50 vjet më parë vdiste “Bariu Engjëllor” Piu XII, Papa i njerëzimit të vuajtur.

(09.10.2008 RV) Më 9 tetor 1958 Piu XII kthehej në shtëpinë e Atit. Në Papninë e tij, që zgjati 19 vjet, Papës Eugjenio Paçeli iu desh të përballonte tragjedinë e Luftës II Botërore dhe t’i printe Kishës në kohë të vështira, duke vënë në jetë reforma që kanë vlerë edhe për kohët tona. Mbrojtës i së vërtetës, intelektual modern, bari i kujdesshëm, Piu XII, besnik ndaj motos së tij “Non nova sed nòviter”, qe përtëritës i traditës.

Papa i njerëzimit të vuajtur, kumtar i vendosur i së vërtetës, Piu XII, e drejtoi barkën e Shën Pjetrit në kohë dramatike për njerëzimin. Papnia e tij e gjatë nisi më 2 mars 1939, kur në Evropë endej fantazma e luftës. Diplomat i hollë, Papa Paçeli u bëri thirrje prijësve të kombeve, që dhuna të mos e kishte fjalën e fundit. Më 24 gusht i drejtoi fjalën e tij autoritare mbarë botës, me një radiomesazh i cili, duke filluar që nga titulli, “Një orë e vështirë”, nënvizon ankthin e Papës:

“Asgjë nuk humbet me paqen. Gjithçka mund të humbasë me luftën. Njerëzit duhet të rimendojnë, t’i rifillojnë bisedimet. Duke biseduar me vullnet të mirë e me respekt për të drejtat reciproke, do ta kuptojnë se dialogu energjik e i sinqertë nuk e pengon kurrë arritjen e suksesit të ndershëm”.

Thirrja, për fat të keq nuk u dëgjua! Por Papa vijoi, e gjatë gjithë Luftës II Botërore përmes Radio Vatikanit, ngriti zërin në mbrojtje të paqes. Zë që u dëgjua në të gjithë botën. Impenjimi i Papës nuk mbeti vetëm tek fjalët. “Bariu Engjëllor’ themeloi një shërbim për kërkimin e robërve të luftës, hapi dyert e kuvendeve të Romës, për të strehuar hebrenjtë, që ishin në rrezik të internoheshin në kampet e shfarosjes. E kur, më në fund, armët heshtën, nisi ndihma konkrete të të gjitha natyrave në vendet e ndryshme evropiane, të kthyera në gërmadhë nga lufta. Por për fat të keq fundi i Luftës Botërore nuk i solli njerëzimit epokën e paqes, aq të dëshiruar. Përkundrazi, hapi një epokë të tmerrshme. Papa Piu XII e kuptoi menjëherë dhe e nënvizoi duke folur para Kolegjit Kishtar, më 24 dhjetor 1946, pikërisht atëherë kur në Shqipëri niste shfarosja e njerëzve të fesë, klerikë e laikë:

“Në vend që të ecet drejt paqëtimit real, në troje të hapta të globit tokësor e në zona të ndryshme, posaçërisht të Evropës, popujt ndodhen në një situatë gjithnjë më trazuar nga e cila, heret a vonë, mund të ndizet flaka e konflikteve të reja”.

 
Më parë nazizmi, më pas komunizmi i pa Zot. Piu XII u kundërvihet drejtpërdrejtë e me guxim të pashoq sistemeve totalitare të cilat, siç kishte theksuar në Enciklikën e tij të parë “Summi Pontificatus’, janë rrugë që të çojnë në mënyrë të pashmangshme larg Zotit. Sistemi sovjetik i vë në provë të rëndë besimtarët dhe barinjtë në të gjitha vendet satelite të Moskës. Papa vuan bashkë me ata që, nga Rusia – në Shqipëri, martirizohen në emër të Krishtit dhe, ‘në emër të doktrinës së krishterë’ e dënon komunizmin deri në atë pikë, sa të dekretojë, më 1946, shkishërimin e të gjithë atyre, që mbështesin partitë komuniste. Më 1954 pohon se paqja është dëshira e tij më e zjarrtë. Fjalë që kumbojnë ende, përmes thirrjeve të tij të fuqishme:

“Nuk duam të kritikojmë, por të nxisim. S’duam të akuzojmë, por të ndihmojmë. Kemi në zemër ndjete paqeje e jo vuajtjeje e duam t’i zgjojmë edhe në zemrat e atyre që na dëgjojnë”. (Radiomesazh , 24 dhjetor 1946).
 
Mbrojtës i doktrinës së shëndoshë, Piu XII ia hapi dyert mendimit modern, posaçërisht arritjeve të reja shkencore dhe komunikimit shoqëror. E dëshmon këtë transmetimi i 200 radiomesazheve të tij, në gjuhë të ndryshme, që u ndoqën nga mbarë bota. Papa Paçeli i dha një nxitje të re misioneve në Afrikë e në Kinë, gjallëroi studimet biblike, reformoi liturgjinë, ndërkombëtarizoi Kurien, promovoi gërmimet arkelogjike në Varrin e Shën Pjetrit. Me të nis të marrë formë teologjia e laikatit. Përballë plagës së mjerimit në botë, Piu XII kërkon një shpërndarje më të drejtë të pasurive, dënon shfrenimet e kapitalizmit, mbështet me forcë kërkesat e klasës punëtore:

“Këto kërkesa përfshijnë, përveç një page të drejtë e të mjaftueshme për përballimin e nevojave të familjes, edhe ruajtjen e përsosjen e një rendi shoqëror, që krijon mundësitë e sigurimit të një prone modeste, por të sigurtë, private për të gjitha shtresat e popullsisë e favorizon shkollimin e lartë për fëmijët e klasës punëtore, që janë të pajisur me zgjuarësi e vullnet të mirë për të mësuar”. (Radiomesazh Krishtlindje 1942).

 
Tepër i devoçëm i Zojës, në Vitin Shenjt 1950 shpalli dogmën e Të Ngjiturit të Zojës së Bekuar në qiell. Me 41 enciklikat e tij, Piu XII i la Kishës një pasuri urtie të pallogaritshme, që ndikoi shumë edhe mbi mendimin e Etërve të Koncilit II të Vatikanit. Njeri tepër i përmbajtur, nuk fliste kurrë për përshpirtërinë e tij, por i prekte të gjithë me përmasën asketike. Hante pak, për të qenë solidar me të varfërit. E kur mijëra refugjatë lufte u strehuan në Vatikan, kërkoi të mos ia ngrohnin më apartamentin, sepse deshi të jetojë si mysafirët që ishin mbledhur nën të njëjtën strehë.