Đức Thánh Cha kết thúc cuộc viếng thăm tại Tổng giáo phận Genova

VATICAN. Lúc quá 8 tối chúa nhật 18-5-2008, ĐTC Biển Đức 16 đã về đến Roma bằng an, kết thúc cuộc viếng thăm khẩn trương dài 27 tiếng đồng hồ tại hai giáo phận Savona và Genova, bắc Italia.

Genova cách Roma hơn 500 cây số về hướng tây bắc, và là Tổng giáo phận hiện có 690 ngàn tín hữu Công Giáo do ĐHY Angelo Bagnasco, Chủ tịch HĐGM Italia, coi sóc. Trước đây, ĐHY Bertone, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, cũng từng là TGM giáo phận này. ĐTC đến đây tối thứ bẩy 17-5 và nghỉ đêm tại khu vực Đền Thánh Đức Mẹ Canh Giữ. Ban sáng chúa nhật ngài đã kính viếng Đền thánh này, dâng kính Đức Mẹ đóa hoa hồng vàng, rồi đến thăm Bệnh Viện Nhi Đồng Giannina Gaslini, trước khi đến quảng trường Matteotti để gặp gỡ các bạn trẻ và đọc kinh Truyền Tin. Ban trưa ngài gặp Kinh sĩ đoàn Nhà Thờ chính tòa thánh Lorenso của Genova và các tu sĩ nam nữ tại đây, rồi dùng bữa trưa tới các GM miền Liguria tại Đại chủng viện.

 
Thánh lễ bế mạc

Hoạt động cuối cùng của ĐTC tại Giáo phận Genova là Thánh Lễ ngài cử hành lúc 4 giờ 45 chiều chúa nhật 18-5-2008 tại Quảng trường Chiến Thắng trước sự hiện diện của 100 ngàn tín hữu.
Khác với tình trạng ban sáng, bầu trời Genova ban chiều không còn mưa, và mặt trời bắt đầu ló dạng qua các đám mây. Quảng trường Chiến Thắng tọa lạc tại khu vực cao nhất và có nhiều cây xanh nhất tại thành phố cảng Genova. Đàng sau lễ đài màu trắng là một sườn đồi trồng cỏ thành một bức tranh có hình những con tàu của Cristoforo Colombo, người con của thành này đã khám phá Mỹ châu hồi năm 1492. Cuối quảng trường là khải hoàn môn bên dưới có tầng hầm có ghi tên tất cả các công dân thành này đã ngã gục trong thế chiến thứ I.

Đồng tế với ĐTC trong Thánh lễ có hàng trăm LM và 20 GM thuộc miền Liguria, hoặc xuất thân từ giáo phận Genova, trong đó có ĐHY Bertone, Quốc vụ khanh Tòa Thánh và ĐHY Bagnasco, TGM sở tại.

Bài giảng Thánh Lễ

 
Trong bài giảng thánh lễ sau khi giải thích về mạc khải mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi trong Kinh thánh Cực Ước và Tân Ước, ĐTC nêu bật mối quan hệ yêu thương và hiệp thông giữa Ba Ngôi, để áp dụng vào hình ảnh và sứ mạng của con người và xã hội nhân loại cũng phải phản ánh tình thương và sự hiệp thông của Chúa Ba Ngôi. Ngài nói:

“Vì vậy, trong các bài đọc này, có một nội dung chính liên quan đến Thiên Chúa, và thực vậy, Ngày Lễ hôm nay mời gọi chúng ta chiêm ngưỡng Người là Chúa, mời gọi chúng ta cũng hãy lên ”lên núi” như Môisê xưa kia. Thoạt nghe điều này có vẻ đưa chúng ta ra xa khỏi thế giới này với các vấn đề của trần thế, nhưng trong thực tế, chúng ta khám phá rằng chính nhờ biết Thiên Chúa gần hơn, chúng ta cũng nhận được những chỉ dẫn quí giá cho cuộc sống: phần nào cũng giống như đã xảy ra cho Môisê, Ông đã lên núi Sinai và ở lại trước sự hiện diện của Thiên Chúa, để nhận luật được khi khắc trên bia đá, từ đó dân rút ra được những đường hướng để tiến bước; không phải trở lại tình trạng nô lệ trước đó, nhưng tăng trưởng trong tự do. Lịch sử của chúng ta tùy thuộc danh của Thiên Chúa; hành trình của chúng ta tùy thuộc ánh sáng nhan thánh Chúa.

