365 ditë me njerëz e ngjarje që ia ndryshuan faqen botës: "Jeronimi i Loaisës dhe
bashkëjetesa ndërmjet kundërshtarëve".
(12.06.2008 RV)Që kur Kristofor
Kolombi zbuloi Amerikën, Bota e Re vijon të tronditet nga luftërat e revoltat. Nga
njëra anë vendasit luftojnë për të drejtat e tyre, nga ana tjetër pushtuesit mbrojnë
interesat dhe pasuritë e fituara pa shumë mundim. Çdo përpjekje për të vendosur harmoninë
ndërmjet dy popujve, duket krejtësisht e pamundur. Por gjindet një njeri, që ia del
mbanësh ta vendosë: quhet Jeronimi i Loaisës, ipeshkëv i Limës, në Peru. Në vitin
1544 perandori Karli V, që e qeveris Botën e Re nga Evropa, vendos t’i konfiskojë
pasuritë e pushtuesve e t’ua rikthejë vendasve. Jeronimi e di mirë se një vendim i
tillë do të shkaktojë jo vetëm pakënaqësi të madhe, por edhe konflikte të ashpra.
Ipeshkvi mendon se paqja mund të sigurohet vetëm në se pushtuesit japin, me vullnet
të lirë, së paku një pjesë të pasurive, që ua kanë rrëmbyer vendasve. Paqja ndërmjet
indiosve e pushtuesve duhet rivendosur me dashuri të krishterë. Ide e bukur kjo, por
e vështirë për t’u realizuar. A do ta pranojnë spanjollët? Nuk është aspak e lehtë
të bisedosh me pushtuesit. Ngjarjet e jetuara i kanë bërë shpesh edhe më të ashpër,
se ishin kur arritën në Botën e Re: nuk kanë frikë nga stuhitë, nga sëmundjet, vuajtjet,
luftërat e, madje, as nga vetë vdekja. I kanë përballuar tepër shpesh, që kur u larguan
nga Spanja, prandaj u duken normale, të pashmangshme. I tmerron vetëm një gjë: skëterra.
Këta burra të ashpër, i frikëson vetëm ideja se mund të vdesin pa u rrëfyer për herë
të fundit tek një meshtar, që ka pushtet t’ua zgjidhë mëkatet, duke i shpëtuar nga
flakët e ferrit. Jeronimii Loaisës shfrytëzon pikërisht këtë frikë, për
të siguruar ngadhënjimin e dashurisë së krishterë.Ipeshkvi shpall ‘Udhëzimet për rrëfyesit’,
përmes të cilave i ndalon meshtarët t’i zgjidhin mëkatet pushtuesve, të cilët nuk
e kanë vënë në vend dëmin që i kanë shkaktuar indiosve. Pasojat e këtij teksti ndjehen
shumë shpejt. Në mbarë Amerikën pushtuesit nisin t’ua kthejnë vendasve pasuritë e
grabitura. Për shembull, ushtari i thjeshtë Diego Pizarro de Olmos u kthen vendasve
gjashtëqind pezos për dëmet e shkaktuara gjatë luftës. Duke pasur parasysh pagën vjetore
të indiosve, pesëmbëdhjetë pezos, shuma është mjaft e madhe. Gomez Solís u kthen dy
mijë e pesëqind e dhjetë pezos indiosve, që punojnë në pronat e tij. E për më tepër,
shton edhe dy dema, njëqind lopë e një mijë dele. Fryma e dashurisë së krishterë
përhapet me shpejtësi në të gjithë Kontinentin jugamerikan. E kështu, edhe paqja.
Falë veprimtarisë sëJeronimit të Loaisës, u bë e mundur të realizohej ajo
që dukej - e që shpesh duket edhe tani - e pamundur: bashkëjetesa paqësore ndërmjet
kundërshtarëve të papajtueshëm: spanjollëve e indiosve.