарекување е практично еденствен во сите негови посланија, кадешто обично зборува за Црквата која се наоѓа во одредено место – кажа Светиот Отец.

Баш тоа не води кон друго, важно појаснување, а тоа е да се зборува за Црквата во еднина не одговара на фактичката состојба во почетокот. Вистина е дека во горе наведените текстови Павле вели дека ја прогонувал Црквата Божја, мислејќи на Црквата во универзален смисол; но, исто така, вистина е и дека тој начин на изразување сака да го истакне теолошкиот квалитет на христијанските заедници бидејќи е „Божја“, како што се гледа тоа во Гамалиеловото предупредување: “... да не се најдете и со Бога во војна„ (Дј 5,39). Со тоа не може да се негира дека Црквата се наоѓа конкретно остварена во посебните заедници по разните места. Навистина, нешто покасно во истото Послание Павле зборува во множина за “Црквите Божји коишто се во Јудеја“ (1Сол 2,14).

Употребата на изразот „екклесиа“ во смисол со донекаде на “католичко“ усмерување, т.е здружена и универзална, се наоѓа и во подоцнежното Послание до Ефезините, во којашто праќачот зборува не за една месна Црква, туку за целата Црква, сватена во целина и како невеста Христова. Сигурно е дека првата средба со христијанството Павле го имал како прогонител не на Христос туку на Црквата, т.е на првобитната група на Христовите сведоци, “машки и женски“ (Дј 8,3; 22,4). Баш во нив и во нивната вера тој почувствувал нешто несватливо од точката на гледање на Јудаизмот. Многу веројатно, не сваќајќи веднаш како се обликува таа вера, морал да признае дека заедниците на ова ново движење, коешто неодамна се формирало во Израелската земја, биле едноставно составени од оние коишто делеле иста вера во истиот Исус – продолжи понатаму Папата.

Едно му станало јасно, а тоа е: темелната и форматорската вредност на Христос и “зборовите“ коишто ја навестувале. Павле знаел не само дека не се станува христијанин присилно, туку и дека во внатрешната конфигурација на новиот облик на заедница со иституционално-сакрална компонента, повеќе од Јудаизмот или општо од паганската религиозност, е неизбежно поврзана со живото “слово“. Симптоматично е што Лука во Делата Апостолски повеќе пати, па и во односот со Павле, ја употребува синтагмата којашто, на прв поглед е повторување-плеоназам – “навестување на словото“, со одредена цел за да ја означи, колку што е можно посилно, одлучната улога на навестувањето на “словото“. На тоа одговара Павловата идеја за силното внимание на “словото“, како што може да се види во Првото послание до Коринтијаните: “Кога дојдов кај вас... мојата беседа и проповед не беа со уверливи модри зборови, туку во покажувањето на Духот и силата“ (1Кор 2,1.4). Конкретно, словото на навестувањето составено е од крстот и воскресението Христово, во што свое остварување наоѓа Светото Писмо. Тајнството на исполнението се наоѓа во центарот на апостолското проповедање.

Неговото евангелизаторско дело нема друга цел од воспоставување на заедницата на верниците во Христа. Оваа идеја е содржана во самата етимологија на зборот “екклесиа“, којашто Павле, а со него и целото христијанство, го користат наместо зборот “синагога“: не само бидејќи е прв народен израз, туку и затоа што се подразбира повеќе теолошката идеја за повик однадвор, а не само идејата за обичен собир, - подвлече Светиот Отец.

Во таа смисла можеме да ја сватиме и изворната идеја, исклучиво павлова, црквата како “Тело Христово“. Во таа смисла треба да се води сметка околу двете интерпретации кои постојат за таа дефиниција. Едната е од социолошки карактер, по која телото е составено од сите составни делови и без нив не би постоело. Другата, е, пак, од христолошка природа, бидејќи го гледа директното потсетување на Христовото тело, предегзистентно на секое наше собирање: Црквата е плод на “мистичното“ поистоветување помеѓу Христа и оние што, како тоа на друг начин го вели апостолот, живеат во него. Помеѓу другото, Павле добро знае дека, и покрај грижата за сите Цркви, Црквата не е негова. Секако тоа ги покажува различните генетиви на припаѓање и изворите коишто ги користи тој: таа не е само “Тело Христово“, туку е и “Црква Божја“, “Божја нива, Божја градба, ... Храм Божји“ (1Кор 3,9.16). Посебно внимание би требало да се посвети на изразот “Божји народ“, којшто, кај Павле, е секундарен. Апостолот го спомнува само неколку пати. Тој покажува дека за Црквата мисли како на облик на фамилија, какошто јасно ја кажува често споредбата, па дури и збогатена со историско-спасителна проспектива, на различни, меѓусебно поврзани идеи како што се “татковци, потомство, наследство, синови, браќа.“ Значи, апостолот нека ни помогне да се повеќе и се потемелно го сватиме Тајнството на Црквата, а посебно да ја сакаме и одговорно да соработуваме во нејзината изградба – со овие зборови ја заврши својата катехеза Светиот Отец.