”Từ thực tại ấy của Thiên Chúa, như chính Chúa đã cho chúng ta được biết khi tỏ danh Ngài, nảy sinh một hình ảnh con người, nghĩa là một cái nhìn chắc chắn về con người. Như đã biết, quan niệm ấy được hình thành trong nền văn hóa tây phương của chúng ta qua cuộc tranh luận sôi nổi về chân lý Thiên Chúa và đặc biệt về Chúa Giêsu Kitô. Nếu Thiên Chúa là một thực tại liên chủ thể, thì loài người, vốn được dựng nên giống hình ảnh Thiên Chúa, cũng phản ánh thực trạng ấy, vì thế, bản chất con người được kêu gọi diễn ra trong sự đối thoại, trong sự gặp gỡ. Đặc biệt Chúa Giêsu đã tỏ cho chúng ta biết rằng con người chủ yếu là ”một người con”, là thụ tạo sống trong tương quan với Thiên Chúa là Cha. Con người không thể thể-hiện bản thân trong sự tự lập tuyệt đối, không thể tạo cho mình cái ảo tưởng mình là Thiên Chúa; trái lại, chính khi nhìn nhận mình là con, là thụ tạo cởi mở, hướng về Thiên Chúa và anh em mình, thì qua đó chúng ta thấy lại được hình ảnh của Cha Chung. Ta thấy rõ rằng quan niệm này về Thiên Chúa và con người là căn cội của một kiểu mẫu cộng đồng con người và xã hội nhân loại tương ứng. Đó là một khuôn mẫu xã hội, một kiểu mẫu trước mọi qui luật pháp lý cơ chế, và những đặc điểm văn hóa. Một kiểu mẫu gia đình nhân loại xuyên qua mọi nền văn minh mà các tín hữu Kitô chúng ta thường biểu lộ ngay từ thời còn nhỏ khi quả quyết rằng tất cả mọi người đều là con Thiên Chúa và vì thế là anh chị em với nhau... Đó là một quan niệm dựa trên ý tưởng Thiên Chúa Ba Ngôi, ý niệm con người như một nhân vị chứ không phải là một cá nhân thuần túy, quan niệm xã hội như một cộng đoàn, như không phải như một tập thể thuần túy”.

Qua đạo lý xã hội

 
ĐTC nói thêm rằng: ”Giáo huấn của Giáo Hội rất phong phú, được khai triển từ chính quan niệm vừa nói về Thiên Chúa và con người. Chỉ cần duyệt qua những chương quan trọng nhất của Đạo lý xã hội Công Giáo, mà các vị Tiền Nhiệm đáng kính của tôi đã mang lại những đóng góp quan trọng, nhất là trong 120 năm gần đây, giải thích một cách thế giá và hướng dẫn phong trào xã hội theo chiều hướng Kitô. Hiến chế ”Vui Mừng và Hy vọng” và các Thông Điệp của Đức Gioan 23, Phaolô 6 và Gioan Phaolô 2 trình bày một tổng quan toàn bộ và hòa hợp, có khả năng động viên và hướng dẫn các tín hữu Công Giáo dấn thân thăng tiến nhân bản và phục vụ về mặt xã hội và chính trị. Cả thông điệp đầu tiên của tôi, Deus caritas est, Thiên Chúa là tình tương, cũng được viết ra theo chân trời ấy: thực vậy, Thông Điệp này tái đề nghị việc thực hành bác ái cụ thể của Giáo Hội, đi từ xác tín Thiên Chúa là Tình Thương, nhập thể trong Chúa Kitô. Tôi muốn nhắc lại đây Đại hội Công Giáo toàn quốc Italia ở Verona, mà tôi đã tham dự, Đại hội này đã đề nghị một suy tư rộng rãi, và sau đó đã được hoàn toàn được đón nhận trong Văn kiện Mục Vụ của HĐGM Italia với tựa đề: ”Tái sinh cho một niềm hy vọng sống động”: chứng nhân về sự ưng thuận của Thiên Chúa đối với con người” (29.6.2007). Tôi muốn nhấn mạnh hai quyết định chọn lựa căn bản, được các GM nêu lên trong phần đầu của văn kiện (n.4).. Trước tiên là chọn lựa ”dành chỗ đứng tối thượng cho Thiên Chúa”: toàn thể cuộc sống và hoạt động của Giáo Hội tùy thuộc việc đặt Chúa ở chỗ ưu tiên thứ nhất; nhưng không phải một Thiên Chúa chung chung, mà là Thiên Chúa với danh hiệu và tôn nhan của Ngài, Thiên Chúa của Giao Ước đã đưa dân ra khỏi cảnh nô lệ Ai Cập, đã làm cho Chúa Kitô sống lại từ cõi chết và muốn dẫn đưa nhân loại đến tự do trong hòa bình và công lý.

