Episkopat Polski o zasadach występowania z Kościoła
Papieska Rada do spraw Tekstów Prawnych 13 marca 2006 roku opublikowała list okólny
z wyjaśnieniami odnośnie do aktu formalnego wystąpienia z Kościoła katolickiego. Aby
ułatwić jednolite stosowanie zawartych w nim wskazań, Konferencja Episkopatu Polski
wydała „Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła”. Dokument
ten biskupi zatwierdzili 27 września br. podczas 345. Zebrania Plenarnego Episkopatu
(26-28 września br.) w Białymstoku.
Tekst „Zasad postępowania w sprawie formalnego
aktu wystąpienia z Kościoła” jest odpowiedzią na zalecenie Papieskiej Rady ds. Tekstów
Prawnych, która dwa lata temu opracowała zwięzłe wytyczne na ten temat. Przyjęty dokument
jest dostosowaniem zaleceń watykańskich do polskich realiów. – Dokument ma charakter
prawny i duszpasterski zarazem – wyjaśniał sekretarz generalny Konferencji Episkopatu
Polski, bp Stanisław Budzik, podczas konferencji prasowej podsumowującej 345. Zebranie
Plenarne Episkopatu w Białymstoku. – Duszpasterski, ponieważ skierowany jest do ludzi
ochrzczonych. Jednym z fundamentalnych obowiązków wierzących jest trwanie we wspólnocie
Kościoła; ten obowiązek narusza człowiek występujący ze wspólnoty wiary. Można rozróżnić
tu sytuację apostazji, czyli zupełne porzucenie wiary na rzecz innej religii lub braku
religii, oraz schizmę – odrzucenie zwierzchnictwa biskupa Rzymu. Niniejszy dokument
zwraca się do chcących wystąpić z Kościoła, by tego zaniechały, ale respektuje ich
prawo do wyboru własnej drogi. Akt apostazji prawnie skuteczny wymaga zarówno woli
człowieka, jak i potwierdzenia jej na piśmie w obecności księdza proboszcza i dwóch
pełnoletnich świadków. Proboszczowie, jak zaznaczył bp Budzik, powinni uświadomić
wiernych, którzy chcą wystąpić z Kościoła, że zgodnie z prawem kanonicznym ściągają
na siebie ekskomunikę; ta powoduje niemożność przyjmowania sakramentów świętych czy
wypełniania funkcji w Kościele, np. chrzestnego czy świadka bierzmowania. Apostata
nie może też należeć do ruchów i stowarzyszeń kościelnych, ani nie powinna być pochowana
w religijny sposób. Dokument podkreśla, że choć nie da się wykreślić aktu chrztu z
historii człowieka, a zatem i z księgi chrztów, to jednak dopuszcza się możliwość
odnotowania na marginesie, że dana osoba odstąpiła od wspólnoty Kościoła. W końcowej
części dokumentu jest mowa o możliwości powrotu do Kościoła. Decyzja taka należy do
biskupa diecezjalnego, który jest władny zdjąć ekskomunikę zaciągniętą wraz z wystąpieniem
z Kościoła. Dokument kończy się apelem do wszystkich wierzących i ochrzczonych, aby
pogłębiali więź kościelną i wzywa wierzących do modlitwy za tych, którzy się oddalili
od wspólnoty Kościoła.