Chọn lựa thứ hai là đặt con người và sự hiệp nhất của nhân loại làm trung tâm của các môi trường khác nhau như đời sống tình cảm, công ăn việc làm và lễ lạc, sự mong manh của bản thân, truyền thống và công dân. Thiên Chúa duy nhất và Ba Ngôi, và con người trong tương quan với tha nhân: đó là hai điểm tham chiếu mà Giáo Hội có nghĩa vụ trình bày cho mỗi thế hệ con người, như một công tác phục vụ việc xây dựng một xã hội tự do và liên đới. Giáo Hội thi hành công tác đó, trước tiên qua việc giảng dạy đạo lý của mình, nhưng nhất là qua việc làm chứng tá. Đây cũng là điều mà HĐGM Italia coi là chọn lựa cơ bản thứ ba, nghĩa là làm chứng tá bản thân và cộng đoàn: đời sống tinh thần, việc mục vụ và chiều kích văn hóa đều hội tụ vào điểm đó. Và ĐTC nhấn mạnh rằng:

”Trong một xã hội bị giằng co giữa sự hoàn cầu hóa và cá nhân chủ nghĩa, Giáo Hội được gọi làm chứng tá về tình hiệp thông (koinonía). Thực tại này không đến từ bên dưới, nhưng là một mầu nhiệm, có thể nói là nó có căn cội ở trời cao, ở nơi chính Thiên Chúa duy nhất và Ba Ngôi, chính nơi Chúa, là sự đối thoại yêu thương vĩnh cửu được thông ban cho chúng ta trong Chúa Giêsu Kitô. Chúa đã đi vào các tế bào nhân loại và của lịch sử để hướng dẫn chúng đến viên mãn. Đó chính là một tổng hợp lớn lao của Công đồng chung Vatican 2: Giáo Hội, mầu nhiệm hiệp thông, ”ở trong Chúa Kitô như một bí tích, nghĩa là như dấu chỉ và là dụng cụ sự kết hiệp thân mật với Thiên Chúa và hiệp nhất toàn thể nhân loại” (LG 1). Tại đây, trong thành phố lớn này, cũng như trong lãnh thổ giáo phận Genova với nhiều vấn đề nhân bản và xã hội khác nhau, cộng đồng Giáo Hội ngày nay cũng như trước kia, trước tiên là một dấu hiệu, tuy nghèo nhưng chân thực, nói lên Tình Yêu của Chúa, danh Ngài được ghi khắc trong thẳm sâu con người và trong mỗi kinh nghiệm về tính cách xã hội và liên đới.

Đi vào cụ thể hơn, ĐTC nhắn nhủ giáo phận Genova hãy quan tâm huấn luyện về tinh thần và về giáo lý, một sự huấn luyện nòng cốt, vốn cần thiết hơn bao giờ hết để sống ơn gọi Kitô trong thế giới ngày nay. Ngài nói: ”Tôi nói với người lớn cũng như người trẻ: hãy vun trồng một đức tin có suy tư, có khả năng đối thoại sâu xa với mọi người, với những anh chị em ngoài Công Giáo, với những tín hữu không Kitô và không tín ngưỡng. Hãy thực thi sự chia sẻ quảng đại của anh chị em với những người yếu đuối và nghèo túng, theo thói quen nguyên thủy của Giáo Hội, luôn lấy hứng và kín múc sức mạnh từ Thánh Thể là nguồn mạch đời đời của bác ái. Tôi thân ái khích lệ các chủng sinh và người trẻ dấn thân trong con đường ơn gọi: các con đừng sợ, trái lại hãy cảm thấy bị lôi cuốn vì những chọn lựa chung kết, của một hành trình giáo dục nghiêm túc và yêu sách. Chỉ có mức độ cao trong việc làm môn đệ Chúa mới mang lại vui mừng. Tôi khuyến tất cả mọi người hãy tăng trưởng trong chiều kích thừa sai, cũng thiết yếu như sự hiệp thông. Thực vậy, Chúa Ba Ngôi vừa là hiệp nhất và là sự lan tỏa xuất phát: hễ tình yêu càng nồng nhiệt thì càng thúc đẩy lan truyền và thông ban.

Sau thánh lễ ĐTC đã hội kiến với Bộ trưởng Claudio Scajola, đại diện tân chính phủ Italia rồi ngài ra phi trường Cristoforo Colombo để đáp máy bay về đến Roma lúc quá 8 giờ và từ đây ngài đáp trực thăng về Vatican.

ĐHY Bagnasco TGM Genova gọi cuộc viếng thăm của ĐTC là một đại lễ đức tin và một sự biểu lộ lòng yêu mến của dân chúng đối với Giáo Hội và ĐTC.

G. Trần Đức Anh OP